خاورمیانه در التهاب؛ درگیری حماس و اسرائیل تا کجا پیش خواهد رفت؟

اقتصاد۲۴-گروه حماس بامداد شنبه ۱۵ مهرماه، با ۵ هزار راکت، اسرائیل را هدف حملات خود قرار داد. همزمان با این حملات، نیرو‌های این گروه وارد مناطقی شدند که تحت اشغال اسرائیلی‌ها قرار دارد.

به گزارش فرارو، از لحظه اغاز حمله حماس به مناطق تحت اشغال اسرائیل، تا این لحظه شمار کشته ها، زخمی‌ها و افرادی که به اسارت گرفته شده اند، رو به افزایش است. ارتش اسرائیل در واکنش به حملات غافلگیرانه صبح روز شنبه مواضع حماس را هدف قرار داد.

محمد الضیف فرمانده گردان‌های قسام وابسته به حماس، نام این حمله را "طوفان الاقصی" اعلام کرده و گفته است که در واکنش به حملات مستمر یهودیان تندرو به مسجد الاقصی انحام شده است. این حملات متقابل با واکنش‌های گسترده مقام‌های بین المللی همراه شده است. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل گفت: «این گروه بهای سنگین و بی‌سابقه‌ای برای جنگ با اسرائیل پرداخت خواهد کرد. اسرائیل در وضعیت جنگی است». کانال ۱۳ خبر اسرائیل نیز به نقل از سخنگوی ارتش اسرائیل اعلام کرد: «اسرائیل برای جنگ طولانی علیه حماس در غزه آماده می‌شود.»

حزب الله لبنان با انتشار بیانیه‌ای حملات حماس را پاسخی به جنایت‌های اسرائیل و حمله به اماکن مقدس خواند. در این بیانیه آمده است که اراده مردم فلسطین و سلاح گروه‌های مقاومت تنها راه مقابله با اشغالگری است. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه از اسرائیل و فلسطین خواست تا از انجام اقداماتی که منجر به دامن‌زدن بیشتر به درگیری می‌شود، دوری کنند. جوزپ بورل، مسئول روابط خارجی اتحادیه اروپا، در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق) نوشت که «این خشونت وحشتناک باید فورا متوقف شود. تروریسم و خشونت چیزی را حل نمی‌کند. اتحادیه اروپا در این لحظات سخت همبستگی خود را با اسرائیل اعلام می‌کند.

یحیی صفوی مشاور فرمانده کل قوا درباره مواضع ایران در قبال درگیری حماس و اسرائیل گفته است: «ما از عملیات طوفان الاقصی اعلام حمایت می‌کنیم و مطمئن هستیم که جبهه مقاومت نیز از این موضوع حمایت می‌کند. قطعا مدافعان حرم و شهیدان بزرگی، چون قاسم سلیمانی نیز همراه این مجاهدان هستند و ما تا آزادی فلسطین و قدس در کنار مجاهدان فلسطینی خواهیم ماند.» نمایندگان مجلس نیز، در آغاز جلسه نوبت عصر خود، از اقدام حماس حمایت کردند.

بیشتر بخوانید: کنار گذاشتن رابرت مالی به چه معناست؟

تمامی این تحولات در منطقه در شرایطی رخ می‌دهد که طی ماه‌های اخیر، ایالات متحده تلاش‌های گسترده‌ای را برای ایجاد ارتباط بین عربستان و اسرائیل انجام داده بود و برخی کشور‌های عرب منطقه نیز روابط خود را با اسرائیل آغاز کرده اند، اکنون و در سایه دور جدید درگیری حماس و اسرائیل، پرسش‌هایی مطرح است از جمله این که: تنش بین اسرائیل و فلسطین تا چه زمانی ادامه خواهد داشت و آیا این درگیری می‌تواند بر روابط اسرائیل و کشور‌های عرب منطقه تاثیر بگذارد؟ عبدالرضا فرجی راد، استاد ژئوپلیتیک و تحلیلگر سیاسی در گفتگو با فرارو، به این پرسش‌ها پاسخ داده است:

خشم گسترده فلسطین و اعتبار بر باد رفته نتانیاهو

درگیری حماس و اسرائیل؛ شعله ور شدن آتش زیر خاکسترعبدالرضا فرجی راد گفت: «درگیری جدیدی که بین حماس و اسرائیل رخ داده، همزمان شده با بحث گسترش روابط اسرائیل با کشور‌های عربی و به طور ویژه با عربستان سعودی. هم سعودی‌ها ابراز تمایل نشان داده اند که با اسرائیلی‌ها فضایی جدید در منطقه ایجاد کنند و هم نتانیاهو و دیگر مقامات اسرائیل اعلام کرده اند که ایجاد رابطه بین دو کشور نه فقط برای آن‌ها بلکه برای کل کشور‌های جهان اسلام مثبت خواهد بود. حتی محمد بن سلمان اعلام کرد، این مهمترین تحول سیاسی، پس از پایان جنگ سرد است. این مسئله برای فلسطینی‌ها بسیار تلخ است. آن‌ها سال‌ها برای آزاد کردن سرزمین خود مبارزه کرده اند و اکنون اعلام این که اسرائیل در حال توسعه روابط خود در خاورمیانه و مانور در این منطقه است، فلسطینیان را با احساس فراموش شدگی رو به رو می‌کند.»

وی افزود: «در روز‌های اخیر اعلام شده بود که از سه شرطی که بن سلمان برای آمریکا (به عنوان میانجی روابط اسرائیل و عربستان) گذاشته بود، شرط مرتبط با فلسطین تا حدودی حل شده است. طبیعتا، وقتی فلسطینیان در این فشار روحی و سیاسی قرار می‌گیرند، باید نشان دهند که هنوز حیات دارند و مثل گذشته به دنبال این هستند که سرزمین خود را آزاد کنند. همچنین آن‌ها می‌خواهند ثابت کنند کشور‌های اسلامی راه درستی را نمی‌روند و مردم مسلمان در کشور‌های اسلامی مسئله فلسطین را فراموش نکنند. حتی در بیانیه‌ای که فرماندهی عملیات امروز داده است، به طور خاص از مردم کشور‌های اسلامی خواسته شده که چه به شکل تبلیغاتی و چه به شکل عملیاتی وارد عمل شوند و با اسرائیل وارد درگیری شوند.»

بیشتر بخوانید:  تهاجمی که مانع احیای برجام شد؛ پرتاب توپ در سالن بولینگ!

این استاد ژئوپلیتیک تاکید کرد: «تحولات سیاسی که اکنون رخ داده و در آینده نیز رخ خواهد داد، روی فلسطینیان نیز به شدت تاثیر گذاشته است. حتی شایعاتی تایید نشده وجود داشت که رام الله و محمود عباس، چندین بار با عربستان صحبت کرده اند. معتقدم تمامی مواردی که اشاره کردم دست به دست هم داده که حماس سعی داشته باشد ثابت کند مردم فلسطین هنوز به دنبال مواضع خود هستند.»

وی افزود: «در دوازده سالی که نتانیاهو در پست نخست وزیری اسرائیل حضور داشته، یک علت باعث شده که طولانی‌ترین مدت زمان نخست وزیری را در اسرائیل کسب کند. علت این است که مردم اسرائیل اعتقاد داشتند، نتانیاهو، بهتر از پیشینیان خود، امنیت را در این کشور تامین کرده است. اکنون میبینیم که دولت آخر نتانیاهو، ضعیف و شکل گرفته از ترکیب گروه‌های تندرو است و اگر یکی از این گروه‌ها مخالف دولت نتانیاهو شوند، کل کابینه نتانیاهو به هم می‌ریزد. مشکل دیگر این است که نتانیاهو دیگر نمی‌تواند مدعی باشد که برای ساکنان سرزمین‌های اشغالی امنیت می‌آورد. طبیعتا اتفاقی که رخ داده، ضربه بزرگی به دولت نتانیاهو خواهد زد.»

عرب‌ها چه خواهند کرد؟

این تحلیلگر سیاسی در ادامه گفت: «بعید است این درگیری به زودی پایان یابد و احتمالا طی مدت زمانی زیادی ادامه خواهد داشت. حملات حماس، حجم زیادی داشته و اسرائیل نیز به سرعت آماده حمله شد و حملات خود را آغاز کرد. طبیعیست که هر اندازه واکنش‌های اسرائیل تندتر باشد، طرف مقابل نیز واکنش‌های جدی تری نشان خواهد داد. دو طرف می‌خواهند قدرت خود را به نمایش بگذارند. اما عملیات شدید بین دو کشور با کشته‌ها و مجروحین بالاتری همراه می‌شود. در این شرایط واکنش جهان اسلام را خواهیم دید. شاید فلسطینیان متصورند که با این وضعیت و درگیری شدید بین آن‌ها و اسرائیل، روابطی که قرار است بین عربستان و اسرائیل برقرار شود، به تاخیر خواهد افتاد.»

وی افزود: «حقیقت این است که طرح توافقات ابراهیم انجام شده است و روابطی که قرار بود بین کشور‌های عرب و اسرائیل برقرار شود، برقرار شده است و برای خود استراتژی تعیین کرده اند؛ بنابراین شرایط کشور‌های بحرین، سودان، امارات و امثالهم مشخص است. اما این درگیری می‌تواند رابطه عربستان و اسرائیل را به طور کامل تحت تاثیر قرار دهد. تعدادی از سربازان و نیرو‌های اسرائیلی نیز در جریان این عملیات به اسارت گرفته شده اند، این تعداد اسیر، مسئله‌ای نیست که به راحتی قابل چشم پوشی باشد.

حتی این احتمال نیز دور از ذهن نیست که اسرائیلی‌ها به همین بهانه، وارد غزه شوند. پیش از این نیز برخی تندرو‌های اسرائیلی به دولت اسرائیل فشار وارد می‌کردند که مجددا وارد مناطق فلسطینی شده و این سرزمین‌ها را تحت نظر بگیرند. اکنون باید ببینیم که نظام بین الملل با این وضعیت چگونه برخورد می‌کند. طبیععتا مصر با توجه به سابقه‌ای که دارد یکی از گزینه‌های مهم میانجیگری است. هر چند حتی با خاموش شدن تنش‌ها می‌توان حدس زد که شاید این شرایط مثل یک آتش زیر خاکستر بماند و به مشکلات بعدی منتهی شود. باید منتظر باشیم و ببینیم مدت زمان این درگیری چه میزان خواهد بود.»