مزیت‌های رقابتی قرارداد ۱۰ ساله سرمایه‌گذاری هندی‌ها در بندر شهید بهشتی چابهار/ سهم شرکت هندی از تعرفه‌های گمرکی چقدر است؟

اقتصاد۲۴ - بهروز آقایی، مدیر کل بنادر و دریانوردی استان سیستان و بلوچستان در گفتگو با خبرنگار اقتصاد ۲۴ با اشاره به قرارداد BOT بین ایران و هند در خصوص تامین و ورود تجهیزات تخلیه و بارگیری بندر شهید بهشتی چابهار، اظهار داشت: قرارداد سرمایه‌گذاری هندی‌ها در فاز نخست طرح توسعه بندر شهید بهشتی چابهار  قراردادی با مدل رقابتی در فضای تجارت منطقه‌ای است. یکی از دغدغه‌های مدیران کشور‌های در حال توسعه، فائق آمدن بر مشکلات تامین مالی پروژه‌ها است.

او ادامه داد: به بیان دیگر امروزه داشتن منابع زیرزمینی (نفت، گاز و...) و نیروی انسانی کارآمد، به تنهایی جهت توسعه پایدار منطقه و کشور کافی نبوده، بلکه با مدیریت قوی و هوشمندانه و مشوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توان شرایط حضور سرمایه‌گذاران بین‌المللی را برای اجرای پروژه‌های تعریف شده و انتقال دانش و تکنولوژی نوین به کشور مهیا کرد.

بیشتر بخوانید: ایران و هند اقتصاد‌های مکمل و ظرفیت‌های موجود

آقایی خاطرنشان کرد: در همین راستا امروزه جلب نظر سرمایه گذاران نیازمند طراحی و ایجاد روش‌های متنوع قراردادی است که یکی ازاین مدل‌ها بهره گیری از قرارداد ساخت، بهره برداری و انتقال یا اصطلاحاً B.O.T (Build-operation-Transfer) است که مورد استقبال سرمایه گذاران قرار گرفته است.

قراردادی با ریسک کمتر برای کشورهای تحریمی 

مدیر کل بنادر و دریانوردی استان سیستان و بلوچستان با اشاره به دلیل استقبال از مدل BOT تصریح کرد: از مزیت‌های این مدل قرارداد مسئولیت بسیار محدود کارفرما در قبال ریسک‌های پروژه (مالی، اجرایی، بهره برداری و...) بوده به طوری که بیشترین ریسک‌های قرارداد به سرمایه گذار منتقل می‌شود و عملا هزینه تحریم را برای کشور کم می‌کنند. به همین دلیل کشور‌های در حال توسعه که دارای محدودیت سرمایه، تکنولوژی و تحمل‌پذیری ریسک بسیار پایینی را دارند، به این نوع قرارداد‌ها رغبت زیادی نشان داده به نحوی که در طول مدت بهره برداری از پروژه، بخش خصوصی با اخذ عوارض، اجاره بها، انبارداری و عوارض ترانزیت هزینه‌های ساخت، بهره برداری، نگهداری و سود سرمایه خود را جبران و مطابق با مفاد قرارداد و در موعد مقرر، مستحدثات سرمایه گذاری شده شامل ابنیه تأسیسات و تجهیزات بصورت عملیاتی به کارفرما تحویل خواهد داد.

آقایی خاطرنشان کرد: با توجه به موارد عنوان شده و اهمیت بندر شهید بهشتی چابهار بعنوان دروازه تجارت به کشور‌های عضو IORA، افغانستان، CIS و آسیای میانه همچنین نزدیکی این بندر به بنادر حوزه دریای عمان و اقیانوس هند از منظر تجارت دریایی، خشکی و امنیتی بهترین مسیر ترانزیتی به کشور‌های این منطقه محسوب می‌شود.

برنامه‌ریزی بلند مدت برای ارتقای موقعیت بندر شهید بهشتی چابهار 

مدیر کل بنادر و دریانوردی استان سیستان و بلوچستان با اشاره به هدف گذاری بر ارتقای موقعیت بندر شهید بهشتی چابهار درباره مزیت‌های قرارداد بین ایران و هند در خصوص بندر شهید بهشتی چابهار بیان کرد: با توجه به موارد مطرح شده و ارزش تبادلات تجاری قابل ملاحظه هندوستان با کلیه کشور‌های فوق الذکر در سنوات قبل و پیش بینی ترانزیت حجم زیادی از کالا در سال‌های اخیر از بنادر هندوستان، می‌توان نقش و موقعیت بی‌نظیر بندر شهید بهشتی چابهار در این تبادلات را از مهم‌ترین دلایل پذیرش سرمایه گذاری هندی‌ها برشمرد.

وی افزود: از طرفی با توجه به وجود معادن با خلوص رقابتی در افغانستان که بیش از دو میلیارد تن در سال برآورد می‌شود و قرارداد‌های دو کشور هند و افغانستان در خصوص بهره برداری از این معادن، توجیه این نوع مدل سرمایه گذاری و تفاهم‌نامه‌های سه جانبه را دو چندان می‌نماید.

مدیر کل بنادر و دریانوردی استان سیستان و بلوچستان با بیان اینکه در همین راستا قراردادی با طرف هندی شامل سرمایه گذاری در تجهیزات، اپراتوری و تعمیر و نگهداری محدوده ترمینال برای انجام خدمات بندری منعقد شد، تصریح کرد: بر اساس شرایط قرارداد، مستأجر (طرف هندی) توافق کرده که حداقل  ۸۵ میلیون دلار تجهیزات مورد توافق سرمایه گذاری را تأمین و اعطای خط  اعتباری در حدود ۱۵۰ میلیون دلار توسط  EXIM بانک هند برای توسعه بندر شهید بهشتی چابهار تعهد شده است.

او ادامه داد: بر اساس این قرارداد بین ایران و هند، اولین محموله برای تجهیز بندر شهید بهشتی چابهار شامل ۲ دستگاه جرثقیل سرمایه‌گذاری شده کشور هند بوده است که ۱۲ بهمن ماه باحضور معاون امور بندری و اقتصادی بنادر و دریانوردی، مدیرکل امور سیاسی وزارت امور خارجه هند، نماینده وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و مدیران شرکت هندی IPGL رونمایی شد. هر یک از این جرثقیل‌ها ۱۴۰ تن ظرفیت دارد که به عنوان بخشی از تعهدات سرمایه‌گذاری ۸۵ میلیون دلاری سرمایه‌گذار هندی به بندر شهید بهشتی چابهار وارد شده است.

وی با اشاره به اینکه در واقع رونمایی از محموله تجهیزات استراتژیک تخلیه و بارگیری طرف هندی در بندر چابهار، در راستای فعال‌سازی قرارداد تجهیز و بهره‌برداری از بندر شهید بهشتی چابهار فی‌مابین سازمان بنادر و دریانوردی و طرف هندی، به بندر چابهار است، گفت: البته ما تاکید داریم که سرمایه‌گذاری یک کشور مانعی برای مشارکت سایر کشور‌ها در طرح‌های توسعه‌ای بندر شهید بهشتی چابهار نیست.

او ادامه داد: ظرفیت ۸،۵ میلیون تنی بندر چابهار در پایان فاز اول توسعه بندر شهید بهشتی، یکی از مواردی است که می‌تواند امتیازات ایران از چنین قراردادی با کشور هند را بیشینه سازد.

آقایی با اشاره به پروژه‌های زیرساختی در حال ساخت در چابهار بیان کرد: برای ایجاد تجارت دریا برد در بندر چابهار، ۱۷ پروژه سرمایه‌گذاری برای ساخت انواع انبارها، مخازن نفتی و گازی، محوطه‌های پارکینگ کامیون منعقد شده و در دست اجرا است. براین اساس جمهوری اسلامی ایران تاکنون یک میلیارد دلار در ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز و تجهیز بندر چابهار سرمایه گذاری کرده است و ضرورت دارد سرمایه گذار هندی در تأمین تجهیزات این بندر تسریع کند.

مدیر کل بنادر و دریانوردی استان سیستان و بلوچستان در تشریح مدل قرارداد BOT  بین ایران و هند تصریح کرد: در این مدل قرارداد علاوه بر تأمین تجهیزات خدمات اپراتوری انجام کلیه فرآیند‌های تخلیه و بارگیری کالا و کانتینر از/به کشتی، برنامه ریزی و انبارداری در محوطه اسکله‌های طرح توسعه، خدمات کانتینر‌های یخچالی، کالای خطرناک، خن کاری، جابجائی کانتینر در محوطه ها، صفافی و انتقال الکترونیکی داده‌ها جزء تعهدات طرف هندی است.

مدیر کل بنادر و دریانوردی استان سیستان و بلوچستان با اشاره به تاریخچه قرارداد‌های اقتصادی با هندی‌ها تاکید کرد: بعد از تصویب و ابلاغ قرارداد در سال ۱۳۹۴، طرفین متعهد شدند مشخصات فنی تجهیزات مورد نیاز جهت انجام خدمات ترمینال کانتینری و جنرال کارگو را احصاء و فرآیند مقدمات تأمین تجهیزات از طریق برگزاری مناقصه توسط کارگروه مشترک ایران و هند به انجام رساند تا بعد از ایجاد زیرساخت‌های طرح توسعه بندر شهید بهشتی هندی‌ها تجهیزات مدرن تخلیه و بارگیری را بر اساس برنامه زمانبندی در ترمینال نصب و عملیاتی نمایند.

سهم هندی‌ها از قرارداد ۱۰ ساله

آقایی در بخش دیگری از سخنانش درباره سهم و منفعت هندی‌ها در صورت انجام تعهداتشان در این قرارداد اظهار داشت: در این قرارداد، درآمد‌های حاصل شده مطابق تعرفه‌های سازمان بنادر و دریانوردی در ۱۰ سال با لحاظ کردن توسعه ترانزیت و ترانشیپ توسط هندی‌ها به این صورت محاسبه و قابل وصول خواهد بود که طی ۵ سال اول قرارداد، سهم شرکت هندی (مستاجر) در حوزه واردات ۴۰ درصد، در حوزه ترانزیت و ترانشیب کالا‌ها ۷۰ درصد و در حوزه صادرات و ... ۵۰ درصد خواهد بود. طی ۵ سال دوم قرارداد با هندی‌ها نیز، سهم شرکت هندی (مستاجر) در حوزه واردات ۳۰ درصد، در حوزه ترانزیت و نرانشیب ۶۰ درصد و در حوزه صادرات و ... ۵۰ درصد خواهد بود.

او ادامه داد: با توجه به اینکه فرآیند سرمایه گذاری قرارداد ۱۰ ساله در حال انجام است لذا در سفر ریاست محترم جمهوری به جهت شروع بهره برداری از بندر شهید بهشتی چابهار توافقنامه‌ای با شرایط جدید مبنی بر اجرای موقت قرارداد تا تأمین تجهیزات توسط هندی‌ها با مدل صرفاً اپراتوری منعقد شد.

مدیر کل بنادر و دریانوردی استان سیستان و بلوچستان با اشاره به اینکه بندر شهید بهشتی چابهار به عنوان دروازه‌ای برای افغانستان و ازبکستان عمل کرده، گفت: از جمله امتیازات چابهار شامل ترانزیت خروجی ۶۷۳ کانتینر به وزن ۸، ۳۵۰ تن حاوی میوه‌های خشک، میوه‌های تازه، دانه‌های سبزیجات و روغن از افغانستان به بندر‌های ناوا شوا، موندرا و کندلا در غرب هند؛ ترانزیت خروجی ۸ کانتینر به وزن ۱۲۰ تن از افغانستان به چین از طریق بندر شهید بهشتی چابهار، شامل مواد معدنی و میوه‌های خشک؛ ترانزیت ورودی ۵، ۵۴۱ کانتینر از بندر کندلا (به وزن ۸۱۲۴۶ تن) کالا‌های اساسی (شامل گندم، نخود و شکر) برای صادرات به افغانستان از طریق مرز ایران و افغانستان از میلاک در سیستان و بلوچستان و ترانزیت ۲۵ تن میوه خشک از ازبکستان از طریق مرز زمینی حیراتان-دوغارون-چابهار به هند بوده است که موجب شده نقش اصلی را در حوزه حمل و نقل ایران بازی کند.