واکنش‌ها به مخالفت شدید وزیر راه با بورس سیمان

اقتصاد ۲۴- بحث سیمان دست‌بردار اخبار نیست؛ کالایی اساسی برای فعالیت‌های عمرانی که نبود آن در بازار اکنون قیمت آن را ۱۰ روزی است به اوج رسانده است. اما بحثی مقدم بر این هم وجود دارد که از زمان وارد‌کردن سیمان در بورس داغ شد و حالا باز بحث بر سر آن بالا گرفته است و بعضی شرایط کنونی بازار سیمان را به علت وارد‌کردن آن به بورس می‌دانند.

طرحی که موافقان و مخالفانی دارد، اما مهم‌ترین مخالف آن روز دوشنبه قد علم کرد؛ خود وزیر راه که کمی به بالا و پایین آن می‌پردازیم. آقای وزیر شب قبلش در تلویزیون صحبت‌هایی کرد که لاجرم تیتر فردای خبرگزاری‌ها شد. وزیر راه و شهرسازی گفت: «ورود سیمان و فولاد به بورس یک نوع گروگان‌گرفتن مردم است که با این قضیه مخالفم و اعضای دولت نیز با من هم‌نظر هستند».

اسلامی در یک برنامه تلویزیونی درباره گرانی‌های اخیر سیمان و فولاد گفت: «متأسفانه در کشور ما از هر مشکلی که پیش می‌آید، برخی افراد سوءاستفاده می‌کنند. این قطعی برق که به علت کمک به زندگی مردم صورت گرفت، هم‌زمان شد با اقدامی که دولت هیچ نقشی در آن ایفا نکرده بود.

سیمان را در بورس بردند که من مخالف این موضوع هستم». وزیر گفت همان شیوه سنتی توزیع خیلی خوب بود و بی‌دلیل آن را به هم زدیم: «سیمان همواره یک بازار سنتی داشته که در سطح کشور تأمین می‌شده است. وقتی وارد بورس می‌شود، یک نوع گروگان‌گرفتن مردم از سوی عده‌ای است که بتوانند پول‌دار شوند و تحصیل مال کنند. دیروز هم این مسئله را در دولت مطرح کردم و همه اعضای دولت با من هم‌نظر هستند که این کار نباید صورت می‌گرفت و باید همان روش قبلی باشد.

ما هیچ زمانی در کشور مشکل سیمان نداشتیم، اما در یک ماه گذشته قیمت آن چهار برابر شده است. باید اجازه دهند همان فرایند شبکه‌ای که وجود داشت و راحت سیمان را توزیع می‌کرد، ادامه پیدا کند».
جلسه‌ای نیز در مجلس شورای اسلامی با حضور دو وزیر صمت و نیرو تشکیل شد تا به بررسی مسئله گرانی و کمبود سیمان و فولاد پرداخته شود، اما برون‌داد مشخصی نداشت و به ذکر حرف‌های کلی بسنده شد. در میان این صحبت‌ها، شایعه خروج محدود سیمان از بورس نیز از سوی برخی رسانه‌ها مطرح شد.

«تجارت‌نیوز» نوشت بررسی‌ها حاکی است بر مبنای جلسات آخر هفته (گذشته) در وزارت صمت و صورت‌جلسه مربوطه، تولید سیمان کشور به دلیل محدودیت برق به میزان زیادی کاهش داشته و در تناسب با تقاضا نیست.

بر این اساس، پیشنهاد وزارت صمت به دولت، عدم عرضه سیمان در بورس کالا به مدت محدود بوده و نه خروج سیمان از بورس کالا و در صورت تأمین برق مورد نیاز سیمانی‌ها، موضوع عدم عرضه در بورس کالا منتفی می‌شود و عرضه طبق روال گذشته می‌تواند تداوم یابد.

بیشتر بخوانید: مخالفت وزیر راه و شهرسازی با ورود مصالح ساختمانی به بورس

گمانه‌زنی‌هایی که با صحبت‌های تند وزیر راه درباره بورس سیمان قوت گرفت. یک فعال بازار درباره جلسه برای تصمیم به خروج از بورس، به نکته‌ای اشاره کرد که درخور تأمل است: «در جلسه تصمیم‌گیری درباره خروج سیمان از بورس کالا، نه نماینده‌ای از بورس کالا حضور دارد و نه نماینده‌ای از انجمن تولیدکنندگان سیمان!».

به‌هرحال در خروجی جلسه رسمی بررسی سیمان به این اکتفا شد که «کارگروهی با مسئولیت معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت و با عضویت سازمان حمایت، معاونت بازرگانی داخلی، معاونت امور صنایع و انجمن صنعت سیمان تشکیل شود و نسبت به بررسی و مدیریت موضوعات مطروحه اقدام کنند و تصمیمات کمیته مذکور به منزله مصوبات کارگروه تنظیم بازار تلقی شود» و نیز پیش‌دریافت خرید سیمان در بورس صددرصدی می‌شود.

مسئله بورس: سنت یا صنعت؟

اما مسئله بورس، فارغ از کمبود فعلی سیمان در بازار، بحثی پردامنه است. عده‌ای برخلاف وزیر معتقدند عرضه سیمان در بورس موجب حذف واسطه‌گری و دلالی است و از تولید به‌اصطلاح «سلطان» هم جلوگیری می‌کند.

مثلا جمارانی، رئیس انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان، پیش از این درباره مطرح‌کردن بحث بورس، درخصوص مشکل سیمان به «شرق» گفت: «ببینید، این‌ها کسانی هستند که از این کار و شفاف‌سازی آن ضربه خورده‌اند، بالاخره باید فضا را آلوده کنند. شما بروید ببینید از زمان اولین عرضه به تاریخ ۳/۹ تا ۱۴/۴ قیمت‌ها چقدر بوده است؛ یعنی تا آغاز قطعی برق. اینکه دیگر کاملا قابل بررسی است و به‌راحتی می‌توانید در سایت ببینید. با بورس کالا بسیاری منافعشان از دست رفت و این حرف‌ها را مطرح می‌کنند».

اما اینکه مخالفت با ورود یک کالای اساسی به بورس، آن‌هم کالایی با داشتن بازار نامطمئن و غیرشفاف چطور به این صراحت از دهان وزیر گفته می‌شود، سؤالاتی را برای بسیاری مطرح کرده است. مثلا جمارانی به‌صراحت هم در تلویزیون و هم به رسانه‌ها گفته بود تا به حال ۶۰ تا ۷۰ درصد از سیمان را ۲۰، ۳۰ نفر می‌خریدند و خواستار پیگیری مسئولان شد. اتفاقی که به گفته او با وارد‌شدن کالا به بورس از آن تا حد زیادی جلوگیری می‌شود.

اما وقتی داستان گیج‌کننده‌تر می‌شود که وزیر صمت دیروز دوشنبه درباره سیمان صحبت کرد و هیچ اشاره‌ای به بورس نکرد و فقط کمبود برق را متذکر شد. رزم‌حسینی در جلسه کارگروه تنظیم بازار که دوشنبه برگزار شد، با اشاره به مشکلات ناشی از قطعی برق برای صنعت کشور گفت: «با توجه به تصمیماتی که در وزارت نیرو گرفته شده بود، واحد‌های مختلف صنعتی با قطعی برق روبه‌رو شدند و بیشترین فشار ناشی از این عدم تأمین برق، به واحد‌های سیمانی و فولادی تحمیل شد» که نشانی از توافق مورد اشاره وزیر راه بر سر مسئله بورس در آن دیده نمی‌شود.

جمارانی: مالک سیمان مردم هستند نه دولت!

بار دیگر خیلی کوتاه با آقای جمارانی تماس می‌گیریم و نظر ایشان را درباره اظهارنظر وزیر راه می‌پرسیم. می‌گویند از خودشان بپرسیم. اصلا سیمان چطور وارد بورس شد؟ جمارانی می‌گوید: «سیمان جزء کالا‌های الف و ب نیست، بنابراین وقتی ضوابط بورس را پاس کند، می‌تواند وارد بورس شود. اما جهت محکم‌کاری نامه‌ای به آقای دهقان‌دهنوی، رئیس سازمان بورس و در دو صفحه به آقای رزم‌حسینی نوشتیم و جواب این بود که، چون سیمان مشمول قیمت‌گذاری نیست، محدودیتی هم وجود ندارد. البته نیازی هم به این مستندات نبود».

پس چرا امروز وزیر حرف عده‌ای خاص را تکرار می‌کند؟ «این دیدگاه‌های قدیمی و مال ۲۰، ۳۰ سال پیش است. می‌گویند بازار را سنتی اداره کنیم! اصلا من می‌پرسم همین شرایط سال گذشته هم در زمستان وجود داشت؛ آن زمان که بورسی وجود نداشت؟ ما ۱۶ هزار تومان می‌فروختیم به همین دلال‌ها. آن‌ها همان را می‌فروختند ۶۰ هزار تومان به مردم. چرا وزارت راه جلوگیری نکرد؟ شما به‌عنوان رسانه چرا اصلا متوجه نشدید؟».

درباره صاحبان سیمان می‌پرسیم: «مسئله دیگر همین است. مگر اصلا سیمان مال دولت است؟ ۶۰ درصد ظرفیت تولید مال پنج، شش هلدینگ است؛ شستا، بنیاد مستضعفان، بانک ملی و صندوق بازنشستگی نیرو‌های مسلح. مابقی هم مربوط به سهام‌داران خرد است. حالا مثلا ۴۲ میلیون نفر بیمه‌شده تأمین اجتماعی باید هزینه بدهند که پروژه‌ها جلو برود. صاحب این جنس کسان دیگر هستند نه دولت که بخواهند درباره‌اش تصمیم بگیرند».