آیا دوران ریاضتی در اقتصاد آغاز شده است؟

اقتصاد۲۴- در سه روز اخیر بسیاری از رسانه‌های غربی از رسیدن توافق هسته‌ای ایران با غرب به نقطه بن‌بست خبر داده‌اند. آن هم در حالی که وزیر امور خارجه ایران در نشست داووس در گفت‌وگویی با فرید زکریا بار دیگر مواضعی «تکراری» و «پرابهام» درباره مذاکرات وین و چشم‌انداز توافق و احیای برجام گرفت. دور از دسترس شدن برجام، به بلاتکلیفی در اقتصاد ایران دامن می‌زند. چیزی که در ادبیات اقتصادی «عدم قطعیت» خوانده می‌شود. این در حالی است که دولت آقای رییسی برنامه‌ای پر سر و صدا با نام تکراری «جراحی اقتصادی» را از حذف یارانه کالای اساسی آغاز کرده و فضای اظهارنظر‌های مسوولان اقتصادی ایران نیز به سمت و سوی «دوران سخت معیشتی» چرخیده است. تبعات به بن‌بست رسیدن برجام چیست و چگونه می‌توان از آن عبور کرد؟

آلبرت بغوزیان، کارشناس ارشد اقتصادی در واکنش به سیاست‌های اخیر اقتصادی دولت در کنار توقف مذاکرات برجام و احتمال به بن‌بست رسیدن آن بر این باور است که سیاست‌های اقتصادی که دولت در پیش گرفته در جهت عادلانه کردن یارانه‌ها بوده است و حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی در این برهه بسیار مهم بود، چراکه باعث فساد و رانت در کشور شده بود، اما موضوع برجام هم در این مدت نشان داد که جزو متغیر‌هایی است که در تصمیمات اقتصادی کشور و مردم حایز اهمیت است و به نظر می‌رسد دولت درصدد فراهم ساختن زیرساخت‌هایی برای بی‌نتیجه ماندن مذاکرات برجام است. او در ادامه گفت:، اما اینکه مردم تکلیف خود را برای برنامه‌ریزی‌های‌شان در آینده بدانند نیز بسیار مهم است و حق دارند بدانند که آیا مذاکرات برجامی ادامه خواهد یافت یا کلا این مذاکرات به بن‌بست خورده است؟ کارشناسان اقتصادی باید اعلام کنند که اگر مذاکرات ادامه داشته باشد چه چشم‌اندازی برای اقتصاد می‌توان متصور شد و اگر مذاکرات نهایی نشود چه مسائلی به دنبال خواهد داشت؟

دولت تبعات به بن‌بست رسیدن برجام را در نظر بگیرد

این کارشناس اقتصادی در ادامه تصریح کرد: البته در صورتی هم که مذاکرات ادامه پیدا می‌کرد ممکن بود هر آن این قضیه به بن‌بست بخورد و قرار هم نبوده که توافقی تا ابد ادامه داشته باشد، اما ما باید آمادگی آن را داشته باشیم تا در مواقع بحرانی آن را مدیریت کنیم. آنچه تجربه نشان داده، این بوده که نه دولت‌های قبلی در زمان توافق توانسته‌اند اقتصاد را قوی کنند و نه در زمان به هم خوردن توافقات توانسته‌اند آن را مدیریت کنند، اما باز هم ما امیدواریم که دولت تبعات به بن‌بست رسیدن برجام را در نظر بگیرد. او خاطرنشان کرد: هر چند عدم توافق برجام جز افزایش نرخ ارز و محدودیت ورود کالا‌ها و محدودیت‌های صادراتی و ریاضت اقتصادی هیچ نتیجه دیگری به دنبال نخواهد داشت، اما باید برای همه این موارد برنامه‌ریزی شود.

بیشتر بخوانید: هشدار در خصوص موج دوم تورم در ایران!

بغوزیان با بیان اینکه تبعات تصمیم حذف ارز کالا‌های اساسی نیز خطرناک است، تصریح کرد: حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی از کالا‌های اساسی باعث رها شدن قیمت‌ها از سوی تولیدکننده می‌شود و در بخش نرخ‌گذاری کالا‌های وارداتی نیز ارز با نرخ آزاد محاسبه خواهد شد و زمانی که عوارض هم دریافت می‌شود با ارز آزاد محاسبه می‌شود. این اقتصاددان خاطرنشان کرد: بعد از اعلام سیاست‌های جدید یارانه‌ای شاهد آن بودیم که قیمت پنیر ۴۰۰ گرمی یک‌باره به ۴۰ هزار تومان رسید و قیمت ماکارونی و مرغ و تخم‌مرغ و... هم تغییر زیادی کرد. این در حالی است که انتظار مردم این بود که دولت تبعات این تصمیم بزرگ را از قبل در نظر گرفته و برای آن برنامه پیشگیری داشته باشد و با نظارت بر قیمت‌ها از افزایش غیرمنطقی و نجومی آن جلوگیری کند که متاسفانه پس از این تغییرات واکنشی برای کنترل قیمت‌ها در بازار دیده نشد.

کار دولت مدیریت اقتصاد است نه قیمت‌گذاری

بغوزیان گفت: عدم دخالت دولت در قیمت‌گذاری‌ها به منزله بی‌تفاوت بودن دولت در اقتصاد نیست، بلکه برعکس فرصت بیشتری برای مدیریت و هدایت اقتصاد خواهد داشت تا خلأ‌ها را بررسی کند. این کارشناس اقتصادی در خصوص روش‌هایی که دولت برای یارانه مطرح کرده است نیز گفت: شیوه‌های پرداخت با روش کوپن الکترونیک که به صورت سامانه‌ای خواهد بود که با تکنولوژی روز صورت می‌گیرد و این مدل نسبت به مدل زمان جنگ پیشرفته‌تر شده است و افراد با ارایه کدملی‌شان در سراسر کشور خواهند توانست مایحتاج خود را از طریق سهمیه تامین کنند و بستر آن هم فراهم خواهد شد. او ادامه داد:، اما اینکه کدام روش پرداخت یارانه (یارانه به صورت نقدی یا کوپن الکترونیکی) مفید‌تر است باید گفت دولت یارانه نقدی را زمانی پرداخت می‌کند که تشخیص می‌دهد کالا‌ها با قیمت خاصی به دست افراد برسد پس یارانه را از ابتدا به کالا‌های اساسی تخصیص می‌دهد، اما اینکه یارانه باید به تولیدکننده پرداخت شود یا مصرف‌کننده؟

بیشتر بخوانید: رکود بازار مسکن و احتمال جهش دوباره قیمت

بنده معتقدم که دولت باید یارانه را به مصرف‌کننده بدهد. بغوزیان خاطرنشان کرد: البته بنده ارایه کوپن الکترونیکی را بیشتر از یارانه نقدی می‌پسندم، زیرا این کالا می‌تواند سال‌ها با هرگونه تغییر نرخی به مردم ارایه شود و بهترین روش در زمان تورم این است که یارانه به صورت کالایی باشد، اما در کشور‌هایی که تورم پایینی دارند و این تورم حدود یک تا ۲ درصد است یارانه نقدی بهتر از کوپن است و افراد هر کالایی را که می‌خواهند تهیه می‌کنند. این کارشناس اقتصادی افزود: در بسیاری از نقاط دنیا کوپن ارزاق و غذا را به مردم می‌دهند و فرد هزینه‌ای بابت آن پرداخت نمی‌کند و دولت از قبل به تولیدکننده پول آن را پرداخت کرده است و افراد تنها کوپن را می‌برند و کالا را تحویل می‌گیرند و به نظر هم منطقی می‌آید.

کوپن الکترونیک بهتر است یا پرداخت یارانه نقدی؟

بغوزیان با بیان اینکه ما سال‌هاست با تورم‌های ۲ رقمی و بالای ۳۰ درصد مواجه هستیم، افزود: بهترین روش برای کشور ما پرداخت یارانه به صورت ارزاق و اجناس است نه اینکه آن را ریالی پرداخت کنند. البته دولت نیز در این شرایط به این نتیجه رسیده است که یارانه ۴۰۰ و ۳۰۰ هزار تومانی را به صورت کالا تعریف کند و کالابرگ‌های الکترونیکی برای ارایه کالا‌های اساسی به مردم بدهد. این اقتصاددان افزود: مسلما پرداخت کالابرگ‌های الکترونیکی روش بهتری نسبت به یارانه نقدی است، چراکه با تورم بالا ارزش یارانه نقدی هر روز کمتر می‌شود که البته در گذشته هم دیدیم ارزش ۴۵ هزار تومانی یارانه حدود ۱۰ دلار می‌شد که امروز ارزش آن ۲ دلار هم نیست، اما امروز یارانه نقدی ۳۰۰ هزار تومان شده است و اگر تورم به همین روال ادامه پیدا کند قدرت خرید مردم کم می‌شود و این موضوع یک نوع گول زدن مردم است که یارانه نقدی با تورم ۴۰ درصدی بدهند.