برجام به طور کامل از دستور کار خارج می‌شود؟

اقتصاد۲۴- مقامات ایران حاضر نیستند مرگ برجام را اعلام کنند و این تصمیم منطقی به نظر می‌رسد. با اینکه دولت رئیسی سعی دارد بگوید برجام را به زندگی روزانه مردم گره نزده، به صبح نرسیده، نتیجه هر خبری درباره برجام را می‌شود در خیابان استانبول تهران برداشت کرد. دلار به سرعت به خبر‌های مربوط به مرگ و زندگی توافق هسته‌ای واکنش نشان می‌دهد و آب پاکی رو روی دست دولت رئیسی می‌ریزد.

با این حال همچنان دولت بر سیاستش پافشاری می‌کند و یک هفته در میان سخنگوی وزارت خارجه و وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران از تبادل پیام‌ها با طرف اروپایی و آمریکایی برای ادامه مذاکراتی خبر می‌دهند که از سه ماه پیش به کما رفته است.

در این مدت طرف غربی بار‌ها اعلام کرده برجام از دستور کارش خارج شده و بر حمایت از معترضان ایرانی متمرکز شده است. آخرین و البته مهمترین سیگنال مرگ برجام، مصاحبه اخیر رابرت مالی نماینده ویژه دولت بایدن در امور ایران با نشریه فارین پالیسی است. او روز چهارشنبه ۳۰ نوامبر در یک نشست وبیناری به «راوی آگراوال» سردبیر فارین پالیسی گفته دولت جو بایدن به منظور جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای، فشار‌هایی روی تهران گذاشته که رژیم ایران «سالیان مدیدی» تحمل نکرده است.

او هشدار داده و گفته اگر هیچ کدام از این فشار‌ها و تحریم‌ها کار نکنند، جو بایدن «به عنوان آخرین راه حل» با گزینه نظامی موافقت خواهد کرد تا جلوی دستیابی رژیم ایران به بمب اتم را بگیرد. با این حال مالی تاکید کرد که به نظر او «آمریکا هنوز در آن نقطه نیست»

برای اینکه بدانید منظور «مالی» از نقطه‌ای که آمریکا در حال حاضر روی آن ایستاده چیست، بهتر است به توضیحات علی واعظ تحلیلگر ارشد گروه بین‌المللی بحران در امور ایران در گفتگو با روزنامه هم‌میهن توجه کنید. واعظ معتقد است برجام بلاموضوع شده و اولویت آمریکا دستیبابی به توافق‌های «کمتر در برابر کمتر» و موقتی با ایران است که طی آن محدودیت‌هایی را بر صنعت هسته‌ای ایران در ازای لغو محدود تحریم‌ها اعمال کند.

رابرت مالی پیش از اینکه سمت نمایندگی آمریکا در امور ایران را برعهده بگیرد، رئیس و مدیر عامل گروه بین‌المللی بحران در واشینگتن، دی. سی. بود و واعظ درکنار او در گروه بین المللی بحران کار می‌کرد. از این رو توضیحات واعظ حائز اهمیت است.

رابرت مالی: در صورت شکست برجام، امکان استفاده از گزینه نظامی وجود دارد

اظهارات این مقام ارشد آمریکایی درباره احتمال استفاده از گزینه نظامی علیه جمهوری اسلامی در روز چهارشنبه نهم آذر، در حالی است که رزمایش هوایی مشترک آمریکا و اسرائیل با هدف شبیه‌سازی سناریو‌های حمله احتمالی علیه جمهوری اسلامی و شبه‌نظامیان مورد حمایت آن در خاورمیانه، به تازگی برگزار شد. اما این تنها نشانه مرگ برجام نیست. شورای آتلانتیک اندیشکده آمریکایی واقع در واشنگتن که از سال ۱۹۶۱ تاسیس شده و اصولا اهمیت زیادی در حوزه مطالعات مربوط به سیاست خارجی و روابط بین‌الملل دولت‌های آمریکا دارد یک پروژه جدید در خصوص ایران آغاز کرده و در متن اعلامیه آغاز به کار این پروژه از پایان برجام خبر داده است. ظاهرا ماموریت باربارا اسلاوین به عنوان رئیس بخش ایران شورای آتلانتیک به سر آمده وعصر جدیدی در حوزه ایران آغاز شده است.

بیشتر بخوانید: عده‌ای فکر می‌کنند حجاب می‌توان به جمهوری اسلامی ضربه زد

شورای آتلانتیک در اعلامیه خبر آغاز «پروژه استراتژی ایران» نوشته «ایران با چالش‌های بی سابقه‌ای رو به رو شده است و این چالش‌ها شورای آتلانتیک را بر آن داشته که یک رویکرد همه جانبه در ارتباط با مطالعات مربوط به ایران در پیش بگیرد.» در ادامه این اعلامیه که روز دوم دسامبر (جمعه ۱۱ آذر) منتشر شده آمده «برنامه شورای آتلانتیک در حوزه خاورمیانه ایجاد یک پروژه تحت عنوان پروژه استراتژی ایران است که قرار است نگاه جامعی به مسائل سیاسی، حقوق بشری، امنیتی، اقتصادی، هسته‌ای، اجتماعی و منابع طبیعی ایران داشته باشد.»

«جاناتان پنی کراف» رئیس پروژه به شورای آتلانتیک گفته این برنامه در واقع متشکل از کارشناسان از طیف‌های سیاسی مختلف با تخصص‌های مختلف خواهد بود که درباره آینده ایران گفتگو می‌کنند و گزینه‌های استراتژیک مختلف را به سیاستمداران ارائه می‌دهند.

بیشتر بخوانید: سناریو‌های پیش روی مذاکرات وین، برجام پلاس یا توافق موقت؟

مهمترین بخش این اطلاعیه، اما بخشی است که تحولات اخیر ایران اشاره کرده است. شورای آتلانتیک تحولات ایران را که این شورا را به ایجاد پروژه ایران واداشته به چند دسته تقسیم کرده است؛ جنبش‌های اجتماعی زنان با تقاضای آزادی و خودمختاری فردی، احتمال تغییرات بسیار کلان ایران در کوتاه‌مدت، نقش جدید ایران در منطقه به ویژه حمایت‌های نظامی ایران از روسیه در جنگ اوکراین و «احتمال پایان برجام» به عنوان منشوری که سیاست ایالات متحده و اروپا در قبال ایران در بیش از یک دهه گذشته بر آن استوار بوده است. ویل وچسلر مقام ارشد برنامه خاورمیانه شورای آتلانتیک درباره این تحولات گفته هرگز به اندازه الان نیاز به سیاست‌های فکر شده و اصیل و تحلیل‌های فراحزبی درباره ایران احساس نمی‌شده است.

فهرست اسامی کمیته مشاوران پروژه استراتژی ایران در شورای آتلانتیک نشان از اهمیت این پروژه در حوزه سیاست‌گذاری‌های آمریکا در قبال ایران دارد. ارنست مونیز وزیر سابق انرژی آمریکا، راب مک کر سفیر پیشین بریتانیا در ایران، فرانک مک‌کنزی فرمانده سابق پایگاه مرکزی آمریکا، استوارت لوی معاون سابق وزیر خزانه‌داری آمریکا در امور تروریسم و اطلاعات مالی، پائول فولی سفیر سابق استرالیا در تهران، فرانسیس تاونسند مشاور سابق امنیت داخلی رئیس جمهوری آمریکا و بت سنر معاون سابق رئیس سیا در کنار محمود سریع‌القلم استاد علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی و صنم وکیل معاون برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در چتم‌هاوس در زمره افرادی هستند که قرار است در پروژه استرانژی ایران، سیاست‌های آمریکا در قبال ایران را طراحی کنند.