تناقض آمارهای دولتی در جشنواره امسال

اقتصاد۲۴- پروژه تحریم جشنواره فجر شکست خورد و حتی آمار مخاطبان امسال نسبت به سال‌های پیش افزایش یافته است؛ این ادعای تازه محمد خزاعی، رئیس سازمان سینمایی، در حالی است که او همچنین اعلام کرده امسال نظرسنجی برای انتخاب سیمرغ مردمی وجود نخواهد داشت و در مراسم اختتامیه هم این جایزه اهدا نخواهد شد!

البته این حذف سال گذشته نیز اتفاق افتاد و دلیل، تخلف یکی از سامانه‌های فروش بلیت عنوان شد، اما تکرار آن در جشنواره فعلی‌

نمی‌تواند قابل توجیه باشد. سیمرغ مردمی طی عمر ۴۱ ساله جشنواره مهم‌ترین بخش جشنواره و درواقع امتیاز مردم به فیلم‌ها بود. جایزه‌ای که بسیاری از سینماگران آن را حتی مهم‌تر از جایزه ویژه هیات داوران می‌دانستند. حذف این نظرسنجی و جایزه آن به نوعی به معنی حذف مردم از جشنواره است. ضمن اینکه ادعا‌ها پیرامون تحریم جشنواره از سوی تماشاگران عادی، یعنی مردم را قوت می‌بخشد و در تناقض با ادعای رئیس سازمان سینمایی پیرامون افزایش آمار مخاطبان است. مخاطبانی که علیرغم افزایش تعداد و استفاده از آنان برای اعتبار جشنواره جاری، ظاهرا حتی قرار نیست نظر آن‌ها نسبت به فیلم‌ها جدی گرفته شود!

تناقض در آمار‌های دولتی

همزمان سپهر خلجی، رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت در حساب کاربری خود در توییتر با اشاره به آمار مخاطبان جشنواره فیلم فجر در روز اول، نوشت که سینما‌های کشور صدهزار نفر جمعیت را تجربه کردند و گیشه‌ها موفق شدند نزدیک به ۲ میلیارد تومان بلیت بفروشند، یعنی یک استادیوم آزادی مخاطب سینما فقط در روز اول بود! در سویی دیگر، مدیر امور سینما‌های جشنواره فجر ۴۱ می‌گوید که در چهار روز اول جشنواره بیش از ۸۳ هزار نفر در سینما‌های مردمی به تماشای فیلم‌های این دوره از جشنواره نشستند. اعداد و ارقامی که ضمن تناقض با هم، به نظر می‌رسد چندان نزدیک به واقعیت نیز نباشند.

جشنواره‌ای که تهدید ضمنی هنرمندانش توسط مدیرکل نظارت بر عرضه و نمایش سازمان سینمایی و یا انصراف فیلمسازان بخش بین الملل از حضور فیلمشان در بخش «جشنواره، جشنواره‌ها» و باز تهدید آن‌ها نسبت به عدم اختیار و امکان این عمل یا حمله تهیه کننده یک فیلم به بازیگرانش در نشست خبری آن را از سکه می‌اندازد.

مرجعیت فروش بلیت و بیان چند ایراد

آمار‌های اعلامی در حالی است که بلیت فروشی جشنواره از روز ۱۰ بهمن یعنی دو روز مانده به شروع جشنواره آغاز شده است. زمانی که نسبت به سال‌های گذشته با ده روز تاخیر همراه بود. مورد مهمی که باز در تناقض با میزان فروش بلیت و استقبال مخاطبان است. بماند که تنها یک نگاه اجمالی کافی است تا غلبه آثار ارگانی بر آثار مستقل در جشنواره فیلم فجر چهل و یکم عیان شود. چنانچه دست‌کم هفده فیلم یعنی بیش از ۶۰ درصد آثار، ارگانی هستند و مخاطبان از پیش تعریف شده دارند.

از طرف دیگر سمفا به عنوان مرجع رسمی مدیریت فروش و اکران سینمایی ایران سه سایت ایران تیک، سینما تیکت و گیشه ۷ را برای فروش بلیت معرفی کرده که از میان این دو، امکان خرید بلیت از سینما تیکت وجود ندارد. ایران تیک نیز به عنوان یکی از سامانه‌های اصلی فروش درحالی برای برخی فیلم‌ها تکمیل ظرفیت نشان می‌دهد که امکان رویت پلان سینما‌ها در آن محدود است.

مورد عجیب دیگر اینجاست که برخی از سینما‌های مردمی که در سامانه آنلاین تکمیل ظرفیت خورده، حین اکران فیلم، سالن تقریبا خالی از تماشاگران را تجربه کرده است.

بیشتر بخوانید:  پاسخ خزاعی به انصرافی‌های جشنواره فیلم فجر

بلیت‌فروشی صوری

یک نمونه پردیس سینمایی نارسیس واقع در تهرانپارس است که در روز جمعه، ۱۴ بهمن، برای فیلم «در آغوش درخت» محصول مشترک حوزه هنری و کانون پرورش فکری، در سالن یک، سامانه تنها دو ظرفیت خالی نشان می‌داد درحالی که حین نمایش فیلم بیش از ۷۰ درصد صندلی‌های سالن خالی بود.

روندی که این احتمال را به ذهن می‌رساند که بلیت‌ها از پیش توسط خریداران خاص، خریداری شده تا آمار مخاطبان فیلم بالا بماند. در این صورت به فرض اگر یک مخاطب عادی و واقعی خواهان تماشای فیلمی در جشنواره باشد نیز امکان خرید بلیت نخواهد داشت چراکه سامانه برای او تکمیل ظرفیت می‌زند.
روندی که با آغوش باز به مرگ سینمای مخاطب محور سلام می‌کند. چراکه مخاطب برای این سینما نه یک حضور پرشور و فیزیکی به عشق تماشای یک فیلم که تنها ابزاری برای بیلان‌سازی است.

مقایسه مخاطبان جشنواره طی چند دوره

متاسفانه آمار متقنی از میزان مخاطبان حقیقی جشنواره‌ها وجود ندارد و گاه از طریق میزان فروش بلیت‌ها می‌توان به عددی نسبی رسید که آن هم آمار قابل اعتباری از میزان مخاطبان حقیقی نیست. چراکه بار‌ها شاهد بودیم که برخی ارگان‌ها و نهاد‌ها بلیت‌های بعضی فیلم‌های خاص را پیشخرید می‌کنند حتی اگر مخاطبی برای آن‌ها نباشد. در این راستا، برای فجر امسال دو ادعای ۱۰۰ هزار مخاطب و ۸۳ هزار مخاطب مطرح شده است.

در مورد جشنواره فجر سال گذشته متاسفانه حتی آمار از میزان بلیت‌های فروش رفته در جشنواره منتشر نشده است. در جشنواره فجر سی و نهم تا روز ۱۸ بهمن، سینما‌های مردمی جشنواره بیش از ۱۱۲ هزار مخاطب داشت. در فجر ۳۸ علیرغم حوادث اجتماعی و سیاسی کشور، در روز اول بیش از ۵۰ هزار قطعه بلیت فروش رفت. هرچند آمار نهایی از این میزان وجود ندارد، اما قابل پیش‌بینی است ک عدد نهایی بزرگ‌تر از ۱۰۰ هزار مخاطب سال جاری است. اعدادی که برخی ادعا‌های مدیران فعلی سینما را زیر سوال می‌برد.

کم‌تقاضاترین دوره

جدا از آنچه گفته شد، طبق اعلام دبیرخانه جشنواره فیلم فجر چهل و یکم، تنها ۷۵ فیلم متقاضی شرکت در جشنواره هستند. با توجه به شرایط حال حاضر و حتی جدول اکرانِ خالی از اعتماد فیلمسازان مطرح، پر شده با آثار تهیه شده توسط ارگان‌های خاص و همچنان درگیر توقیف که می‌تواند اشل کوچکی از وضعیت سینمای ایران باشد، قابل پیش‌بینی بود که جشنواره فجر امسال چه شرایطی خواهد داشت. اما از کیفیت هم که بگذریم و به کمیت بپردازیم، تنها نگاهی به متقاضیان ادوار گذشته کافی است تا گواه میان‌تیتر این بند باشیم! در جشنواره فجر چهلم، مجموعا ۹۴ فیلم متقاضی شرکت در جشنواره بودند و در جشنواره فجر سی و نهم و در اوج بحران کرونا و محدودیت‌ها در تولید، ۱۱۰ فیلم متقاضی شرکت در جشنواره بودند.

در جشنواره فجر سی و هشتم که در میانه حوادث تلخ آبان و سقوط هواپیمای اوکراینی و تحریم باید برگزار می‌شد، ۱۱۵ فیلم متقاضی جشنواره بودند و در جشنواره فجر سی و هفتم نیز تعداد متقاضیان، ۱۳۹ فیلم بود. آماری که نشان می‌دهد افزایش آمار صدور پروانه‌های ساخت طی ماه‌های اخیر نیز مثمر ثمر واقع نشده است.

در نهایت باید گفت جشنواره امسال مصداق بارز همان سالی خوشی است که باید از بهارش پیدا شود. جشنواره‌ای که از مهاجمان دیوار سفارتخانه‌ها دبیر برمی‌گزیند و هر سال بیش از پیش از مردمی بودن فاصله گرفته و به دولتی شدن متمایل می‌شود تکلیف‌اش مشخص است. با این‌حال امید می‌رود اهالی متعهد سینما، خود چگونگی جذب اعتماد و نگاه مخاطب را دریابند چرا که هنر در تمام ادوار تاریخ، از جنگ و کودتا و اشغال تا پیروزی و تحقق آمال، همواره جاری بوده و راوی زمانه باقی مانده است.