تاریخ انتشار: ۱۲:۲۰ - ۱۱ دی ۱۳۹۷

آخرین تصمیم‌گیری‌ فرماندهان قبل از عملیات کربلای۴

بین فرماندهان نظامی در موضوع طرح مانور اختلافاتی وجود داشت و سبب شد بحث‌های زیادی در این زمینه انجام شود و سرانجام در جلسه ۱۵ مهرماه ۱۳۶۵ با حضور فرماندهان قرارگاه‌ها، نیروی زمینی و یگان‌های سپاه، ابهامات و تردیدها برطرف شد .
150526152146_karbalaye_4_640x360_a_nocredit
اقتصاد24 - «امیرمحمد حکمتیان» از راویان و تاریخ‌نگاران نسل دوم مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس با طرح این پرسش که «درصورت پیروزی در عملیات کربلای۴ چه اتفاقی رخ می‌داد؟» در یادداشتی توضیح می‌دهد:

«عملیات «کربلای۴» یکی از طرح‌های بزرگ عملیاتی ایران در جنگ تحمیلی بود که برای کسب برتری نظامی و به‌منظور ایجاد تحول در جبهه‌های جنگ به‌همت سپاه پاسداران به مرحله اجرا درآمد. به‌عبارتی‌دیگر پس از پیروزی ایران در عملیات «والفجر۸» و تصرف فاو، که باعث به‌هم‌خوردن موازنه ارضی به‌نفع ایران شد، لازم بود در اقدامی دیگر که از اهمیت ویژه و هدف استراتژیک برخوردار باشد، سرنوشت جنگ به نقطه نهایی رهنمون شود.

برای رسیدن به خواسته مذکور و همچنین با توجه به شرایط کشور (مشکلات اقتصادی، جنگ شهرها و حمله هوایی عراق و تحریم‌های اقتصادی و تسلیحاتی) و با توجه به شرایط بین‌المللی[۱]، فرماندهان نظامی عملیات بزرگ و سرنوشت‌سازی را در سال ۶۵ طراحی کردند. در ابتدای امر بین فرماندهان نظامی در موضوع طرح مانور اختلافاتی وجود داشت و سبب شد بحث‌های زیادی در این زمینه انجام شود و سرانجام در جلسه ۱۵ مهر ماه ۱۳۶۵ با حضور فرماندهان قرارگاه‌ها، نیروی زمینی و یگان‌های سپاه، ابهامات و تردیدها برطرف شد و درباره محورهای عملیات و تاکتیک ویژه، اجماع‌نظر به دست آمد[۲].

آخرین تصمیم‌گیری‌ فرماندهان و پیشروی رزمندگان

مطابق آخرین تصمیم‌گیری و جمع‌بندی فرماندهان نظامی، برای انجام عملیات کربلای۴، چهار زمین شلمچه، ابوالخصیب، منطقه مقابل «ام‌الرصاص» و «جزیره مینو» انتخاب شد. درنهایت عملیات کربلای۴ با هدف تصرف منطقه «ابوالخصیب» و محاصره نیروهای مستقر در شبه‌جزیره فاو و تهدید بصره از جنوب و نیز هم‌زمان عبور از شمال منطقه برای رسیدن به کانال زوجی و کانال ماهی‌گیری در شرق بصره طرح‌ریزی شد.

در هنگام اجرای عملیات، نیروهای خودی در همان شب اول توانستند در جزیره سهیل، قطعه، ام‌الرصاص، ام‌البابی و بلجانیه نفوذ کنند[۳]. در محور قرارگاه نجف، لشکر۱۹ فجر و لشکر۵۷ حضرت ابوالفضل توانستند وارد پنج‌ضلعی(نام یک منطقه) شوند و به همین دلیل وضعیت در منطقه شلمچه از شرایط بهتری نسبت به سایر محورهای عملیات برخوردار بود.

همچنین در محدوده قرارگاه نوح، لشکر۳۳ المهدی (عج) موفق شد تا پشت خط دوم دشمن نفوذ کند، اما درنهایت با توجه به گره‌خوردن عملیات در محور قرارگاه قدس (جزایر ام‌الرصاص- ام‌البابی) که به‌دلیل آمادگی دشمن و آگاهی او از مکان و زمان عملیات بود، تصمیم به توقف عملیات و بازگشت نیروهای عبورکرده گرفته شد. این آگاهی و آمادگی دشمن، از یک سو مرهون اطلاعاتی بود که آمریکا به تلافی ماجرای «مک فارلین» در اختیار عراقی‌ها قرار داده بود و از سوی دیگر حاصل تجربه دشمن از عملیات فاو و باور او نسبت به امکان عبور غواص‌های ایرانی از اروند که منجر به اتخاذ آرایش پدافندی خاص و نیز مسلح‌کردن زمین در محورهای حمله[۴] شد و درنهایت عملیات به پیروزی نرسید.

در جنبه نظامی و میدانی جنگ: با تصرف یا حتی محاصره و تهدید بصره در این عملیات، ایران می‌توانست جنگ را به‌نفع خود تمام کند.

در این زمینه اظهارات وزیر دفاع عراق قابل‌تأمل می‌باشد:«هدف ایران شهر بصره بوده و هست... ایرانی‌ها اگر موفق می‌شدند هدف‌های خود را [در عملیات کربلای۴] تحقق بخشند، ارتباط میان سپاه سوم و هفتم را قطع می‌کردند و تمام فاو و خورعبدالله و شمال بصره را به اشغال خود درمی‌آوردند».( همان، ص ۱۱۹)

فرمانده سپاه هفتم عراق طی مصاحبه‌ای درباره این عملیات اظهار کرد: «هدف ایران از حمله اخیر به خاک عراق، اشغال منطقه بصره و یک‌سره‌کردن جنگ به‌نفع خود بود.... و حمله اخیر ایران یک حمله گسترده و وسیع بود..». ( همان، ص ۱۱۹).

در جنبه سیاسی: با پیروزی ایران در این عملیات، موقعیت ایران در منطقه و حتی در عرصه بین‌المللی بیش‌ازپیش تقویت می‌شد و قدرت چانه‌زنی ایران در مذاکرات احتمالی برای خاتمه جنگ و رسیدن به خواسته‌های خود بیشتر می‌شد. و از سوی دیگر حامیان منطقه‌ای و جهانی عراق با توجه به دست برتر ایران در جنگ (دراختیارداشتن فاو و بصره) حاضر به تأمین حقوق ایران می‌شدند.

تأثیر ناکامی در عملیات کربلای۴ بر کشور

ناکامی در این عملیات سبب شد ایران نتواند به خواسته‌ها و اهداف خود برسد و این شکست تأثیراتی را در روند جنگ داشته است؛ عدم‌حصول نتیجه مطلوب در عملیات کربلای۴، با توجه به مقاصد عملیات و پیامدهای تعیین‌کننده آن در روند تحولات سیاسی و نظامی جنگ، جمهوری اسلامی را در وضعیت دشواری قرار داد؛ چراکه همه دستاوردهای جنگ پس از آزادسازی مناطق اشغالی و به‌ویژه فتح فاو (که موازنه سیاسی – نظامی جنگ را به سود جمهوری اسلامی تغییر داده بود) در معرض تهدید قرار گرفت.

همچنین فضای ناامیدکننده‌ای بر رزمندگان خودی به‌دلیل شکست در عملیات حاکم شد. یکی دیگر از نتایج ناکامی عملیات کربلای۴ این بود که عراق بعد از این عملیات درصدد برآمد تا ابتکار عمل را به دست گرفته و از فرصت به‌دست‌آمده بهره‌برداری کند؛ زیرا عراقی‌ها تبلیغات گسترده‌ای را به‌خاطر شکست ایران در این عملیات آغاز کرده بودند و با تشدید حملات هوایی و ادامه جنگ شهرها و تلاش برای بازپس‌گیری فاو، سعی کردند موازنه قوا را به‌طور کامل به‌نفع خود تغییر دهند.

از سوی دیگر، جو حاکم در کشور و روند تبلیغات قبل از عملیات مبنی بر شعار تعیین سرنوشت جنگ، بر پیچیدگی اوضاع ایران بعد از این عملیات افزود و فرماندهان نظامی برای بهبود شرایط و جبران ناکامی اخیر خود و با توجه به عقب‌نشینی به‌موقع در عملیات کربلای۴ و حفظ بیش از ۸۰ درصد[۵] سازمان رزم، طرح‌ریزی عملیات بعدی را شروع کردند و درنهایت عملیات موفق «کربلای۵» با همان سازمان در مدت زمان ۱۵ روز به اجرا درآمد و همین عملیات مقدمه قطعنامه ۵۹۸ جنگ ایران و عراق شد.

پی نوشت:

۱. بعد از تصرف فاو، حمایت‌های بین‌المللی برای جلوگیری از شکست عراق در جنگ قوت گرفته بود و قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی مثل عربستان، کویت، شوروی و فرانسه انواع کمک‌ها اعم از مالی و نظامی را در اختیار صدام گذاشته بودند. البته در این زمینه شکست مذاکرات مک فارلین با سران جمهوری اسلامی در تهدیدات و تحریم‌های ایران تأثیر زیادی داشت؛ چراکه آمریکا بعد از افشای این جریان و برای جبران بی‌اعتمادی که در مقامات عراق و حتی کشورهای خلیج فارس از آمریکا به وجود آمده بود، کمک‌های اطلاعاتی و نظامی بسیاری به حکومت عراق برای عدم پیروزی ایران در جنگ کرده بود.

[۲] - دکتر اردستانی، تجزیه و تحلیل جنگ ایران و عراق، جلد دوم، ص۲۳۷

[۳] - درودیان، محمد، سیری در جنگ ایران و عراق ۳: فاو تا شلمچه، ص۱۱۵

[۴] - دکتر اردستانی، همان، ص ۲۴۳

۲۴۶[۵] - اردستانی، همان، ص ۲۴۶

منبع: ایسنا
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

صفحه اول روزنامه‌های سیاسی امروز

قیمت انواع دستگاه ماینر امروز + جدول

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

قیمت انواع لپ تاپ ایسوس امروز + جدول

قیمت سکه و طلا امروز پنجشنبه ۹ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز پنجشنبه ۹ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

عکس/ دل سهراب بختیاری زاده با استقلال است

عکس/ تیپ تینیجری فاطمه معتمد‌آریا ۴۴ سال پیش با شلوار پیش بندی و کلاه خاص

عکس/ قابی احساسی از ابی و دخترش ۵۳ سال پیش در یک رستوران

عکس/ جولان اتوبوس‌های دو طبقه ۵۱ سال پیش در میدان فردوسی تهران

عکس/ استایل خاص فردین و ناصر ملک مطیعی ۴۳ سال پیش با لباس‌های برند

عکس/ ژست عاشقانه حمیرا و پرویز یاحقی ۵۳ سال پیش با استایل اروپایی

عکس/ خنده‌های از ته دل بهاره رهنما و دخترش پریا در پشت دیوار

عکس/ استقلال در دربی تهران با لباس جدید

عکس/ چهره شوکه کننده نوید محمدزاده با تیپ اجق وجق در دیدار با بهمن مفید

عکس/ تمام بازیکنان مشترک استقلال و پرسپولیس

عکس/ سفر مسعود پزشکیان به جنوب غرب تهران

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

بهترین رژیم غذایی برای بهبود سرطان پروستات

روش‌های خانگی بجای بوتاکس؟

دمای تهران زیر صفر شد

خیال استقلال از رونالدو و مانه راحت شد

ترامپ: در صورت صلح، روسیه به اوکراین حمله نخواهد کرد

تعطیلی بخش‌های بستری بیمارستان‌ها در نوروز تعیین و تکلیف شد

ضرورت استفاده از هوش مصنوعی برای کاهش تصادفات

واکنش حماس به عملیات جنوب حیفا

یاغی پرسپولیس: بردن دربی لذت بخش است

بحث پزشکیان با امام جمعه اسلامشهر

صحبت‌های جالب رضاییان پس از دربی؛ قول رامین به هواداران استقلال

عکس/ پوستر AFC پس از دربی؛ Tehran is RED

کارشناس داوری دربی ۱۰۵؛ پنالتی استقلال سوخت؟

فیلم/لحظاتی از شادی و غم بعد از سوت پایان دربی ۱٠۵

فیلم/بوژوویچ: استقلال در دربی سزاوار باخت نبود

فیلم/هوادار ناراحت استقلال روی سکوی‌های ورزشگاه بعد از سوت پایان بازی

عالیشاه: یک فینال را بردیم، ۹ تا باقی مانده است

عکس/خوشحالی عابدزاده از برد پرسپولیس در دربی

علی علیپور به رکورد هاشمی‌نسب رسید

فیلم/گل دوم پرسپولیس به استقلال توسط علی علیپور

کارتال دربی تهران را هم برد؛ پرسپولیس دبل کرد و به کورس برگشت!

اوجالان رئیس پ‌ک‌ک: این گروه باید خود را منحل کند

حسینی باید اخراج می‌شد!

کری‌خوانی اسکوچیچ پس از تساوی

اعتراض سریع استقلال به پنالتی دربی: آفساید به نظر می‌رسید!

فیلم/ گل اول پرسپولیس

عالیشاه پنالتی‌زن پرسپولیس را عوض کرد

برد یک نیمه‌ای پرسپولیس در دربی؛ استقلال باز هم پنالتی داد

تصویر جالب از پرتماشاگرترین دربی پایتخت

پزشکیان: از قطعی برق و گاز عذرخواهی می‌کنم

فیروز کریمی: پیشنهاد استقلال را رد کردم

عکس/ رامین رضاییان به سمت نیمکت پرسپولیس رفت

نوشته جالب هوادار پرسپولیس برای سروش رفیعی

پوتین: اولین ارتباطات ما با دولت آمریکا، امید‌هایی را منعکس می‌کند

واکنش کفاشیان به ائتلاف با عابدینی علیه تاج

مرگ مشکوک بازیگر معروف و همسرش

رشد چشمگیر مجتمع تبریز بیمه معلم در رشته‌های اموال، اشخاص و عمر

واحد پول چه کشورهایی پوند است؟

سرمایه‌گذاری مولد؛ سود فردی، رشد جمعی

ماجرای مرگ تلخ ۱۹ ورزشکار ایرانی به خاطر گازگرفتگی

آیا تغذیه سالم در بارداری بر هوش نوزاد اثر دارد؟

جاذبه‌های گردشگری پارک طالقانی تهران

قیمت گوشت امروز چهارشنبه ۸ اسفند اعلام شد

آشنایی با خواص شگفت‌انگیز کنجد برای سلامتی

ساعت کاری اصناف در ماه رمضان و شب عید کاهش نمی‌یابد

عمر مفید باتری ماشین؛ از کجا بفهمیم وقت تعویض باتری رسیده است؟

اختلال خواب چیست و چگونه درمان می‌شود؟

اینفوگرافی/ قدرتمندترین پاسپورت‌ها در سال ۲۰۲۵

فیلم/ مسعود فراستی: هر غلطی که دلم بخواهد می‌کنم

تلویزیون امروز و فردا چه فیلم‌هایی پخش می‌کند؟