وضعیت دردناک باغ وحش‌های کشور

اقتصاد۲۴ - احداث اولین باغ وحش در ایران به دوران قاجاریه بازمی گردد که آن را مجمع الوحوش می‌نامیدند؛ به مرور زمان تعداد باغ وحش‌ها در ایران گسترش یافت سال‌های زیادی که از احداث اولین مجمع الوحوش می‌گذرد تا اینکه امروزه ایران دارای چندین باغ وحش بزرگ است؛ که یکی از این باغ وحش‌های بزرگ باغ وحش ارم است، که در سال‌های ابتدایی خود در پارک ملت تهران قرار داشت و بعد از آن به دلیل اینکه مرکز استانداردتر با مساحت بیشتری در اختیار باغ وحش باشد آن را به منطقه ارم تهران منتقل کردند.

باغ وحش ارم بزرگترین باغ وحش کشور است که نزدیک به هزار گونه جاندار در آن زیست می‌کند که حدود ۴۰ درصد از این جانداران غیربومی هستند و بقیه از سایر کشور‌ها وارد ایران شدند.

در طی چند سال اخیر خبر‌های متعددی از نامناسب بودن وضعیت باغ وحش‌های ایران به ویژه باغ وحش ارم به گوش می‌خورد و فعالان محیط زیست نیز پس از انتشار هر یک از این خبر‌ها واکنش‌هایی نشان می‌دادند و خواستار توقف فعالیت باغ وحش‌ها بودند، تا اینکه کمتر از یک ماه پیش خبر مرگ شامپانزه‌ای ماده پس از چند روز پنهان کاری و پیگیری‌های باشگاه خبرنگاران جوان منتشر شد.

پیش از این کارشناسان و فعالان محیط زیست متعددی درباره غیر استاندارد بودن باغ وحش‌های ایران صحبت می‌کردند، باغ وحش‌هایی که این روز‌ها به جهنم حیوانات تبدیل شده است، حیواناتی که در قفس‌های کوچک و فلزی بدون داشتن هیچ شباهتی با زیستگاه اصلی شان که طبیعت باشد سال‌های زیادی زندگی می‌کنند.

کافی است یک روز به باغ وحش شهر خود بروید، هر انسانی در هر سنی که باشد به این نتیجه خواهد رسید که باغ وحش‌ها شرایط ناگواری دارند، بوی نامطبوعی که در باغ وحش‌ها به مشام می‌خورد، عدم رعایت بهداشت و دامپزشکی که به صورت مستقر حضور ندارد و هزاران مشکل دیگر که نشان از شرایط تاسف بار باغ وحش‌ها دارند.

یکی دیگر از مشکلات بزرگی که در باغ وحش ارم وجود دارد، این است که ۴۰ درصد این حیوانات غیربومی هستند، گونه‌های غیر بومی که وارد کشور می‌شوند و کشور دانش نگهداری آن را ندارد و ما گونه غیر بومی که در کشور بیگانه است را در باغ وحشی نگهداری می‌کنیم که هیچ یک از نیاز‌های اولیه اش تامین نمی‌شود.
شهاب الدین منتظمی مدیر کل دفتر حیات و تنوع زیستی با اشاره به این که عملکرد برخی از باغ وحش‌های کشور نادرست و برخلاف دستورالعمل‌های سازمان محیط زیست است، اظهار کرد: از سوی سازمان محیط زیست دستورالعمل جامعی برای تمامی باغ وحش‌های کشور طی چند روز آینده ابلاغ خواهد شد و باغ وحش‌ها ملزم به رعایت آن هستند.

او با اشاره به اینکه تعطیلی باغ وحش‌ها راه حل مناسبی برای برخورد نیست، عنوان کرد: باغ وحش‌ها باید ملزم شوند تا دستورالعمل‌های ابلاغ شده را رعایت و آن را ارتقا دهند.

مدیر کل دفتر حیات وحش و تنوع زیستی سازمان محیط زیست بیان کرد: وقتی مرکزی مجوز برای تاسیس باغ وحشی گرفته است، مسئول است حتی اگر به دلایلی همچون ویروس کرونا تعطیل شود و ملزم است تا نظارت‌های خود را به صورت جدی ادامه دهد.

منتظمی مطرح کرد: از سازمان دامپزشکی نیز درخواست کردیم تا در این حوزه ورود کند تا بتوانیم مراقبت و نظارت‌های بیشتری بر باغ وحش‌های کشور داشته باشیم.
محمدرضا محبوب فر کارشناس محیط زیست در این باره اظهار کرد: اگر گشت و گذاری در باغ وحش‌های ایران داشته باشید، متوجه خواهید شد نگهداری حیوانات در این مراکز باعث آزار و اذیت آن‌ها می‌شود.

او با اشاره به اینکه نباید حیوان را از طبیعت به یک مکان بسته نزدیک به شهر انتقال داد، گفت: در خارج از کشور انتقال حیوان از طبیعت به باغ وحش ممنوع است، اما در ایران مشاهده می‌کنیم که حیوان را از محیط طبیعی به شهر که بافت مسکونی و آب و هوای مناسب دارد منتقل می‌کنند.

این کارشناس با بیان اینکه باغ وحش‌های کشور استاندارد نیستند و مساحت کمی دارند، تصریح کرد: باغ وحش‌ها باید به قدری مناسب باشند تا حیوان جدا شده از طبیعت در آن احساس بیگانگی نکند و در واقع طبیعت حیات خود را مدیون حیات جانداران و نباتات است و اگر آن‌ها از طبیعت جدا شوند، طبیعت از بین می‌رود.

بیشتر بخوانید: دامپزشک متخصص حیات وحش در ایران کم است

محبوب فر گفت: به جای اینکه باغ وحش‌ها به یک محیط طبیعی تبدیل شوند تا محلی برای تحقیق و حضور کنجکاوان و پژوهشگران باشد، اما امرزوه افرادی در باغ وحش‌ها حضور پیدا می‌کنند که سبب آزار حیوانات می‌شوند؛ بنابراین باغ وحش‌های استاندارد زیادی در جهان وجود دارد که برای آنان باغ وحش به منظور نمایشی نیست بلکه آن‌ها مراکزی هستند که گونه‌های در خطر انقراض را نجات می‌دهند نه اینکه آن‌ها را در قفس و فضایی کوچک نگهداری کنند.

وی ادامه داد: هدف آن‌ها نگهداری حیوانات و بهبود شرایط زیستگاهی است و حیوان را به گونه‌ای پرورش می‌دهند که بتواند به طبیعت برگردد، با این اوصاف باغ وحش‌های تهران در طی سالیان گذشت سابقه خوبی در نگهداری و تکثیر حیات وحش نداشته است و طبق گفته دوستداران حیات وحش تعداد زیادی از حیوانات به دلیل تغذیه مناسب جان خود را از دست دادند.

اما باغ وحش‌های ایران نه تنها گونه‌های حیات وحش را نجات نداده است، بلکه باعث شده است که تعداد زیادی از این حیوانات به بیماری‌های روان پریشی و افسردگی دچار شدند، در واقع باغ وحش‌ها زندان‌هایی هستند که به هنگام احساس خطر راهی برای دفاع از خود یا فرار از موقعیت خطرناک ندارند و شاید می‌توان این را گفت که این روز‌ها اهمیت درآمدزایی باغ وحش‌ها بیشتر از جان حیوانات آن است.