سید محمود طالقانی (ردیف اول، نفر وسط) در کنار، پدر، برادران و برخی اعضای خاندان
اقتصاد۲۴- آیت الله سید محمود طالقانی سحرگاه نوزدهم شهریور سال ۱۳۵۸ پس از سالها تلاش خستگی ناپذیر، فعالیت سیاسی و مبارزه با رژیم پهلوی، بر اثر سکته قلبی از دنیا رفت. پیکر مطهر وی همان روز در تشییع و طی مراسمی باشکوه در بهشت زهرا تهران به خاک سپرده شد.
آیت الله طالقانی اولین امام جمعه تهران است که او را به عنوان روحانی روشنفکر میشناسند. گفته میشود اصل و نسب آیتالله طالقانی با چند واسطه به امام باقر (ع) بر می گردد.
سید محمود تحصیلات دینی خود را در دوران استبداد رضا شاه آغاز کرد. آیت الله طالقانی در دوران تحصیل کلاسهایش را نزد اساتیدی همچون آیتالله حائری، آیتالله شهابالدین مرعشی، ادیب تهرانی، آیتالله سید محمد حجت، به پایان برد. وی در این دوران با کسانی همچون شیخ محمدتقی اشراقی و میرزا خلیل کمرهای که به علت ارائه دروس فلسفه و حکمت از علمای روشنفکر به حساب میآمدند رفت و آمد پیدا کرد و منظومه سبزواری را نزد میرزا خلیل آموخت.
طالقانی بعد از شهریور ۱۳۲۰ که فضا نسبت به دوران اختناق رضاخانی بازتر شده بود به همراه دیگر نوگرایان دینی مثل مهدی بازرگان و یدالله سحابی به سخنرانی در عرصه عمومی پرداخت و بیش از گذشته با جوانان، دانشجویان و بانوانی که هم دل در گرو اسلام داشتند و هم میکوشیدند میان دین و دنیای جدید پیوند برقرار کنند ارتباط برقرار کرد.
آغاز مبارزات برای ملی شدن صنعت نفت و نخست وزیری دکتر محمد مصدق را میتوان اولین حضور جدی طالقانی در عرصه سیاسی دانست.
با آغاز اختلافات میان سران اصلی ملی کردن صنعت نفت، طالقانی کوشید با سخنرانی و نوشتن مقاله و حتی میانجیگری از شکست این جنبش جلوگیری کند.
طالقانی همواره یکی از هواداران جدی این جنبش و شخص دکتر مصدق باقی ماند و در سالهای پس از کودتا بیست و هشت مرداد همراه مهدی بازرگان و یدالله سحابی به دیدار با علما میرفت و آنها را از مواضع دکتر مصدق آگاه میکرد.
او در آن سخنرانی راه مصدق را والاترین راه برای استقلال ایران دانست و مصدق را یکی از بزرگترین چهرههای مبارزه برای استقلال ایران نامید.
طالقانی همواره یکی از رهبران جبهه ملی (و بعدها نهضت آزادی) و یاران وفادار دکتر مصدق باقی ماند. اما برخلاف بسیاری از اعضای جبهه ملی با اینکه به لحاظ فکری و عقیدتی سازگاری با آنها نداشت پیوندش را با آنها نگسست.
طالقانی همواره تلاش کرد شکاف موجود بین مصدق و هوادارانش با فداییان اسلام را پُر کند.
طالقانی یکی از چهرههای اصلی جبهه ملی دوم و از بنیانگذاران اصلی این جبهه در اوایل و میانه دهه ۳۰ بود. جبهه ملی دوم در انتخاب خط مشی خود دچار اشتباهاتی شد و با تاکید بیش از حد روی شعار انتخابات آزاد که شاه وعده آن را داده بود وارد کارزار انتخاباتی شد که نتیجه آن از پیش معلوم بود.
هرههای مذهبی جبهه ملی دوم مثل بازرگان، طالقان و سحابی به حضور پُررنگ دین در سیاست اعتقاد داشتند. در حالی که سایر اعضای جبهه ملی حضور دین در عرصه سیاست را امری خطرناک میدانستند و با آن مخالف بودند. این اختلاف نظر اساسی سرانجام باعث شد بازرگان و هم فکرانش تصمیم به ایجاد تشکل جدیدی بگیرند. تشکلی که در بهار ۱۳۴۰ آغاز به کار کرد و نام نهضت آزادی به خود گرفت.
در سال ۱۳۵۰ که حکومت شاه برای برپایی جشنهای ۲۵۰۰ ساله آماده میشد، چریکهای فدایی خلق و سازمان مجاهدین خلق دست به انجام یک سری عملیات چریکی زدند و حکومت را در وضعیت پیچیدهای قرار دادند. طالقانی از معدود روحانیونی که از انجام این شکل از مبارزه سیاسی در زمانهای که تمامی اشکال مبارزات مسلحانه به بنبست رسیده بود، دفاع کرد.
رژیم که به خاطر برگزاری جشنهای ۲۵۰۰ ساله به شدت ترسیده بود به سراغ یکایک چهرههای سیاسی رفت و طالقانی را در زمانی که برای خطبههای حساس مسجد هدایت آماده میشد توسط نیروهای ساواک دستگیر شد.
طالقانی از همان روزهای نخستین پیروزی انقلاب اسلامی کنار آیتالله خمینی حضور یافت. او اولین کسی بود که پیشنهاد برپایی نماز جمعه را داد و با انتصاب بنیانگذار انقلاب اولین امام جمعه آن شد.
طالقانی در سالهای پس از انقلاب به سبب برخی از اعمال تندروانه دست به قهر و هجرت زد.
طالقانی در سالهای بعد از انقلاب هم با تمام گروههای سیاسی از جمله مجاهدین خلق رفتاری پدرانه داشت و تلاش کرد آنان را در چهارچوب نظام موجود حفظ کند.
آیت الله سید محمود طالقانی سحرگاه نوزدهم شهریور سال ۱۳۵۸ پس از سالها تلاش خستگی ناپذیر، فعالیت سیاسی و مبارزه با رژیم پهلوی، بر اثر سکته قلبی از دنیا رفت. در این گزارش عکسهایی از آیت الله سید محمود طالقانی به روایت تصویر را ببینید.
منبع: جماران