اقتصاد۲۴- هر فرد در هر کشوری، برای استفاده از خدمات رسمی و قانونی، دارای یک شناسه هویتی منحصربه‌فرد است. در ایران این شناسه با عنوان «کد ملی» شناخته می‌شود و مبنای شناسایی افراد در اغلب فعالیت‌های اداری، مالی و اقتصادی است. بازار سرمایه نیز از این قاعده مستثنا نیست و ورود به بورس اوراق بهادار، نیازمند داشتن یک شناسه اختصاصی به نام «کد بورسی» است. کد بورسی در واقع هویت رسمی هر سرمایه‌گذار در بازار سرمایه محسوب می‌شود و بدون آن، هیچ‌گونه فعالیت معاملاتی امکان‌پذیر نیست.

کد بورسی چیست و چه کاربردی دارد؟

کد بورسی که با نام «کد سهامداری» نیز شناخته می‌شود، یک کد یکتا و غیرتکراری است که به هر شخص حقیقی یا حقوقی اختصاص داده می‌شود تا در بازار بورس شناسایی شود. این کد توسط نهادهای رسمی بازار سرمایه صادر می‌شود و تمام معاملات فرد در بورس، فرابورس و سایر ابزارهای مالی تحت این شناسه ثبت و رهگیری می‌شود.

ساختار کد بورسی معمولاً از ترکیب سه حرف اول نام خانوادگی شخص (یا نام شرکت در اشخاص حقوقی) و یک عدد پنج‌رقمی تصادفی تشکیل شده است. به عنوان مثال، فردی با نام خانوادگی «رحیمی» ممکن است کدی مشابه «رحی12345» داشته باشد. این کد همانند اثر انگشت، کاملاً اختصاصی است و هر فرد فقط یک‌بار در طول عمر خود آن را دریافت می‌کند.

با داشتن کد بورسی، امکان خرید و فروش انواع اوراق بهادار از جمله سهام شرکت‌ها، اوراق مشارکت، اوراق اجاره، اوراق اختیار فروش تبعی، اوراق تسهیلات مسکن و سایر ابزارهای مالی فراهم می‌شود. به بیان ساده، کد بورسی کلید ورود رسمی به بازار سرمایه است.

تفاوت کد بورسی با کد آنلاین معاملاتی

یکی از نکات مهمی که بسیاری از افراد در ابتدای ورود به بورس با آن مواجه می‌شوند، تفاوت میان «کد بورسی» و «کد آنلاین معاملاتی» است. کد بورسی توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی صادر می‌شود و در کل بازار سرمایه ثابت و واحد است. این کد، هویت اصلی سرمایه‌گذار در بورس محسوب می‌شود.

بیشتر بخوانید: چگونه سرمایه گذاری در بورس را شروع کنیم؟

در مقابل، کد آنلاین معاملاتی توسط هر کارگزاری به‌صورت جداگانه صادر می‌شود. به این معنا که یک فرد می‌تواند با یک کد بورسی ثابت، در چند کارگزاری مختلف حساب داشته باشد و از هر کدام، یک کد آنلاین مجزا دریافت کند. درست مانند کد ملی که تغییر نمی‌کند، اما می‌توان در چند بانک مختلف حساب بانکی داشت.

تفاوت کد بورسی با کد آتی

کد بورسی صرفاً برای فعالیت در بازار سهام و اوراق بهادار کاربرد دارد. اگر فردی قصد معامله در بازار آتی کالا را داشته باشد، باید کد مخصوص آن بازار را دریافت کند که با عنوان «کد آتی» شناخته می‌شود. داشتن کد بورسی به‌تنهایی برای انجام معاملات آتی کافی نیست و این دو کد، کارکردهای متفاوتی دارند.

مدارک لازم برای دریافت کد بورسی اشخاص حقیقی

افراد حقیقی برای دریافت کد بورسی نیاز به ارائه مجموعه‌ای از مدارک هویتی و بانکی دارند. این مدارک شامل اصل و تصویر کارت ملی، اصل و تصویر شناسنامه (صفحه اول و توضیحات)، اطلاعات کامل حساب بانکی به نام شخص، تکمیل فرم مشخصات مشتریان حقیقی و امضای قراردادهای مرتبط با معاملات آنلاین است. هدف از این مدارک، احراز هویت دقیق سرمایه‌گذار و جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی در بازار سرمایه است.

مدارک مورد نیاز برای اشخاص حقوقی

اشخاص حقوقی مانند شرکت‌ها، مؤسسات و سازمان‌ها نیز می‌توانند در بازار سرمایه فعالیت کنند، اما مدارک آن‌ها گسترده‌تر است. از جمله این مدارک می‌توان به روزنامه رسمی آگهی تأسیس و تغییرات، اساسنامه شرکت، مدارک شناسایی اعضای هیئت‌مدیره، معرفی نماینده رسمی برای انجام معاملات، تکمیل فرم‌های تعهدنامه و مشخصات مشتریان حقوقی و ارائه درخواست رسمی دریافت کد بورسی خطاب به کارگزاری اشاره کرد. این سخت‌گیری‌ها به‌دلیل حجم بالاتر معاملات و مسئولیت حقوقی شرکت‌ها در بازار سرمایه است.

شرایط سنی دریافت کد بورسی

برای دریافت کد بورسی محدودیت سنی خاصی وجود ندارد و افراد در هر سنی می‌توانند صاحب کد بورسی شوند. افراد زیر ۱۸ سال نیز امکان دریافت این کد را دارند، اما لازم است فرآیندها از طریق ولی یا قیم قانونی آن‌ها انجام شود. در حال حاضر، حتی افراد زیر ۱۸ سال نیز می‌توانند به سامانه‌های معاملاتی آنلاین دسترسی داشته باشند، مشروط بر آنکه تعهدنامه‌های لازم توسط سرپرست قانونی امضا شده باشد.

امکان دریافت کد بورسی برای اتباع خارجی و ایرانیان خارج از کشور

اتباع خارجی نیز می‌توانند با داشتن پاسپورت معتبر و حساب بانکی در ایران، کد بورسی دریافت کنند و در بازار سرمایه ایران فعالیت داشته باشند. همچنین ایرانیان مقیم خارج از کشور نیز این امکان را دارند که بدون حضور فیزیکی در ایران، کد بورسی دریافت کرده و معاملات خود را به‌صورت آنلاین انجام دهند.

نکات امنیتی مهم درباره کد بورسی

کد بورسی و اطلاعات کاربری معاملاتی، در حکم امضای دیجیتال سرمایه‌گذار است. تمام مسئولیت معاملات انجام‌شده با این کد، بر عهده صاحب آن خواهد بود. به همین دلیل توصیه می‌شود از در اختیار قرار دادن کد بورسی یا اطلاعات ورود به سامانه‌های معاملاتی به دیگران، حتی افراد نزدیک، خودداری شود.