تاریخ انتشار: ۰۹:۰۷ - ۲۲ خرداد ۱۳۹۸

ماموریت دشوار «آبه»

دکتر محسن شریعتی‌نیا*
دکتر محسن شریعتی‌نیا
اقتصاد24 - نخست‌وزیر ژاپن به تهران آمده تا دو رابطه را ترمیم کند، رابطه ایران و آمریکا و رابطه ایران و ژاپن. در برداشت نخست او به ماموریتی غیرممکن آمده است. در چهل سال گذشته نه ایران و آمریکا و نه میانجی‌ها، توان ترمیم رابطه نخست را نداشته‌اند. رابطه ایران و ژاپن نیز در این چهل سال تابعی از فراز و فرود رابطه نخست بوده است.

بنابراین از این سفر نمی‌توان انتظار معجزه داشت، اما سفر شینزو آبه می‌تواند آغاز جدیدی باشد. مهم‌ترین اهرم ژاپن برای ایجاد تغییر در تنش فزاینده ایران و آمریکا، اعتماد و احترامی است که نزد طرفین دارد. ژاپن موتلف آمریکاست و کشوری مورد اعتماد و احترام در میان سیاستمداران و جامعه ایرانی. اینکه آیا سفر نخست‌وزیر با این سرمایه، می‌تواند آغازی بر پایان یکی از پیچیده‌ترین بحران‌های سیاست بین‌الملل باشد، پرسشی است که اکنون به آن پاسخی نمی‌توان داد. این بحران چونان کلافی سردرگم با ابعاد پیچیده هویتی-منفعتی شده و بازیگران متعددی از وجود و تشدید آن منفعت می‌برند. وقتی دو کشور به مدت ۴۰ سال با یکدیگر در تعارض قرار می‌گیرند، در انداختن طرحی نو در روابط آنان حتی اگر طرفین توان و تمایل داشته باشند و میانجی حرفه‌ای باشد، مدت‌ها به طول می‌انجامد. بنابراین میانجی‌گری نخست‌وزیر ژاپن یک گام مهم به پیش در هزار خم پایان بخشیدن به این بحران ۴۰ ساله است و به اندازه همین یک گام هم می‌توان از آن انتظار داشت.

مهم‌تر از این سفر، تداوم تلاش‌های ژاپن برای کاهش تنش میان ایران و آمریکاست. اگر کنش میانجی‌گرایانه ژاپن در حد همین سفر خلاصه شود، تاثیرات آن نیز محدود به یک سفر هر چند مهم خواهد بود. اما در صورت تداوم این تلاش‌ها می‌توان امید داشت که میانجی‌گر آسیایی مورد اعتماد و دارای حسن نیت به تدریج شانس دیپلماسی و نه جنگ را برای حل و فصل تدریجی یکی از پیچیده‌ترین بحران‌های سیاست بین‌الملل افزایش دهد.

اما ترمیم رابطه ایران و ژاپن دستور کار مهم دیگری است که به نوعی در سایه روایت میانجی‌گرانه از این سفر قرار گرفته است. رابطه این دو کشور نیز به‌رغم پتانسیل‌های فراوان، در پیامد خروج آمریکا از برجام در بن‌بست قرار گرفته است. تجارت معناداری میان دو کشور وجود ندارد، شرکت‌های مهم ژاپنی در ایران حضوری ندارند و تقریبا دو کشور از رادار دیپلماسی اقتصادی یکدیگر حذف شده‌اند. این به آن معناست که ایران فرصت تعامل با سومین اقتصاد بزرگ جهان، برخوردار از پیشرفته‌ترین کلاس تکنولوژیک و کشوری با فرهنگی غنی و شرقی را از دست داده است. از دیگر سو ژاپن یکی از عرضه‌کنندگان مهم انرژی و یکی از بازارهای مهم صادرات و سرمایه‌گذاری و یکی از دوستان شرقی خود را از دست داده است. خسارت بن‌بست در روابط دو کشور روشن‌تر از آن است که نیازی به توضیح داشته باشد.

آیا ایران و ژاپن می‌توانند با وجود سایه سنگین آمریکا، به بازتعریف رابطه خود و کاهش خسارت‌های دوجانبه امیدوار باشند؟ پاسخ تاکنون منفی بوده است. همین که نخست‌وزیر ژاپن پس از ۴۰ سال به ایران می‌آید خود نشانه روشنی از نقش عامل آمریکا در به بن‌بست کشاندن این رابطه است. اما پاسخ این پرسش از این پس می‌تواند با اما و اگرهایی مثبت باشد. هند به‌عنوان دیگر شریک آسیایی مهم ایران و موتلف جدید آمریکا در آسیا، در سالیان اخیر با مهارت توانسته تا حدی روابط خود با ایران را از سایه سنگین آمریکا بیرون بکشد. اینکه چابهار از تحریم معاف شد بیش از هر چیز محصول تلاش‌های هدفمند هند برای حفظ منافع ناشی از روابط با ایران در عین تعامل با آمریکاست. نمونه دیگر چین است که گرچه به حفظ روابط سازنده با آمریکا اهتمامی ویژه دارد، اما توانسته در شرایط پیچیده کنونی روابط با ایران را نیز حفظ کند.

اما ژاپن تا کنون به بحران در روابط ایران و آمریکا نوعی نگاه سیاه و سفید داشته و از ابتدا آمریکا را انتخاب و ایران را از رادار حذف کرده بود. تجارب چین و هند نشان داده که می‌توان نگاه پیچیده‌تری به این بحران هم داشت و نوعی بالانس شکننده در روابط با ایران و آمریکا را حفظ کرد. افزون بر این از منظر ساختاری، نظم مبتنی بر ثبات هژمونیک رو به زوال است. زوال این نظم به تدریج سایه آمریکا بر سیاست بین‌الملل را سبک می‌کند و در عین حال به کشورها امکان می‌دهد فراتر از قالب‌های سنتی و سیاه-سفیدی که در دوره پساجنگ سرد مرسوم شده با یکدیگر تعامل کنند. ایران و ژاپن هم در ۹۰ سالگی یک رابطه محترمانه و دوستانه این شانس را دارند تا نوع جدیدی از روابط را در سیاست بین‌الملل پسا ثبات هژمونیک شکل دهند، رابطه‌ای که گرچه عامل آمریکا می‌تواند همچنان محدودیت‌هایی در آن ایجاد کند، اما امکان به بن‌بست کشاندن آن را نداشته باشد.

*اقتصاددان

منبع: دنیای اقتصاد
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

قیمت انواع دستگاه ماینر امروز + جدول

قیمت سکه و طلا امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

قیمت انواع لپ تاپ اچ پی HP امروز + جدول

قیمت انواع لپ تاپ ایسوس امروز + جدول

عکس/ طرفداری شیلا خداداد از تتلو!

قیمت خودرو‌های ایران خودرو امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

قیمت دلار و یورو امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

عکس/تصویر جنجالی مصاحبه سفیر ایران با مجری زن تلویزیون باکو

علائم مهم این سرطان گوارشی شایع چیست؟

قیمت سکه پارسیان امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

قیمت سکه و طلا امروز جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

استوری احساسی یکتا ناصر بعد از پس گرفتن دخترش

تاریخ ازدواج پژمان جمشیدی مشخص شد

قیمت واقعی دلار ۸۰ و قیمت مداخله‌ای آن ۶۰ هزار تومان است/ اگر می‌خواهید به کشور زیان برسانید سلمنا؛ FATF تعطیل!

عکس/ خوش گذرانی نرگس محمدی و فریبا نادری در کنار آبشار نیاگارا!

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

فیلم/ ادعای جدید امیرحسین ثابتی علیه لاریجانی در شبکه افق

آندرتیکر، ستاره کشتی کج جهان وارد ایران می‌شود؟

فیلم/ دلیل جدایی المیرا شریفی‌مقدم از شبکه خبر افشا شد

حذف کاظم صدیقی از سخنرانان شب قدر دانشگاه امام صادق + عکس

سایه سنگین حادثه تروریستی مسکو بر روابط روسیه و بوسنی/ تشدید کش مکش های قومیتی؟

علی قنبری، اقتصاددان: فعالیت اقتصادی در گرو داشت ارتباطات خاص/ اقتصاد کشور در سال ۱۴۰۲ نه شفاف بود و نه آزاد

سکوت اژد‌های زرد در دریای سرخ؛ نگاهی به موضع چین در قبال انصارالله/ دلیل صبوری پکن چیست؟

واگویه‌های جامعه در نوروز ؛ مردم را سر کار گذاشتند/همه‌چیز بهم ریخته است و همه بریده‌ایم/ فریادها به گوش دولت می‌رسد؟

دعای روز هجدهم ماه رمضان + معنی و تفسیر

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت سکه و طلا + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا + جدول

قیمت خودرو‌های ایران خودرو + جدول

قیمت سکه پارسیان + جدول

قیمت بیت کوین و رمزارز‌ها + جدول

قیمت دلار، یورو و سایر ارز‌ها + جدول

قیمت انواع لپ تاپ ایسوس

قیمت انواع دستگاه ماینر + جدول

قیمت انواع لپ تاپ اچ پی HP

اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۳ با بحران هایش چه خواهد کرد؟/ فقر امسال تشدید خواهد شد/ هزینه اختلاس‌ها را طبقات متوسط و ضعیف جامعه می‌پردازد

قیمت دینار عراق امروز + جزئیات

قیمت لیر ترکیه امروز + جزئیات

بهترین زمان خرید دلار

هفت ماده غذایی مفید برای مبتلایان به نارسایی قلبی

این دمنوش‌ها را در ماه رمضان حتما بنوشید

۱۲ توصیه مهم برای رسیدن به آرامش درونی

بهترین زمان برای وزن‌کردن چه وقتیست؟

آمپول‌های نوروبیون و ب کمپلکس؛ خوب یا بد؟

شمارش معکوس بورس برای گام صعودی در سال ۱۴۰۳/ بزرگ‌ترین مانع رشد بورس در سال ۱۴۰۲

انتقاد ابراهیم رئیسی از انفعال کشورهای اسلامی درمورد غزه

مقابله با زمین خواری ۳ هزار میلیارد تومانی در گیلان

آندرتیکر به‌زودی به ایران می‌آید

شارژ نه میلیونی حساب حقوق این بازنشستگان

عکس/ اصغر فرهادی مهمان ستاره استقلالی و همسرش

نرخ بهره بین بانکی به این عدد رسید

فیلم/ اعتراف جالب بازیگر خانم درباره رضا عطاران

عکس تازه الناز شاکردوست در بیستون کرمانشاه

روسیه قطعنامه پیشنهادی آمریکا علیه کره شمالی را وتو کرد

برج میلاد ۱۳ فروردین تعطیل است

هیوندای توسان ۲۰۲۵، قوی‌تر آمد

مردم در هیچ شرایطی ماهی قرمز را در رودخانه‌ها رها نکنند

فیلم/ واکنش دختران بعد از دیدن شهاب حسینی

کنایه معنادار عباس عبدی به زاکانی

این ربات از زیر دریا خبر می‌دهد

استراتژی معاملاتی موفق برای انتخاب سهام

فیلم/ رفتار جالب فراستی علیه مجری

فروردین، ماهی صعودی برای بورس

درخواست سپاهانی‌ها از فدراسیون

رشیدی کوچی: قالیباف بازنده بزرگ مجلس بعدی

عکس/تصویر جنجالی مصاحبه سفیر ایران با مجری زن تلویزیون باکو