پایان قاچاق بنزین؟

پس از فرازونشیب‌های فراوان در نهایت سه‌شنبه ۲۲ مردادماه سال ۹۸ سوت عملیاتی شدن استفاده از کارت سوخت شخصی در جایگاه‌ها برای سوختگیری خودرو‌های سواری و باری در کشور زده شد‌؛ موضوعی که حدود چهار سال بنا به دلایلی که مشخص نیست کنار گذاشته شد و همین امر منجر به روند رو به رشد قاچاق سوخت در کشور شد.

اقتصاد24 - همچنین با افزایش ناگهانی قیمت دلار در ایران و ثابت ماندن قیمت ریالی بنزین، بازار پرسودی برای قاچاقچیان سوخت و قاچاق بنزین در ایران به وجود آمد.

حال تصمیم دولت برای ساماندهی این اوضاع سبب شد از هفته گذشته مجددا عرضه بنزین در جایگاه‌ها فقط از طریق کارت سوخت شخصی امکان‌پذیر باشد هرچند کارت سوخت جایگاه‌ها تا مدتی وجود دارد اما ظاهرا برای اینکه مصرف‌کنندگان ملزم به استفاده از کارت سوخت شخصی خود باشند عرضه بنزین از طریق کارت جایگاه‌ها محدود می‌شود.

اگر بنزین را با کارت سوخت بدهند، هر کسی نمی‌تواند به هر مقداری که می‌خواهد بنزین بخرد. الان درآمد قاچاق از هر لیتر سوخت حداقل ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ تومان است و برخی از اشخاصی که در کار بنزین هستند، کار قاچاق بنزین را انجام می‌دهند. با اجرای کارت سوخت کار آنها مشکل می‌شود و به راحتی نمی‌توانند بنزین در حجم بالا تهیه کنند و مجبور هستند برای تهیه بنزین در حجم بالا هزینه بدهند و خرج کنند و به عوامل دیگر پول بدهند تا بنزین تهیه کنند و این کار باعث می‌شود درآمد قاچاق تقسیم شود و شخص قاچاقچی سوخت، درآمد کمتری به دست آورد.

علاوه بر آن لازم است قیمت سوخت با قیمت جهانی یکسان شود. اما به دلیل تورم حاکم بر جامعه دولت فعلا نمی‌تواند این کار را انجام دهند. پس کارت سوخت تنها راهی است که کمک می‌کند قاچاق سوخت و همچنین درآمد قاچاقچی نیز کمتر شود. به خاطر اینکه مجبور است برای تهیه بنزین درآمد خودش را تقسیم کند و با این کار به فرد خاصی درآمد بالای قاچاق نمی‌رسد.

در همین راستا مسعود صباغی یکی از کارشناسان انرژی در این خصوص می‌گوید: در سال ۹۷ وقتی شوک ارزی به اقتصاد کشور وارد شد دولت تقریبا به این نتیجه رسیده بود که کارت سوخت را دوباره احیا کند زیرا اختلاف قیمتی که قیمت بنزین داخلی با قیمت بنزین کشورهای همسایه ما وجود داشت باعث شد بنزین قاچاق شود و هرچه این زمان می‌گذشت این اختلاف قیمت بیشتر می‌شد و این جذابیت وجود داشت تا میزان قاچاق افزایش پیدا کند.

به گفته او دولت ۸ ماه باارزش را در احیای کارت سوخت از دست داد.

این کارشناس انرژی ادامه داد: دولت ‌باید در همان موقع کارت سوخت را احیا می‌کرد و قبل از عید این کار را انجام می‌داد اما الان پنج ماه از سال هم گذشته و ما هشت ماه را از دست دادیم و مصرف بالای سوخت را شاهدیم که می‌توانستیم جلوی آن را بگیریم اما این کار را انجام نمی‌دهیم. این میزان مصرف قابلیت صادرات را داشت و قبل از اینکه ستاره خلیج‌فارس را بیاوریم ما بنزین وارد می‌کردیم و میزان ضرری که داشت به کشور وارد می‌شد مضاعف بود تا قبل از افتتاح ستاره خلیج فارس تمام این شواهد نشان می‌دهد که دولت هنوز بحران را درک نکرده است.
وی گفت: باید تاکید کرد که در کنار استفاده از کارت سوخت شخصی باید کارت سوخت جایگاه‌ها کنار گذاشته شود.

صرفه‌جویی ۱۰ میلیون لیتری

جواد نوفرستی نیز در این خصوص گفت: در سال ۸۵ یعنی قبل از اینکه سامانه کارت سوخت اجرا شود فروش روزانه بنزین طبق آمار و مستنداتی که خود دولت ارائه می‌دهد چیزی حدود ۷۳ میلیون لیتر بوده است اما ۹ تیر ماه یعنی بعد از گذشت ۱۰۰ روز که از سال سامانه کارت سوخت اجرا می‌شود و میانگین فروش روزانه بنزین در سال ۸۶ می‌رسد به ۶۴ میلیون لیتر. حتی در ایامی به ۵۲ میلیون لیتر هم رسیده حالا با این شرایط باید گفت این آمار در حالی رقم خورده است که در ایام پر سفر هم بوده است.
این کارشناس انرژی خاطرنشان کرد: همه متفق‌القول هستند سامانه کارت سوخت به خاطر کارکردی که دارد فروش روزانه را ۱۰ میلیون لیتر کاهش داد و خیلی جالب است که این ۶۴ میلیون لیتر فروش روزانه بنزین در سال ۸۶ بعد از هشت سال که کارت سوخت وجود داشت یعنی در سال ۹۴ تازه رسید به ۷۴ میلیون لیتر یعنی بعد از گذشت ۸ سال فقط هشت میلیون لیتر به مصرف افزوده شد.

بخش عمده قاچاق قبل از رسیدن سوخت به جایگاه رخ می‌دهد

نوفرستی ادامه داد: اما نقش کارت سوخت چه بود؟ غیر از همان نظارت و شفافیت است که این را حذف کردیم؟ سال گذشته که این موضوع مطرح شد که این کار را انجام دهیم به دلیل شرایط روز اقتصادی که اصلا دیگر امکان افزایش قیمت وجود نداشت و حتی من موافق اصلاح قیمت‌ها در سال ۹۶ هم بودم مدام می‌گفتیم که کارت سوخت را احیا کنیم و حتی بارها در مناظره‌های گوناگون به گوش مسئولان مختلف رساندیم که باید این کار انجام شود اما همه فکر می‌کردند که کارت سوخت یعنی دونرخی کردن و یعنی سهمیه‌بندی ولی گفتیم نه لزوما، احیای کارت سوخت به معنی سهمیه‌بندی نیست. یعنی شما ملزم هستید که با کارت سوخت شخصی بنزین بزنید بدون سهمیه‌بندی و با همین نرخ ۱۰۰۰ تومان اما مشخص است که این پایش می‌شود و من باز تاکید می‌کنم که کارت سوخت جایگاه هم حذف شود.

وی ادامه داد: نکته مهمی وجود دارد که خوب است در اینجا به آن اشاره کنیم و خوانندگان نیز آن را بدانند که بخش عمده قاچاق بعد از جایگاه نیست و عمده قاچاق برای قبل از جایگاه است پس اینجا نقش کارت سوخت چیست؟ که باید پاسخ داد کارت سوخت سامانه نظارتی است که ورود و خروج بنزین به جایگاه را و امکان کنترل و پایش را با خروجی مراکز تولید مثل پالایشگاه‌ها در اختیار نهاد ناظر قرار می‌دهد.

این کارشناس انرژی ادامه داد: وقتی ما کارت سوخت را حذف می‌کنیم دیگر چه چیزی را با چه چیزی مقایسه می‌خواهیم کنیم؟ وقتی تانکر سوخت از مبدا یعنی از پالایشگاه بارنامه می‌شود به نام جایگاه سوخت خیابان فلان از شهر فلان اما چون نظارتی وجود ندارد و کارت سوختی نیست و قرار نیست به کسی گزارش دهند وسط راه مسیر عوض می‌شود و سوخت به جای دیگری می‌رود. اما این کارت سوخت وقتی احیا شود و درست اجرا شود می‌دانم که این تانکر به کجا رفته است و سوختش چه شده است.

چرا قیمت را سه سال ثابت نگه داشتند

وی ادامه داد: من به هر حال خوشبین نیستم که طرح احیای کارت سوخت را درست اجرا کنند اما اگر این کار درست انجام شود مثل سال ۸۶ باید شاهد فروکش مصرف بنزین باشیم و حداقل ۱۰ میلیون لیتر این مصرف باید در یک بازه زمانی کاهش یابد. من البته این نکته را هم باید اضافه کنم که آیا می‌توانستیم سیاست‌های قیمتی را در پیش بگیریم یا نه که یادمان باشد در بودجه سال ۹۷ یعنی در آذرماه سال ۹۶ دولت بعد از سه سال که قیمت بنزین را تغییر نداده بود یک دفعه آمد و گفت قیمت بنزین ۱۵۰۰ تومان که من با آن مخالفت جدی کردم زیرا جامعه اصلا تحمل چنین افزایش قیمتی را نداشت و حتی الان هم ندارد و سوال اینجا بود که چرا سه سال قیمت را ثابت نگه داشتید به اشتباه وقتی که ما تورم حداقل ۱۰ درصدی در سال داریم تثبیت نرخ یعنی ارزان کردن و تشویق به مصرف بیشتر.

منبع: روزنامه جهان صنعت