بررسی حقوقی درگیری یک روحانی با مادر قمی

اقتصاد۲۴- کشمکش‌ها میان موافقان و مخالفان حجاب در ایران ادامه دارد. وقایعی مانند ماجرای درمانگاه قم و تنش میان یک طلبه جوان و «مادر قمی» هم زنگ هشداری برای ادامه این کشمکش‌هاست.

یکی عکس و فیلم می‌گیرد و به نهاد‌های دولتی و اطلاعاتی گزارش می‌دهد و دیگری داد خود را به شبکه‌های اجتماعی می‌آورد. البته اگر اهل فضای مجازی باشد و اگر امکان طرح آن را داشته باشد.

در روز‌های اخیر فیلمی از یک درمانگاه قم منتشر شد که در آن زنی، نوزاد شیرخوار خود را در بغل گرفته و گوشه‌ای نشسته است. در همین حال، یک طلبه جوان گوشی به دست از او عکس (یا فیلم) می‌گیرد. کمی بعد زن متوجه می‌شود و به او اعتراض می‌کند. فیلمی کوتاه با هزاران حرف گفته و ناگفته که به صدر موضوعات روز شبکه‌های اجتماعی تبدیل شد.

اختلاف و کشمکش، اما تنها میان مادر قمی و طلبه در درمانگاه نیست. ماجرای درمانگاه قم، بار دیگر صف موافقان و مخالفان حجاب را مقابل هم قرار داد. بحث‌های مختلفی با هشتگ‌هایی مانند «مادر قمی» و «درمانگاه قم» شکل گرفته است. برخی از نگاه حقوقی مسئله را بررسی می‌کنند و برخی از منظر جامعه‌شناسی.

بدن افراد جزء حریم خصوصی است

کامبیز نوروزی، حقوقدان درگفت‌وگو با تجارت‌نیوز می‌گوید: «بدن افراد جزیی از حریم خصوصی است. از منظر قانونی، هیچ فردی حق عکسبرداری یا فیلمبرداری از افراد ندارد، مگر با کسب اجازه از آنها. برای انتشار تصویر هم باید از افراد اجازه گرفت.»

او ادامه داد: «چه این طلبه جوان، چه هر فرد دیگری اجازه قانونی و شرعی برای عکسبرداری از فرد دیگری در درمانگاه ندارد. اما مدت‌هاست که در بحث حجاب فشار‌هایی را وارد می‌کنند که غیرقانونی است. به همین ترتیب گروه‌های فشار را مجاز می‌کنند که هر کاری دلشان خواست به اسم حجاب انجام دهند.»

تقصیر اصلی بر عهده دولت و رفتار گروه‌های فشار است

نوروزی می‌گوید: «قسمت خطرناک ماجرا اینجاست که این رفتار‌های غیرقانونی و غیرشرعی، کمکی به نظم جامعه ایران نمی‌کند، بلکه جامعه را بی‌نظم‌تر از آنچه که هست، می‌کند.»

این حقوقدان توضیح می‌دهد: «ماجرای درمانگاه قم و موارد مشابه نتیجه سیاست‌های دولت و رفتار‌های گروه‌های فشار است. چنین وقایعی موجب تنش در جامعه و بی‌ارزش شدن قانون می‌شود.»

بیشتر بخوانید:قدرت‌نمایی با برخورد‌های قهری؛ ماجرای عکاسی یک طلبه از مادر جوان در قم چه بود؟

او ادامه می‌دهد: «قواعد امر به معروف و نهی از منکر روشن است. این رفتار‌ها و منازعات بر سر حجاب، مقررات روشنی دارد، اما هیچکس رعایت نمی‌کند. عدم رعایت ضوابط قانونی توسط کسانی که مدعی امر به معروف و نهی از منکر و تلاش برای توسعه حجاب هستند، نظم جامعه را به هم می‌زند.»

قانون از مادر قمی حمایت می‌کند؟

اما قانون چقدر از زنی که در درمانگاه قم بود، حمایت می‌کند؟ نوروزی، حقوقدان در پاسخ می‌گوید: «این قبیل موضوعات قابل شکایت از طریق دستگاه قضایی است، اما پرونده‌های مشابه که در این زمینه داشتیم، به زیان قربانی رأی داده شده است.»

او ادامه می‌دهد: «برای مثال، برای سپیده رشنو بعد از درگیری در اتوبوس پرونده قضایی تشکیل و به زندان محکوم شد. سابقه خوبی در پرونده‌های قضایی چنین موضوعاتی مشاهده نمی‌کنیم. قانون حمایت می‌کند، اما به شرطی که درست اجرا شود.»

حامیان طلبه قمی، اما می‌گویند، کار او غیرقانونی نیست. میثم نیلی، مشاور وزیر ارشاد در صفحه خود در ایکس (توییتر سابق) نوشت: «بخشی از برخورد قضایی با جرایم عمومی، مبتنی بر تشخیص تصویر مجرمان است. اگر آن طلبه صبور از وضع آن فرد متوهم و هتاک عکس هم گرفته بود، خطا نکرده بود. محیط جامعه فضای خصوصی کسی نیست.»

جامعه درافتاده با فقر تحمل این نابخردی‌ها را ندارد

جامعه‌شناسان هم ماجرا‌هایی مانند آنچه در درمانگاه قم رخ داد را هشدارآمیز خوانده‌اند و توصیه می‌کنند که سیاستگذاران از ایجاد تنش در مسئله حجاب خودداری کنند.

محمد فاضلی، جامعه‌شناس نیز در واکنش به ماجرای درمانگاه قم در کانال تلگرامی خود نوشت: «حکومت در چهار دهه گذشته بر سر مسائل مختلف – از ممنوعیت ویدئو و ماهواره، تا به امروز که این گونه بر مسأله حجاب اجباری پافشاری می‌کند – حمله به این لایه عمیق از زیست انسان مدرن را هدف قرار داده است. حکومت با اصرار بر رویه‌های ناقض حریم شخصی افراد، در قامت بیرقدار یک ایدئولوژی ضدمدرن با اکثریت جامعه ایرانی درافتاده است.»

این جامعه‌شناس نوشت: «حریم خصوصی مردم را ندرید، بر طبل زوال همبستگی اجتماعی نکوبید. جامعه‌ای مستأصل و درافتاده به فقر در برابر هیولای تحریم، برآمده بر قله تورم ۴۰ درصدی، در انتظار برآمدن ترامپ، در فردای انتخاباتی که هیچ چسبی به شکاف‌های اجتماعی و سیاسی نزده و در پس یک دهه رشد اقتصادی صفر و سه برهه اعتراض اجتماعی شدید، تاب و تحمل این نابخردی‌ها را ندارد. این گونه کردارهایتان، درافتادن به ساده‌ترین و در عین حال عمیق‌ترین لایه‌های زندگی مدرن است که آدمیان را به خشم می‌آورد.»

دادستان قم: از آمرین به معروف حمایت می‌کنیم

با همه اینها، دادستان قم اعلام کرده است که در ماجرای درمانگاه قم با کسانی که فیلم درمانگاه را منتشر کرده‌اند. حسن غریب در این مورد گفت: «دادستان قم دستورات لازم را نسبت به شناسایی اخلالگران در نظم، سایر زوایای قضیه و همچنین شناسایی عناصری که تصویر را به رسانه‌های معاند منتقل کرده‌اند، صادر کرده است.»

او همچنین گفت: «ما از آمرین به معروف که شرایط و مراتب آن را مراعات کرده باشند حمایت می‌کنیم. در هر صورت به این موضوع قاطعانه، عادلانه و با سرعت رسیدگی می‌کنیم.»

این اولین بار نیست که برای حجاب میان مردم درگیری ایجاد شده است. درگیری میان دو زن در قطار تهران-یزد یک نمونه از این موارد است. ماجرایی که از زن آمر به معروف تقدیر شد. در مراسم تقدیر هم او را به عنوان سفیر کشوری جهاد تبیین طرح عفاف و حجاب» معرفی کردند.