خام فروشی دولت، آفت صنایع پایین دستی/ چوب حراج به ال‌پی‌جی

کارشناسان انرژی معتقدند با توجه به ظرفیت بالای صنایع بالادستی هیچ همسویی جهت توسعه صنایع پایین دستی از سوی دولت وجود ندارد و این خطر خام فروشی انرژی را بیشتر کرده است چراکه دولت‌ها تنها به دنبال نقدینگی این سرمایه‌ها هستند و به هر چیزی جزء توسعه و تکمیل زنجیره ارزش صنایع پایین دستی توجه دارند.

اقتصاد۲۴- یکی از بخش‌هایی که قابلیت بکارگیری در صنایع پایین دستی و ارزآوری را دارد استفاده ال‌پی‌جی در صنایع پتروشیمی است. وزارت نفت در حالی محموله‌های ال‌پی‌جی را با تخفیف ۳۰ درصدی صادر می‌کند که طی سال‌های گذشته بدون توجه به توسعه زنجیره ارزش افزوده، در حال ارزان‌فروشی منابع کشور است.

چین که با تشدید جنگ تجاری، خرید گاز مایع ال‌پی‌جی از ایران را جایگزین گاز آمریکا کرده بود، حتی بعد از ممنوعیت تمام واردات انرژی از این کشور، به خرید خود ادامه داده است.

چین یک پنجم ال‌پی‌جی مورد نیاز خود را از آمریکا تأمین می‌کرد، اما پس از اینکه در آگوست گذشته، با داغ شدن تنور جنگ تجاری، پکن برای واردات گاز از آمریکا تعرفه ۲۵ درصدی وضع کرد، خریداران به ایران روی آوردند. در ماه آوریل، ایران تأمین‌ کننده یک سوم کل واردات ال‌پی‌جی چین بود تا اینکه دولت ترامپ در ماه می، کل واردات انرژی از ایران را ممنوع اعلام کرد. اما طبق داده‌های کپلر ساس، برخی مشتریان چینی، هنوز به خرید نفت از ایران ادامه می‌دهند.

در حالی که اگر ایران روی خوراک ال‌پی‌جی تخفیف ۳۰ درصدی بگذارد، تا ۵ یا ۱۰ سال دیگر پتروشیمی‌هایی با خوراک ال‌پی‌جی همانند پتروشیمی‌ها خوراک گازی توسعه خواهد یافت. نتیجه این روند، تولید محصولات با ارزش افزوده و بی اثر شدن تحریم‌های اعمال شده در این حوزه خواهد شد.

درآمد‌های جذاب صادرات ال‌پی‌جی با ورود این حامل به سبد داخلی تولید، کمرنگ می‌شوند؛ چراکه وزارت نفت در ازای صادرات ال‌پی‌جی دلار دریافت می‌کند، در‌صورتی‌که اگر در داخل آن را به فروش برساند، از درآمدش کاسته خواهد شد.

عقب ماندگی؛ این بار هم در پایین دستی‌ها

حمیدرضا صالحی، رییس کمیسیون انرژی اتاق ایران در همین رابطه در گفتگو با خبرنگار اقتصاد ۲۴ گفت: نقدینگی سریع صادرات محصولات بالادستی، دولت را از هدف اصلی توسعه زنجیره تولیدات پایین دستی عقب نگه داشته است.

عضو هیات نمایندگان اتاق تهران ادامه داد: وجود بازار‌های متنوع، استقبال سرمایه گذاران برای سرمایه گذاری در بخش‌های تولید محصولات پتروشیمی را بیش از سایر بخش‌ها کرده است، اما متاسفانه به دلیلی که در ابتدا اشاره شد آن هم نقدشوندگی سریع بالادستی‌ها از طریق خام فروشی، این فرصت از توسعه زنجیره تولیدات پایین دستی گرفته شده است، در حالی که این زنجیره منافع بیشتری برای اقتصاد و صنایع کشور به همراه دارد.

بیشتر بخوانید: دولت‌ها نمی‌خواهند منافع خود در پتروشیمی‌‌ها را از دست بدهند

رییس کمیسیون انرژی اتاق ایران با تاکید بر اینکه در توسعه و تنوع بخشی به محصولات پایین دستی، دولت باید اقداماتی برای ارزآوری و جلوگیری از خام فروشی پیش بینی می‎‌کرد، گفت: یکی از ضروریاتی که می‌تواند سبد محصولات پایین دستی را متنوع‌تر کند هدف گذاری فعالیت‌های اثربخش در صنعت پتروشیمی است.

صالحی تصریح کرد: صنایع پتروشیمی برای تولید خوراک نیاز به مواد لازم دارد و باید تقسیم بندی‌های متنوعی درباره شرکت‌های پتروشیمی به لحاظ خوراک مصرفی و محصول تولیدی صورت بگیرد.

عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با اشاره به اینکه یکی از روش‌های مصرف بلندمدت این محصول، استفاده از آن به‌عنوان خوراک صنایع پتروشیمی است، گفت: با استفاده از این راهکار، علاوه بر جلوگیری از خام فروشی و تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، ظرفیت تولید محصولاتی مانند پروپیلن که با کمبود آن در کشور مواجه هستیم، افزایش می‌یابد. این در حالی است که طبق آمار، مصرف نفت و گاز در صنعت پتروشیمی نسبت به سایر بخش‌ها، رشد بیشتری را تجربه می‌کند، اما با این وجود، استفاده از نفت و گاز به عنوان خوراک در صنعت پتروشیمی، سهم کمی از کل مصارف نفت و گاز را به خود اختصاص می‌دهد.

صالحی با تاکید بر اینکه باید شرایط و فضای سرمایه گذاری و زیر ساخت‌های مورد نیاز برای توسعه پایین دستی‌ها فراهم شود چراکه با توجه به شرایط لزوم تحقق این امر در صنایع کشور به ویژه پتروشیمی و صنایع وابسته ارزش آفرین خواهد بود، ادامه داد: سرمایه گذاران خارجی تمایل دارند در صنعت پتروشیمی کشورمان سرمایه گذاری کنند، اما این مهم تنها با همسویی جهت توسعه در بالادست و صنایع تکمیلی قابل اجرا خواهد بود.

وی یادآور شد: در حال حاضر، چون با فقدانی در صنایع بالادستی مواجه هستیم هیچ امتیازی جهت ورود سرمایه گذار به این بخش‌ها وجود ندارد و دولت تنها به دنبال صادرات است نه توسعه.

رییس کمیسیون انرژی اتاق ایران با بیان اینکه محصولات پایین دستی پتروشیمی نیز بازار‌های خاص خود را دارد و ارزش افزوده حاصل از صادرات آن بالاست، گفت: تنها راهکار برای توسعه پایین دستی و تکمیل رنجیره ارزش در پتروشیمی ایجاد انگیزه است و مسئولان باید در این خصوص ورود جدی کنند.

عضو هیات نمایندگان اتاق تهران تصریح کرد: اگر می‌خواهیم مانع از خام فروشی شویم و اشتغال بیشتری را در این صنعت ایجاد کنیم باید توسعه پایین دستی پتروشیمی و تکمیل زنجیره ارزش در اولویت قرار گیرد.