اقتصاد۲۴- منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس، به علت دارا بودن موقعیت حلقه اتصال با دریای عمان و خلیج فارس موقعیت ویژه‌ای برای تبدیل شدن به هاب صنایع معدنی و فلزی دارد. در اوایل دهه هشتاد، ایمیدرو سواحل بندرعباس را به عنوان بهترین نقطه برای سرمایه‌گذاری در صنعت فولاد به مسئولان دولتی معرفی کرد؛ و همین امر موجب شد تا طی سال‌های بعد صنایع فولادی برای سرمایه‌گذاری در این منطقه اقدام کنند به طوریکه اکنون صادرات فولاد تبدیل به نقطه قوت این منطقه در سال‌های اخیر شده است. در عینحال دیگر صنایع فلزی و معدنی نیز شرایط خوبی برای توسعه در منطقه ویژه خلیج فارس دارند. البته علاوه بر صنایع فلزی و معدنی، توسعه صنایع جنبی، به‌ویژه صنایع پایین‌دستی و قطعهسازیها، می‌تواند نقش بسیار موثری در توسعه صنعتی این منطقه ایفا می‌کنند.
امتیازات منطقه‌ای
منطقه ویژه خلیج فارس در کنار بزرگ‌ترین دروازه دریایی کشور یعنی بندر شهید رجایی قرار دارد. این بندر مرکز ترانزیت بسیاری از کالا‌های اساسی از دیگر کشور‌ها به کشور‌های آسیای میانی همچون افغانستان، تاجیکستان، قرقیزستان، قزاقستان و ترکمنستان است. منطقه ویژه خلیج فارس در استان هرمزگان به منابع گاری سرخون نیز دسترسی دارد. این مسئله برای توسعه صنایع فولادی اهمیت زیادی دارد. زیرا تامین آب، به عنوان یکی از نیاز‌های ضروری صنایع انرژی‌بَر، از طریق شیرین‌سازی آب دریا امکان‌پذیر است. نزدیکی به بزرگ‌ترین بندر کشور یعنی شهید رجایی، که حدود ۶۰ درصد از صادرات و واردات کشور از طریق آن انجام می‌شود، مزیت مهم منطقه ویژه خلیج فارس است؛ چراکه موجب می‌شود تا این بندر می‌تواند به عنوان محلی برای صادرات محصولات فولادی در نظر گرفته شود.
بیشتر بخوانید: بهره برداری از دو پروژه اقتصادی در هرمزگان توسط رئیس جمهور
همچنین یکی دیگر از ویژگی‌های مهم این منطقه، اتصال به راه‌آهن سراسری و نزدیکی به معادن بزرگ سنگ‌آهن همچون گل‌گهر است که تامین‌کننده مواد اولیه صنایع فولادی حاضر در منطقه ویژه خلیج فارس محسوب می‌شود. علاوه بر منطقه ویژه خلیج فارس از طریق توسعه زیرساخت‌های برق می‌تواند نقش مهم و موثری در افزایش تولید فولاد و در نتیجه توسعه صادرات غیرنفتی داشته باشد.
طرح‌های توسعه‌صنعت فولادی در منطقه ویژه خلیج فارس
اخیراً قرار است در منطقه ویژه خلیج فارس ۱۲ طرح توسعه‌ای به اجرا دربیاید. میزان تقریبی سرمایه‌گذاری صورت گرفته برای اجرای این ۱۲ طرح را یک هزار و ۳۶۷ میلیون دلار است. مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی خلیج‌فارس در تشریح نتایج اجرای این طرح‌ها می‌گوید: «افزوده شدن ۲.۵ میلیون تن به ظرفیت گنده سازی، ۳.۴ میلیون تن بریکت آهن اسفنجی، ۱.۵ میلیون تن شش فولادی، ۳۶ هزار تن حلال‌های نفتی، یک و نیم میلیون تن قیر و ۴۱ هزار تن فرومنگنز می‌تواند جهشی چشمگیر در این میزان تولیدات این منطقه عظیم اقتصادی باشد.»
همین میزان افزایش تولید در نتیجه اجرای این ۱۲ طرح می‌تواند منجر به ایجاد اشتغال برای هزار و ۵۰۰ نفر شود.
پیش از این در دی ماه نیز ۱۰ طرح توسعه‌ای در منطقه ویژه خلیج فارس ایجاد شده بود که در سایت شماره ۱ منطقه ویژه اقتصادی فارس ۵ طرح معدنی و صنایع معدنی با سرمایه گذاری ۱۳۷.۵ میلیون دلار به اجرا درآمد. این طرح‌ها شامل تولید حلّال‌های شیمیایی با ظرفیت ۵۰ هزار تن، تولید فروآلیاژ‌ها (ظرفیت ۵۰ هزار تن)، تولید آهک (ظرفیت ۳۳۰ هزار تن)، تولید فروسیلیس (ظرفیت ۱۰ هزار تن) و کارگاه ساخت و تعمیرات اسکلت‌های فلزی (ظرفیت ۵۰۰ تن) بودند. همچنین ۵ طرح مصوب دیگر با سرمایه گذاری ۲۰۶ میلیون دلار در سایت شماره ۳ منطقه مذکور تصریح کرد: این طرح‌ها شامل تولید فروآلیاژ با ظرفیت اسمی سالانه ۵۰ هزار تن و احداث نیروگاه گازی با ظرفیت سالانه ۲۰۰ مگاوات برق بوده است.
صنایع فولادی در منطقه ویژه خلیج فارس
فولاد هرمزگان و فولاد کاوه جنوب کیش دو شرکت بزرگ فولادی در منطقه ویژه خلیج فارس هستند که هر کدام با ظرفیت‌های بالا در حال تولید هستند. بعد از آن شرکت‌های دیگری، چون صبا فولاد خلیج فارس، گندله‌سازی مادکوش به منطقه اضافه شدند. البته شرکتی مثل آلومینیوم ال‌مهدی یکی از صنایع فلزی بود که پیشتر در منطقه وجود داشت و کم کم تولید آلومینیوم در منطقه پا گرفت و شرکت هرمزال نیز به آن افزوده شد.
با اینحال صنایع فولادی قرار است از طریق طرح‌های توسعه‌ای و افزایش سرمایه‌گذاری‌ها گسترده‌تر شود به طوریکه براساس سند چشم انداز توسعه کشور برای افق ۱۴۰۴، ظرفیت تولید سالانه ۱۰ میلیون تن فولاد برای منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس پیش بینی شده است.
البته به گفته خداداد غریب‌پور، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت برای نیل به این هدف؛ لازمه ایجاد ظرفیت فولاد سازی در منطقه ویژه خلیج فارس، افزایش واردات مواد اولیه و همچنین صدور محصولات تولید شده است که به زیرساخت‌های لازم از جمله افزایش ظرفیت اسکله اختصاصی نیاز دارد. همچنین توجه به زیرساخت‌های اختصاصی برای تحقق نقشه راه معدن برای منطقه ویژه خلیج فارس ازجمله برنامه‌های مهم در این زمینه به حساب می‌آید.