اقتصاد ۲۴ - این روز‌ها قطعی برق گسترده و نامنظم در ایران به حدی افزایش یافته که بسیاری از ادارات، شرکت‌ها یا حتی افراد دورکار از منزل به فکر راه‌های جایگزین برای تأمین برق در زمان قطعی افتاده‌اند. راهکار‌های مختلفی برای این موضوع وجود دارد، از جمله ژنراتور‌های برق پر سر و صدا و گران قیمت، ذخیره انرژی خورشیدی در باتری و البته راهکار ساده‌تر یعنی استفاده از یو پی اس (UPS). پیش از خرید یو پی اس باید با تکنولوژی‌ها و اصطلاحات متنوع مرتبط با آن آشنا باشید تا انتخاب درستی داشته باشید. در این مطلب قصد دارم به سؤالاتی بپردازم که پیش از خرید باید جواب آن‌ها را بدانید.
یو پی اس چیست؟
به طور خلاصه یو پی اس (UPS) یک منبع تغذیه بدون وقفه و مبتنی بر باتری است که هنگام قطع یا تغییرات شدید ولتاژ ورودی برق، امکان ادامه کار تجهیزات متصل را فراهم می‌کند. بیشتر UPSها علاوه بر تأمین برق در زمان قطع شدن برق شهری، می‌توانند از دستگاه‌هایی که به قطع یا تغییرات ناگهانی ولتاژ حساس هستند محافظت کنند.
فرم فاکتور یو پی اس چیست؟
UPSها عمدتاً در ۳ فرم فاکتور مختلف تولید می‌شوند. کوچک‌ترین آن‌ها مدل‌های دسکتاپ یا کامپکت هستند که فضای چندانی نمی‌گیرند، با باتری داخلی به دست خریدار می‌رسند، معمولاً وزن چندان بالایی هم ندارند و البته توان خروجی آن‌ها هم محدود است. مدل‌های تاور یا مینی تاور ابعاد بزرگ‌تری دارند و معمولاً روی زمین قرار می‌گیرند. مدل‌های رک مانت هم مخصوص نصب در رک‌های سرور هستند. انتخاب فرم فاکتور کاملاً بستگی به نیاز‌های شما و حداکثر توان مورد نظرتان دارد.
کدام نوع یو پی اس را انتخاب کنیم؟
UPSها بسته به نوع حفاظتی که انجام می‌دهند در سه دسته کلی قرار می‌گیرند: مدل‌های استندبای یا به عبارتی آفلاین، مدل‌های لاین اینتراکتیو و مدل‌های آنلاین یا Double-Conversion. این بخش یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که پیش از خرید یو پی اس باید در مورد آن بدانید. مدل‌های آفلاین ساده‌ترین‌ها هستند و البته در بازار حضور کمرنگی دارند. در یو پی اس آفلاین در زمان برقرار بودن برق شهر، خروجی همواره از طریق برق شهر تامین می‌شود و در واقع هیچ اصلاحی جهت رفع مشکلاتی از جمله نوسان ولتاژ انجام نمی‌شود. مدل‌های آفلاین البته در صورت قطع برق شهری امکان سوییچ شدن خودکار و با تأخیر بسیار کم به برق تامین شده از طریق باتری را دارند. مدل‌های لاین اینتراکتیو، اما به تثبیت کننده ولتاژ مجهز شده‌اند تا در صورت نوسان، امکان تنظیم دامنه ولتاژ فراهم باشد. لاین اینتراکتیو‌ها به غیر از این موضوع تفاوت چندانی با مدل‌های آفلاین ندارند.
در مورد مدل‌های لاین اینتراکتیو و آفلاین باید به یاد داشته باشید که برای زمان بسیار کوتاهی (معمولاً در حد چند میلی‌ثانیه) در زمان سوییچ شدن از برق شهر به برق تأمین شده از باتری، جریان برق به طور کامل قطع می‌شود. این موضوع برای بیشتر سیستم‌های الکترونیکی خانگی و اداری از جمله کامپیوترها، مانیتورها، تجهیزات صوتی و تصویری، لپ‌تاپ‌ها و تقریباً تمام وسایل مجهز به آداپتور وقفه‌ای ایجاد نمی‌کند. اما برخی از تجهیزات آزمایشگاهی پیشرفته ممکن است در این شرایط آسیب ببینند.
مدل‌های آنلاین، اما تغذیه دستگاه‌های متصل را به طور دائم از برق شهر جدا می‌کنند. نحوه کارکرد این مدل‌ها به این صورت است که باتری‌ها از طریق یک مدار یکسو کننده (تبدیل جریان AC به DC) شارژ می‌شوند و از طرف دیگر نیروی مورد نیاز دستگاه‌های متصل، از طریق یک مدار تبدیل جریان DC به AC و به طور دائمی توسط باتری‌ها فراهم می‌شود. به این ترتیب تجهیزات خروجی همواره ولتاژ متعادل را دریافت می‌کنند. در واقع در مدل‌های آنلاین مدار یکسو کننده جریان باتری همیشه فعال است و به همین دلیل برای اتصال به تجهیزاتی کاربرد دارد که حفاظت از آن‌ها و اطمینان از عدم وقفه یا نوسان در جریان برق، در اولویت قرار دارد.
شاید تصور کنید که به این ترتیب مدل‌های آنلاین بهترین گزینه هستند و قطعاً باید به سراغ آن‌ها بروید، در حالی که برای بیشتر کاربران مدل‌های دیگر مناسب‌تر است. مدل‌های آنلاین قیمت بسیار بالاتری دارند و باتری‌های آن‌ها هم معمولاً با سرعت بیشتری مستهلک می‌شوند. یو پی اس آفلاین ارزان‌ترین گزینه است و معمولاً مدل‌های با توان خروجی پایین از این تکنولوژی بهره می‌برند. اما بهترین انتخاب برای بیشتر کاربران مدل‌های لاین اینتراکتیو است که هم محافظت قابل قبولی را ارائه می‌دهد و هم قیمت معقولی دارد؛ با این حال مشابه مدل‌های آفلاین ممکن است برای تجهیزات آزمایشگاهی یا ابزارا‌های دقیق که نیاز به تغذیه کاملا بدون وقفه دارند مناسب نباشد.
آیا ولت-آمپر در یک یو پی اس نشان دهنده توان آن است؟
احتمالاً روی بسیاری از UPSها عبارت VA به معنی ولت-آمپر را دیده‌اید. شاید تصور کنید که یک مدل که عدد ۲۰۰۰ ولت-آمپر روی آن قید شده توانایی تولید ۲۰۰۰ وات خروجی را دارد. اما واقعیت خلاف این است و در مورد توان واقعی خروجی باید عامل «ضریب قدرت» بر حسب درصد را هم در نظر بگیرید. در بسیاری از UPSها این میزان ۶۰ درصد است و این یعنی توان واقعی خروجی یک مدل ۲۰۰۰ ولت-آمپر، ۶۰ درصد این مقدار یعنی ۱۲۰۰ وات است. البته برخی از مدل‌های گران قیمت‌تر هم هستند که ضریب توان بالاتر دارند.
یو پی اس انتخابی من چه توانی باید داشته باشد؟
برای انتخاب میزان توان مورد نیاز باید مجموع توان دستگا‌هایی که می‌خواهید به UPS متصل کنید را بر حسب وات محاسبه نمایید. توجه داشته باشید که هرچه مجموع توان دستگاه‌های متصل کمتر باشد یو پی اس در زمان قطع برق شارژدهی بیشتری خواهد داشت. در جدول زیر توان مصرفی حدودی برخی از دستگاه‌ها آمده. در مورد برخی از دستگاه‌ها دو مقدار معمول حداقل و حداکثر ذکر شده است. پیشنهاد می‌شود برای محاسبه توان دقیق‌تر به دفترچه راهنمای تجهیزات (مثلا لپ‌تاپ، روتر یا هر وسیله دیگر) مراجعه نمایید یا این موضوع را از روی آداپتور‌های آن‌ها یا برچسب پشت دستگاه‌ها پیدا کنید.
منبع: دیجیاتو