اقتصاد ۲۴ - بررسی نظرات مخاطبان گسترده مناظره دوم، به‌ویژه در فضای مجازی، نشان می‌دهد ۷ کاندیدای حاضر نتوانسته‌اند حداقل به اندازه مناظره نخست، نظر بینندگان را جلب کنند و حضور ضعیف آنان و کلی‌گویی‌هایشان انتقاد‌های بسیاری را در افکارعمومی به همراه داشته است.
در مناظره دوم نیز مانند دور قبل، بازار حمله به دولت و انتقاد پردامنه نسبت به عملکرد مسئولان دولت یازدهم و دوازدهم داغ بود و ۵ کاندیدای اصولگرا در نقد و حمله به دولت چیزی کم نگذاشتند؛ موضوعی که واکنش حسن روحانی را در جلسه دیروز هیأت دولت نیز به همراه داشت و نقد‌های رئیس‌جمهوری نسبت به عملکرد صداوسیما در نحوه برگزاری مناظره‌های انتخاباتی در شبکه‌های اجتماعی بازتاب گسترده‌ای یافت.
برخی داده‌ها که از دومین مناظره انتخاباتی کاندیداها در رسانه‌های کشور منتشر شد نیز به روشن شدن ابعاد مختلف این برنامه کمک قابل‌توجهی می‌کند. با توجه به بررسی‌های مرکز داده‌پژوهی بتا در داده‌کاوی مناظره دوم، مهرعلیزاده بیش از سایرین از رقبایش نام برده است. وی درمجموع ۱۳بار نام رئیسی، رضایی، زاکانی و قاضی‌زاده را به زبان آورده است که ۱۰ مورد از این تعداد سهم رئیسی بوده است. این داده‌کاوی نشان می‌دهد درجریان برگزاری این مناظره، نام رئیسی پرتکرارترین نام بوده که درمجموع ۱۸بار ازسوی سایر کاندیداها تکرار شده است.
هدف اصلی، زدن دولت است
دراین میان حملات تند و گسترده کاندیداها، به‌ویژه رئیسی، جلیلی، رضایی و زاکانی به عملکرد دولت، ازسوی دولتی‌ها بی‌پاسخ نماند و علاوه بر رئیس‌جمهور، رئیس دفتر رئیس‌جمهوری نیز دیروز در حاشیه برگزاری جلسه هیأت دولت و درجمع خبرنگاران به انتقادات مطرح شده علیه دولت در ۲ مناظره برگزار شده واکنش نشان داد و هدف اصلی در مناظره‌ها را «زدن دولت» دانست.
محمود واعظی با بیان اینکه اکثریت این افراد با تفکرات‌شان در ۸سال گذشته همواره این کار را کرده‌اند و توفیقات دولت را ندیده‌اند، به وعده‌های رنگارنگ کاندیداها در جریان برگزاری مناظره‌ها هم کنایه‌ای زد و گفت که «روحانی یک دهم نامزدهای فعلی ریاست‌جمهوری وعده نداد.» وی ادامه داد: در مناظره‌ای که مردم منتظر دیدن توانایی‌ها و برنامه‌های کاندیداها بودند، کارشان این شد که جای بقیه شعار می‌دهند یا آرمان‌های خود را مطرح می‌کنند. روحانی که یک‌دهم آن‌ها وعده و شعار نداد می‌گویند بدهکار است، پس این‌ها خودشان ۴سال بعد چگونه می‌خواهند جواب بدهند. تمام فکرشان انگار ۲۸خرداد و کسب رأی است.
رئیس دفتر رئیس‌جمهوری با بیان اینکه طوری می‌گویند دولت توفیقی نداشته که انگار خودشان مسئولیتی نداشتند، تصریح کرد: برخی نامزد‌ها باید به این سؤال پاسخ دهند که در ۲ مناظره گذشته، این آمار‌ها را از کجا آورده‌اند و چرا به ادعای فردی در کلاب‌هاوس بسنده می‌کنند. واعظی همچنین با انتقاد از روش‌های پوپولیستی که برخی نامزد‌ها درپیش گرفته‌اند، گفت: در مناظره‌ها به راحتی سیاه‌نمایی و دولت را تخریب می‌کنند؛ این روش‌ها باید برچیده شود. وی خطاب به کاندیداها افزود: شعار «ما می‌توانیم»تان چگونه است؟ هیچ کجای دنیا دولتی نیست که تلاش نکند، گاهی موانعی برای اجرا وجود دارد.
بیشتر بخوانید: انتقاد سیدعباس صالحی از دومین مناظره نامزدهای ریاست‌جمهوری
رئیس دفتر رئیس‌جمهوری با بیان اینکه برخی نامزد‌ها در مناظره‌ها حتی ظلم ترامپ به ملت را تطهیر می‌کنند، اضافه کرد: این درحالی است که خود آمریکایی‌ها از فشار حداکثری بر ایران سخن می‌گویند، اما به این موارد نه در سؤال‌های صداوسیما اشاره شد و نه نامزد‌ها در پاسخ از نقش تحریم و کرونا در اقتصاد مطلبی می‌گویند. اینگونه نمی‌شود عوام‌فریبی کرد.
نقد راهبرد‌های مناظره‌ها
راهبرد‌های مناظره‌ها که کاندیداها در دومین مناظره در پیش گرفتند نیز بازتاب‌های گسترده‌ای در فضای سیاسی – رسانه‌ای کشور داشت؛ از رویکرد تهاجمی زاکانی تا کوشش رضایی برای مرزبندی با بقیه اصولگرایان، در شبکه‌های اجتماعی مورد توجه مخاطبان قرار گرفت و واکنش‌هایی را به همراه داشت.
دراین میان یکی از پربازخوردترین واکنش‌ها، انتقاد دختر شهید باکری از سخنان محسن رضایی بود. رضایی در بخشی از دومین مناظره گفت که «وقتی مهدی باکری از خاکریز‌های دشمن عبور می‌کرد، به او می‌گفتم یاشاسین آذربایجان»، این سخنان رضایی واکنش توییتری آسیه باکری (دختر شهید حمید باکری و برادرزاده شهید مهدی باکری) را به همراه داشت.
او در توییتی نوشت: «آقای محسن رضایی شما قبل از نام بردن از مهدی باکری، باید از خانواده شهدایی عذرخواهی کنید که فقدان فرزندانشان نتیجه اشتباهات و عملیات فریب شما در مدیریت جنگ بود. جوان‌هایی که عمو مهدی به‌معنای واقعی برادر خودش می‌دانست که نگذاشت فقط جنازه بابام برگرده؛ خودش هم یک سال بعد موند و برنگشت.» البته این توییت دختر شهید باکری ازسوی رضایی بی‌پاسخ نماند و او در توییتی نوشت: «دختر عزیزم، آسیه خانم؛ توفیقات دفاع‌مقدس حاصل مجاهدت و اخلاص سردارانی، چون باکری‌ها، همت‌ها و باقری‌ها بوده است؛ تا ابد شرمنده شهدا و خانواده‌هایشان هستم. آن‌ها در زمان دفاع‌مقدس شاهد واقعیت‌ها بودند و هم‌اکنون نیز زنده و ناظر بر اعمال و رفتار ما هستند. برای عاقبت به خیری‌ام دعا کن.»
بازتاب‌های منفی مناظره دوم منحصر به شبکه‌های اجتماعی نبود و فعالان سیاسی اصلاح‌طلب و اصولگرا نیز معتقدند دو مناظره برگزار شده، درمجموع نتوانسته افکارعمومی را راضی کند. یک تحلیلگر سیاسی اصولگرا دراین زمینه اعتقاد دارد که این مناظره‌ها نقش‌آفرینی ویژه‌ای در افزایش مشارکت مردم و همچنین در انتخاب صحیح مردم ندارد.
ناصر ایمانی در گفتگو با «مدارا» با بیان اینکه نوع مناظره‌ها باید برای انتخابات بعدی تغییر یابد، گفت: تصور می‌کنم این مناظره‌ها اساساً به‌دلیل مشکلاتی که دارد، کمک چندانی به شناخت مردم نسبت به افکار و برنامه‌های کاندیداها نمی‌کند. وی ادامه می‌دهد: اساساً صداوسیما دراین زمینه نقشی ندارد. این مناظره‌ها را فقط در محل صداوسیما برگزار می‌کنند. طراحی و نوع مناظره و حتی سؤالاتی که مطرح می‌شود و نوع قرعه‌کشی در ستاد تبلیغات ریاست‌جمهوری تصویب می‌شود وصداوسیما مجری است. از صداوسیما دراین برنامه‌های مناظره فقط یک دوربین و یک آقای حیدری وجود دارد. بقیه در اختیار صداوسیما نیست.
یک فعال سیاسی اصلاح‌طلب نیز معتقد است حداقل تأثیر مناظره‌های انتخاباتی این است که مردم می‌فهمند چه کسانی ادعای اداره کشور را دارند. قاسم میرزایی‌نیکو گفت: اگر به‌طورکلی بخواهم درباره مناظره‌ها صحبت کنم، معتقدم سمت‌وسویی یکجانبه دارد. در مناظره‌ها شاهد بودیم برخی جز تهمت و افترا سخن دیگری به زبان نیاوردند.
وی در گفتگو با ایلنا درباره تأثیر دو مناظره برگزار شده بر میزان مشارکت در انتخابات عنوان کرد: بعید می‌دانم این مناظره‌ها در میزان مشارکت تأثیری داشته باشد، اما به آن‌هایی که فکر می‌کنند حتما باید رأی دهند تا میان بد و بدتر، بد انتخاب کنند، کمک می‌کند تا متوجه شوند کدام کمی بهتر بود و الا هیچ‌کدام از حقوق اصلی مردم که پایمال شده دراین مناظره‌ها مورد بررسی قرار نگرفت.
بررسی بازتاب‌های ۲ مناظره برگزار شده میان کاندیدا‌های سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری نشان می‌دهد توقعات افکارعمومی از ۷ کاندیدای تأییدصلاحیت شده برآورده نشده و گذشته از نقد فرم و محتوای مناظره‌ها، کاندیداها نیز نتوانسته‌اند منعکس‌کننده مطالبات جامعه باشند. حال باید دید آخرین دور مناظره که قرار است پس‌فردا (شنبه) برگزار شود، می‌تواند انگیزه مشارکت در انتخابات را در جامعه افزایش دهد یا اینکه مانند ۲ مناظره قبلی باید شاهد کلی‌گویی‌ها، وعده‌های بی‌پشتوانه و ادامه حمله به دولت باشیم.