اقتصاد۲۴- با پایان رقابت‌های سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری و پیروزی حجت الاسلام «سید ابراهیم رییسی» گمانه زنی درباره کابینه دولت جدید از یک سو و توصیه‌ها به رییس جمهوری منتخب از سوی دیگر آغاز شده است. رییس جمهوری منتخب هم در نخستین نشست خبری خود به نوعی تلاش کرد تا به این گمانه زنی‌ها پایان دهد.
تاکید رییسی بر وفای به عهد
نخستین بخش از نشست خبری رییس جمهوری منتخب بر پایبندی به عهد با مردم اختصاص داشت و رییسی در این زمینه تاکیدکرد: «ما باید به عهدی که با مردم بستیم وفادار بمانیم و وفاداری این است که با همه وجود برای رفع مشکلات پیش رو و باز کردن گره‌ها تلاش کنیم. با اعتماد به نیروی انسانی به ویژه جوانان و ذخایر ارزشمند کشور ان شاء الله وضعیت و شرایط به نفع مردم و برای گشایش در زندگی مردم تغییر می‌کند.»
مرور و بررسی وعده‌های اعلام شده از سوی حجت الاسلام رییسی در بحبوبه انتخابات هدف این نوشتار نیست، اما به اعتقاد برخی از تحلیلگران مجموعه وعده‌های رییس جمهور منتخب در دوران رقابت‌ها و در مقایسه با دیگر نامزد‌های انتخابات چندان غیرمنطقی و دور از شرایط جامعه نبود. رییسی وعده افزایش یارانه نداد. در مقایسه با سایر نامزد‌های همسو با خود، موضع منطقی‌تری درباره موضوعات اساسی کشور مانند برجام و روابط خارجی داشت و درباره آزادی‌های اجتماعی خاص وعده‌ای خارج از توان و چارچوب مشخص نداد و این رویه در نخستین نشست خبری وی هم تا حدودی مشهود بود.
گمانه‌زنی‌ها درباره کابینه
متخصص، کارآمد و انقلابی سه ویژگی بود که حجت الاسلام رییسی در دوران تبلیغات انتخاباتی آن‌ها را به عنوان نشانه‌های اعضای کابینه خود معرفی کرد و در نشست خبری روز گذشته خود هم ضمن تاکید بر این معیار‌ها و حضور مستقل خود در انتخابات خاطرنشان کرد: من به صورت مستقل وارد میدان شده‌ام و از همه گروه‌ها و احزاب و شخصیت‌ها صمیمانه سپاسگزارم، اما برای تشکیل دولت خود را مقابل خدا مسوول می‌دانم و فقط وامدار مردمم. نگاهم در انتخاب اعضای کابینه به انقلابی‌بودن، کارآمد بودن، فسادستیز بودن و مردم‌دار بودن است.
بیشتر بخوانید: تیم اقتصادی احتمالی رئیسی چه کسانی هستند؟
رییس جمهوری منتخب از رسانه‌ها خواست درباره کابینه آینده گمانه زنی نکنند و تاکید کرد برای چینش کابینه از سامانه‌ای استفاده خواهد کرد تا همه مردم بتوانند در معرفی افراد صالح به دولت آینده کمک کنند. این درخواست حجت الاسلام رییسی از رسانه‌ها مبنی بر پایان دادن به گمانه زنی‌ها به دلیل انتشار و تحلیل فهرست‌های متنوعی از وزرا و اعضای کابینه وی، طی روز‌های گذشته در رسانه‌هاست.
پیش از این «مهدی دوستی» سخنگوی ستاد انتخاباتی وی در این زمینه تاکید کرده بود: «گمانه زنی‌های موجود در فضای مجازی و رسانه‌ای در خصوص کابینه احتمالی ایشان هم از همین جنس بوده و هیچ اعتباری ندارد. کابینه دولت سید ابراهیم رییسی فراجناحی خواهد بود.» حجم این گمانه زنی‌ها و فهرست‌های عجیب منتشر شده سبب شد که روزنامه جوان از رسانه‌های حامی رییسی در یادداشتی ضمن هشدار درباره کسانی که برای ورود به کابینه جدید دندان گرد کرده‌اند؛ نوشته است: «دنبال نام‌ها نباشید و از شهرت‌پیشگان بهراسید. دانشمندان نجیبی را که دل در گرو وطن و سربلندی آن دارند و امتحان خود را در گذشتن از خویش تا اینجای عمر پرتلاش خود ثابت کرده‌اند، به کار بگیرید.»
نگرش رییسی به موضوعات مهم کشور
نشست خبری رییس جمهوری منتخب گرچه محور‌های متنوعی داشت، اما یکی از مهمترین آن‌ها، برجام و سیاست خارجی بود. پرسش‌های مختلف خبرنگاران اغلب معطوف به برجام و دیپلماسی و با هدف آگاهی از دیدگاه‌های رییسی درباره آینده روابط بین الملل جمهوری اسلامی بود.
حجت الاسلام رییسی درباره برجام تصریح کرد: «شرایطی جدیدی پیش روی دنیا است؛ دنیا باید بداند که تا امروز فشار حداکثری بر ملت ما کارساز نشده است و باید تجدید نظر کنند و بازگردند؛ ملت ما نشان دادند که در مقابل فشار‌ها مقاومت و ایستادگی می‌کند و باید بدانند که سیاست خارجی دولت ما از برجام شروع نمی‌شود و به برجام نیز محدود نخواهد شد، بلکه ما تعاملی گسترده و متوازن را در سیاست خارجی دنبال خواهیم کرد.»
رییس جمهوری منتخب هرنوع مذاکره‌ای را که به نفع کشور و مردم باشد تایید کرد و گفت: «هر مذاکره‌ای که منافع ملی در آن تضمین شود حتما مورد حمایت ما خواهد بود، اما ما وضعیت اقتصاد و شرایط مردم را به مذاکرات گره نخواهیم زد و اجازه نخواهیم داد که مذاکره برای مذاکره و مذاکرات فرسایشی باشد، بلکه هر نشستی باید همراه با نتیجه باشد و برای ملت بزرگ ایران آورده‌ای داشته باشد.»
بسیاری از تحلیلگران طی روز‌های پس از پیروزی حجت الاسلام رییسی درباره دیدگاه وی نسبت به برجام گمانه زنی‌هایی را منتشر کردند، اما به نظر می‌رسد رییسی نیز مانند دولت مستقر از برجام و مذاکره نتایج ملموسی را انتظار دارد و گام‌های بعدی را بر اساس آن نتایج خواهد برداشت.
«فداحسین مالکی» از نمایندگان اصولگرای مجلس و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس درباره دیدگاه‌های حجت الاسلام رییسی به سیاست خارجی گفته است: «آقای رییسی نگرش عمیق و تاثیرگذاری نسبت به عرصه سیاست خارجی دارند لذا قطعا دارای استراتژی مهمی در کلان سیاست خارجی کشورمان هستند. قطعا سیاست براساس منافع ملی خواهد بود، تعاملات‌مان با دنیا براساس منافع ملی است.»
«علی مطهری» نماینده پیشین مجلس هم در نامه‌ای به وی، توصیه‌هایی به ویژه در حوزه سیاست خارجی داشته و نوشته است: «قطعاً باید گذشته از تکیه بر توان داخلی، به شدت به دنبال رفع تحریم‌ها و احیای برجام و پیوستن به FATF باشید و مردم را از تحمل سختی‌های غیرضروری که بیشتر ناشی از رقابت‌های سیاسی بوده است، نجات دهید.» روابط ایران با عربستان و اظهارنظر حجت الاسلام رییسی در این زمینه با توجه به قطع روابط دیپلماتیک کشور، مهم ارزیابی می‌شود. رییس جمهوری منتخب در این زمینه تصریح کرد: «بازگشایی سفارتخانه‌های ایران و عربستان در دو کشور هیچ مانعی ندارد و روابط با عربستان و کشور‌های دیگر هم مواجه با هیچ مانعی نیست.»
گرچه حجت الاسلام رییسی دیدار با «جو بایدن» رییس جمهوری آمریکا را در هر شرایطی به صراحت رد کرده، اما به نظر می‌رسد موضع منطقی نظام درباره روابط بین المللی را ادامه خواهد داد. به ویژه آنکه در نشست خبری خود درباره تیم مذاکرات هسته‌ای با نگاه مثبتی سخن گفت و تاکید کرد: «تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کار خود را دنبال می‌کند. تیم سیاست خارجی ما نیز در حال بررسی کار عزیزان است. آمریکا موظف است تمام تحریم‌های ظالمانه نسبت به ملت ایران را رفع کند. رفع تحریم‌ها و راستی‌آزمایی محور بحث سیاست خارجی ما خواهد بود.»
جامعه و رییس جمهور آینده
حجت الاسلام رییسی در نخستین نشست خبری خود پس از پیروزی در انتخابات به موضوعی اشاره کرد که شاید بتوان آن را به نوعی دیگر هم تحلیل کرد. وی با اشاره به اینکه مردم باید بدانند در چه شرایط دولت جدید شروع شد و قرار است فعالیت کند؛ گفت: «وضعیت و شرایط کشور روشن است و مراکز و نهاد‌های مختلف آمار‌هایی می‌دهند و این آمار‌ها از دید مردم و رسانه‌ها پنهان نیست!» گرچه منظور رییس جمهور منتخب بیشتر معطوف به آمار اقتصادی است و وی حضور مردم در انتخابات را حاوی پیام وحدت و انسجام ملی و تغییر تعبیر کرد، اما آمار‌ها از شرایط دشواری حکایت دارد که هم وی به عنوان رییس قوه مجریه و هم دیگر نهاد‌ها با آن مواجه هستند.
جامعه‌ای که از سیاست به نوعی دلزده شده و این دلزدگی را با عدم مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم نشان داده است، می‌تواند از مهمترین دغدغه‌های آینده رییس جمهوری منتخب باشد. شاید به همین دلیل است که حجت الاسلام رییسی بار‌ها تاکید کرده است که رییس جمهوری تمام مردم ایران است. درباره این دغدغه اظهارنظر‌های مختلفی از فردای انتخابات در رسانه‌های منعکس می‌شود. در این زمینه ناصر ایمانی فعال سیاسی اصولگرا تصریح کرده است: «روسای جمهور موظف هستند به کسانی که به هر دلیل در انتخابات شرکت نکردند یا شرکت کرده اند و به ایشان رای نداده اند توجه کنند، در این انتخابات این تعداد، تعداد زیادی است و آقای رئیسی موظف هستند که به این افرادی که یا مشارکت نکردند و یا مشارکت کرده اند منتهی به ایشان رای نداده اند توجه کنند.»
«محمدعطریانفر» عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی هم در این زمینه معتقد است: «از روزی که ایشان برای پذیرش مسوولیت سوگند می‌خورند؛ رییس جمهور قاطبه ملت ایران است چه کسانی که به ایشان رای دادند، چه کسانی که در مقام نقد، رقیبان ایشان هستند، چه کسانی که اعتراض خاموش خود را در قالب آراء باطله مطرح کردند، چه کسانی که خود را از اصل مشارکت بازداشتند، تحریم کردند و مشارکت نکردند و چه کسانی که خارج از این قواعد، در حالت انفعال، شراکت انتخاباتی نداشتند جناب آقای رییسی رییس جمهور همه ملت است.»
در نشست خبری نخست، حجت الاسلام رییسی تنها بخشی از دیدگاه‌ها و برنامه‌های خود را اعلام و ابراز کرد و طی روز‌ها و هفته‌های آینده، دیدگاه‌های بیشتری هم انعکاس خواهد یافت، اما امید جامعه ایران بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی کشور و دوری از شعارزدگی‌های متداول است.