اقتصاد۲۴- این روز‌ها احتمالات زیادی درباره نحوه چینش کابینه رئیسی مطرح می‌شود؛ از احتمال حضور برخی نمایندگان تا گوشه چشم رئیس جمهور آینده به وزرای دولت فعلی.
هرچه به روی کار آمدن دولت سیزدهم نزدیک‌تر می‌شویم بازار گمانه زنی‌ها در این باره که ابراهیم رئیسی برای سکان داری وزارت خانه‌های دولت سیزدهم به چه کسانی اعتماد خواهد کرد، گرم‌تر می‌شود؛ یک نفر از سهم خواهی چهره‌های و گروه‌های سیاسی می‌گوید، دیگری بر جوانگرایی در دولت سیزدهم تاکید می‌کند؛ از سوی دیگر مسئولان دفتر ابراهیم رئیسی در حال گفتگو و رایزنی با منتقدان و اصلاح‌طلبان هستند.
این روز‌ها همه از احتمالات سخن می‌گویند و هنوز هیچ خبر رسمی از طرف رئیسی و یارانش منتشر نشده است. بعضی معتقدند که دولت سیزدهم مملو از مدیران دولت احمدی نژاد و پایداری‌ها خواهد بود، دیگران می‌گویند دولتی تلفیقی، انقلابی و کارآمد تشکیل می‌شود، فارغ از نگاه سیاسی و جناحی به افراد. برخی هم تاکید دارند یکدست شدن حاکمیت مثبت است و همگرایی قوای سه گانه را مورد توجه دارند.
ابراهیم رئیسی به دنبالِ چه کسانی است؟
«متخصص، کارآمد و انقلابی» سه ویژگی بود که سیدابراهیم رییسی در دوران تبلیغات انتخاباتی آن‌ها را به عنوان نشانه‌های اعضای کابینه خود معرفی کرد و در نخستین نشست خبری خود پس از پیروزی هم ضمن تاکید بر این معیار‌ها و حضور مستقل خود در انتخابات خاطرنشان کرد: «من به صورت مستقل وارد میدان شده‌ام و از همه گروه‌ها و احزاب و شخصیت‌ها صمیمانه سپاسگزارم، اما برای تشکیل دولت خود را مقابل خدا مسئول می‌دانم و فقط وامدار مردمم. نگاهم در انتخاب اعضای کابینه به انقلابی‌بودن، کارآمد بودن، فسادستیز بودن و مردم‌دار بودن است.»
رییس جمهوری منتخب از رسانه‌ها خواست درباره کابینه آینده گمانه زنی نکنند و تاکید کرد برای چینش کابینه از سامانه‌ای استفاده خواهد کرد تا همه مردم بتوانند در معرفی افراد صالح به دولت آینده کمک کنند. اما این درخواست رئیسی از رسانه‌ها به معنای پایان دادن به گمانه زنی‌ها به انتشار و تحلیل فهرست‌های متنوعی از وزرا و اعضای کابینه او نبود.
مسئله‌ای به نامِ «سهم‌خواهی»
از آن روزی که قاطبه جریان‌ها و گروه‌های اصولگرا در حمایت از ابراهیم رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری قد علم کردند، زمزمه‌های سهم خواهی هرکدام در کابینه دولت سیزدهم به گوش می‌رسید؛ چه صف طویلی از نمایندگان مجلس یازدهم و چه جبهه پایداری‌ها که نهایتا سعید جلیلی را متقاعد کردند به نفع رئیسی کنار بروند.
از طرف دیگر نامِ احمدی نژادی ها، کاندیدا‌های پوششی و طیف‌های مختلف اصولگرایان هم مطرح است. آنچنان که از گوشه و کنار پارلمان زمزمه‌های کوچ و خروج از بهارستان به گوش می‌رسد، یکی از معاون اولی نیکزاد می‌گوید و دیگری از وزیر شدن قاضی زاده هاشمی. نام پایداری‌های مجلس همچون نبویان و ذوالنوری هم شنیده می‌شود. برخی وزرای احمدی نژاد هم در لیست گمانه زنی‌ها برای کابینه رئیسی قرار گرفته اند.
اما به نظر می‌رسد مجلسی‌ها باید به این توصیه رهبر انقلاب که «از تلاش برای رسیدن به منصب وزارت یا پست‌های اجرایی پرهیز کنید.» که حدود دو ماه قبل خطاب به نمایندگان مجلس یازدهم فرمودند هم توجه کنند، همان روز‌هایی که از لیست نمایندگان علاقمند به رئیس جمهور شدن تنها نام امیرحسین قاضی زاده هاشمی و علیرضا زاکانی در جمع تایید صلاحیت شدگان آمده بود، اما آن‌ها بعد از این توصیه رهبری بازهم در میدان رقابت باقی ماندند.
با این حال به نظر می‌رسد در فضای پس از پیروزی رئیسی در انتخابات، با توصیه رهبری و موج انتقاد‌ها به سودای رسیدن به پاستور در مجلسی ها، نمایندگان از پاستورنشینی عقب نشستند و این روز‌ها احتمال حضورشان در کابینه دولت بعد کمتر شده است.
سوی دیگر، اما وزرای دولت احمدی نژاد هستند که اتفاقا جمعی از آن‌ها در مجلس هم حضور دارند؛ از عبدالرضا مصری نایب رئیس دوم مجلس، محمد مهدی زاهدی تا شمس الدین حسینی که به عنوان یکی از گزینه‌ها برای حضور در کابینه آینده مطرح است.
بیشتر بخوانید: شکل و شمایل دولت رئیسی
با این حال جمع کثیری از اصولگرایان اعلام کردند که نمایندگان مجلس نباید به دنبال حضور در کابینه باشند و ظاهرا این موضوع خوشایند جناح اصولگرا نیست.
سوی دیگر ماجرا جبهه پایداری و سهم خواهی آنهاست؛ آن‌ها در این انتخابات برای رئیسی سنگ تمام گذاشتند که مهمترین آن، پشت کردن به نامزد سنتی خود و حمایت از رئیسی بود؛ البته در ظاهر. چرا که جلیلی هم نامزد پوششی برای رئیسی بود و پایداری‌ها احتمالا با علم به این سناریو به جای اینکه پس از انصراف جلیلی پشت سر رئیسی بروند از ابتدا رفتند تا منتی هم بر سر او بگذارند و دست‌شان برای سهم‌خواهی بازتر باشد.
در این میان باید پرسید جایگاه سعید جلیلی، کاندیدای محبوب پایداری‌ها در دولت آینده کجاست؟ برخی اخبار حاکی از این بوده که سعید جلیلی تمایلی به کناره‌گیری به نفع رئیسی نداشته و با اصرار اصولگرایان مجبور به انصراف شده است. جلیلی هم پس از انتخابات در پاسخ به این سؤال که چنانچه رئیس‌جمهور منتخب سمتی به شما پیشنهاد بدهند، خواهید پذیرفت، گفت: در هر زمینه‌ای کاری از دستمان بربیاید، به همه دوستان کمک خواهیم کرد.
اما ابراهیم رئیسی با اعلام موافقت خود به ادامه دادن مسیر برجام تا حدی خط و ربط دیپلماسی خود از نگاه سعید جلیلی را جدا کرده است. سخنگوی اسبق وزارت خارجه هم تأکید کرده که رئیسی درخصوص برجام ادامه مذاکرات و گفتگو را تأیید کرده است؛ بنابراین با این تفاسیر بعید به نظر می‌رسد سعید جلیلی که مخالف سرسخت برجام است جایی در دولت سیزدهم داشته باشد.
وزرای روحانی به دولت رئیسی کوچ می‌کنند؟
از طرف دیگر احتمال حضور برخی از اعضای دولت حسن روحانی در کابینه رئیسی مطرح و شنیده‌ها حاکی از آن است که امیر حاتمی، وزیر دفاع شاید در سمت کنونی خود یعنی وزارت دفاع باقی بماند. از سوی دیگر محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی نیز از جمله چهره‌های دولتی است که از همان روز‌های اول نامش در میان کابینه احتمالی دیده می‌شد.
دولت حسن روحانی هم از همان روز اعلام نتایج انتخابات و پیروزی ابراهیم رئیسی با رویی گشاده به استقبال او رفت؛ محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس جمهوری در این باره گفته است: «رئیس‌جمهوری و وزرا هیچ‌کدام نمی‌خواهند هیچ وزیر یا فردی را به دولت منتخب تحمیل کنند. معتقدیم کسی حق فشار و فضاسازی ندارد و رئیس‌جمهوری منتخب باید با آزادی کامل همکاران و هر فردی را که به او اطمینان دارد، انتخاب کند». او ادامه داد: «رئیس‌جمهوری دستور داده است انتقال قدرت آرام داشته باشیم و از طرف دیگر همه اطلاعات خود را در اختیار آقای رئیسی قرار دهیم. می‌خواهیم طوری عمل کنیم وقتی رئیس‌جمهوری منتخب، دولت را تحویل گرفت به اندازه ما اطلاعات داشته باشد.» واعظی اشاره‌ای به هشت سال پیش کرد و طعنه‌ای به دولت محمود احمدی‌نژاد زد: «می‌خواهیم همکاری داشته باشیم، چون سال ۹۲ کسی با ما همکاری نکرد و ما خود در پی این وزیر و آن وزیر می‌رفتیم و اطلاعات می‌گرفتیم.»
در کنار این حواشی، برخی احتمالات کمرنگ و غریب از حضور اصلاح طلبان در کابینه آینده مطرح است. احتمالی که شاید بیشتر شبیه آرزو و رویا برای اصلاح طلبان باشند. حسین مظفر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و فعال سیاسی اصولگرا نیز در این باره تاکید دارد: «بسیاری از اصلاح طلب‌های ما اصولگرا هستند و خیلی از اصولگرا‌های ما اصلاح طلب هستند و اینطور نیست که همه اصلاح طلبان بی دین باشند و همه اصولگرایان متحجر و عقب مانده باشند. ما اصلاح طلب اصولگرا یا اصولگرای اصلاح طلب زیاد داریم. نگاه آقای رئیسی باید اینطور باشد که کسانی که دل در گرو نظام دارند و ارزش‌های نظام و قانون اساسی و نظام ولایی را قبول دارند باید مورد استفاده قرار گیرند.»
با این وجود بعید به نظر می‌رسد رئیسی حتی بر فرض تشکیل دولت فراجناحی علاقه‌ای به حضور اصلاح طلبان در کابینه اش داشته باشد.