اقتصاد ۲۴ - کرونا موجب افزایش روند توسعه کسب و کارهای اینترنتی و انتقال اغلب معاملات از بازارهای سنتی به فضای مجازی شد و برای توسعه هر چه بیشتر این کسب وکارها، باید رویکرد تسهیل‌گری در حوزه تجارت الکترونیک و به روزآمدسازی مقررات اتخاذ شود.
کرونا
گسترش ویروس کرونا از دسامبر ۲۰۱۹ در ووهان چین و به تدریج در سراسر جهان، برخی از رفتارهای روزمره بشر و مناسبات اجتماعی را دچار دگرگونی کرد.
بیماری واگیری که با وجود جان باختن بیش از ۴ میلیون نفر در جهان بر اثر ابتلای به آن، همچنان بی‌رحمانه قربانی می‌گیرد و سبک جدیدی از زندگی اجتماعی را به مردم دنیا تحمیل کرده است.
اقتصاد در زمان کرونا
در حوزه اقتصادی نیز، کرونا موجب انتقال اغلب معاملات از بازارهای سنتی به فضای مجازی شد.
کیفیت بسیاری از مبادلات اقتصادی را تغییر داد تا جایی‌که برخی از تحلیل‌گران، حتی تمایل سرمایه‌گذاران برای ورود جدی‌تر به بازارهای نوین را در همین چارچوب تحلیل می‌کنند و رونق بازار بورس و رمزارزها و نیز استقبال از پلتفرم‌های آنلاین برای خرید مسکن، خودرو، لوازم خانگی و مایحتاج روزمره را در همین راستا می‌دانند.
نکته حائز اهمیت، رونق گرفتن کسب و کارهای متمرکز بر کسب و کارهای اینترنتی در دوران شیوع کروناست و از سوی دیگر، مشاغل فعال در حوزه گردشگری و حمل‌ونقل که برای ورود به بازارهای مجازی دچار محدودیت هستند، آسیب‌های شدیدی را متحمل شده‌اند.
فروشگاه‌های آنلاین در ایران
ریشه‌یابی استقبال از فروشگاه‌های آنلاین نشان می‌دهد، هم‌افزایی مخاطرات ناشی از همه‌گیری کرونا و نیز مدیریت وقت و هزینه برای مراجعه به مراکز فروش، مردم را متمایل به خریدهای اینترنتی کرده است.
البته عواملی همچون، تنوع محصولات و خرید با قیمت تعادلی در بستر فضای مجازی نیز در تغییر الگوی خرید مصرف‌کنندگان اثرگذار بوده است و کسب و کارهای اینترنتی ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده‌اند.
به منظور بررسی ظرفیت اقتصاد دیجیتال ایران، در نمودار زیر به مقایسه گزارش مرکز توسعه تجارت الکترونیکی از تعداد مشترکین اینترنت در کشور تا پایان سال ۱۳۹۹ و گزارش بانک مرکزی از تعداد تراکنش‌های خرید اینترنتی کالا و خدمات در بازه مذکور، پرداخته شده است.
نمودار زیر علاوه بر اثبات همبستگی میان دسترسی به اینترنت و رشد خریدهای اینترنتی، از ظرفیت بالای اقتصاد دیجیتال در توسعه اقتصاد ملی حکایت دارد.
همچنین براساس گزارش سال ۹۹ مرکز تجارت الکترونیک، براساس برآوردهای صورت گرفته، حدود ۵۰ هزار فروشگاه آنلاین دارای نماد الکترونیک (اینماد) و همچنین فروشگاه‌های آنلاین فعال در بستر شبکه‌های اجتماعی، با وجود رشد ۶۰ درصدی نسبت به سال ۹۸، در مجموع تنها ۳.۲ درصد از کل سهم خرده‌فروشی در بازار ایران را تشکیل داده‌اند.
کارشناسان شیوع ویروس کرونا و افزایش اعتماد به فروشگاه‌های آنلاین معتبر را عامل اصلی افزایش خریدهای اینترنتی می‌دانند و پیش‌بینی می‌کنند، این روند استقبال از پلتفرم‌های آنلاین ادامه‌دار خواهد بود.
جزییات این بررسی در نمودار زیر گنجانده شده است.
سرعت انتقال کسب‌وکارها به فضای آنلاین
سخنگوی اتحادیه کسب وکارهای مجازی ایران ضمن تایید محتوای سطور فوق، درباره سرعت انتقال کسب‌وکارها به فضای آنلاین در ایران، اظهار داشت:
پیش‌بینی می‌شد ۷۰ درصد کسب و کارها طی ۶ تا ۷ سال آینده وارد فضای آنلاین شوند ولی شیوع کرونا باعث شد، این زمان به ۲ تا ۳ سال کاهش یابد.
رضا الفت نسب، در پایان با اشاره به رشد و رونق کسب و کارهای اینترنتی در دوران کرونا از ۱۰ به ۲۰۰ هزار پلتفرم آنلاین فروشگاهی در کشور، افزود:
در حال حاضر حدود ۱۶ دستگاه در انجام امور کسب و کارهای اینترنتی دخیل هستند که هر کدام به نوبه خود موجب کاهش سرعت پیشرفت فعالان کسب و کار مجازی می‌شوند.
بر اساس آنچه مطرح شد، سیاست‌گذاری حقوقی با رویکرد تسهیل‌گری در حوزه تجارت الکترونیک و به روزرسانی قوانین کسب‌وکارهای آنلاین، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است؛ چرا که افزایش حجم معاملات آنلاین، می‌تواند اقتصاد ایران را در مسیر رشد و یا رکود اقتصادی قرار دهد.
ضرورت کسب و کارهای اینترنتی
کارشناسان معتقدند، حمایت‌های زیرساختی و تسهیلات مالیاتی از بنگاه‌های مجازی شناسنامه‌دار در کنار اصلاح قوانین مربوط به حقوق مصرف‌کنندگان برای کسب و کارهای اینترنتی ضروری است.
بیشتر بخوانید: رشد ۱۶۰ درصدی تجارت الکترونیک در سال ۹۹
از طرفی به اعتقاد برخی از کارشناسان، باید نظارت یکپارچه بر کسب‌وکارهای مجازی به عنوان یکی از ارکان مبارزه با قاچاق کالا، مد نظر قرار گیرد.
نظارتی از سوی دستگاهی واحد باشد و از جنس مداخلات همه جانبه نباشد تا علاوه بر کاهش قاچاق کالا، بهبود فضای کسب‌وکار را در پی داشته باشد.
ضرورت حمایت از فروشگاه‌های آنلاین
سخنگوی فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان، درباره ضرورت حمایت از فروشگاه‌های آنلاین به دلیل ظرفیت مبارزه با قاچاق، اظهار داشت: مجلس در حال بررسی طرحی تحت عنوان بهبود فضای کسب‌وکار است و این طرح به زودی در دستور کار قرار خواهد گرفت.
محمد رشیدی در ادامه اضافه کرد: در این طرح باید به تمامی مشاغل در همه رده‌ها توجه کرد.
سخنگوی فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان در پایان، تصریح کرد: فروشندگان حضوری با رعایت تمامی مقررات‌ها، بتوانند فروش خود را رونق بخشند و فروشگاه‌های آنلاین نیز که در شیوع کرونا، به کاهش تجمعات کمک بزرگی کردند، باید به سهولت فعالیت خود را گسترش دهند.
ضرورت حمایت از کسب و کارهای آنلاین
اهمیت توجه به کسب و کارهای اینترنتی و اشتغال قشر قابل‌توجهی از هم‌وطنان در این زمینه تا جایی است که حتی نامزدهای ریاست‌جمهوری نیز بر ضرورت حمایت از فروشگاه‌های اینترنتی تأکید کردند و از برنامه‌ریزی برای بهبود فضای کسب‌وکارهای مجازی با هدف دستیابی به رشد اقتصادی از این محل خبر دادند.
قانون و نظارت در کسب و کارهای اینترنتی
دبیرکل کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران با بیان اینکه برای حمایت از کسب و کارهای اینترنتی نیازمند الزامات قانونی و اعمال نظارت بر روند فعالیت‌های اینترنتی هستیم، اظهار کرد:
درحال حاضر مشاغل اینترنتی یکی از بهترین ظرفیت‌ها برای توسعه اشتغال است.
هادی ابوی در پایان پیرامون کسب و کارهای اینترنتی، بیان کرد: دولت سیزدهم باید برای تحقق برنامه اشتغال خود به کسب‌وکارهایی که در بستر اینترنت و فضای مجازی قابلیت راه‌اندازی و توسعه دارند، توجه کند.
قوانین مورد نیاز کسب و کارهای اینترنتی
ضرورت بازنگری در قوانین حاکم بر کسب و کارهای اینترنتی با مشورت فعالان اقتصادی، صاحب‌نظران و بنگاه‌های فعال در این حوزه احساس می‌شود؛ چرا که حتی با تصور خاتمه دوران همه‌گیری کرونا نیز، روند رو به رشد استقبال مردم از فروشگاه‌های اینترنتی ادامه‌دار خواهد بود و دولت‌ها اهمیت نقش کسب و کارهای اینترنتی در راستای رشد اقتصادی را درک کرده‌اند.
در این راستا، بازنگری در قوانین حاکم بر کسب وکارهای مجازی به عنوان یکی از پیشران‌های رشد اقتصادی با مشورت فعالان اقتصادی، صاحب‌نظران و بنگاه‌های فعال در این حوزه با رویکرد حمایتی و تسهیل‌گری ضروری به نظر می‌رسد.
منبع: خبرگزاری صنایع