اقتصاد ۲۴- مشکلات سیستان و بلوچستان تمامی ندارد. بی‌آبی، نبود برق، نبود تخت‌های بیمارستانی و وضعیت بد بیماران و بیمارستان‌ها در شرایط کرونایی قامت شهروندان این استان را خم کرده است. از یک سو ویروس کرونا با وحشتناک‌ترین سویه خود جان مردم این دیار را که قرعه پایین‌ترین شاخص‌های بهداشت و درمان کشور به نام آن‌ها افتاده است، می‌ستاند و از سوی دیگر در نبود آب و برق و در گرمای بیش از ۵۰ درجه هوا، ذره ذره از جان و روان مردم کاسته می‌شود.
مردم این دیار با لبانی تشنه در کنار دریایی متصل به اقیانوس رها شده‌اند. از سوی دیگر درحالی آفتاب و داغی بر سر و رویشان شلاق زده و در نبود برق و لوازم سرمایشی گرما از شدت گرما بی‌نفس شده‌اند که با پیشرفت علوم در جهان و بازار داغ پنل‌ها و باطری‌های خورشیدی همین آفتاب سوزان و پرجان یا انرژی خورشیدی در سیستان و بلوچستان می‌تواند منبعی غنی برای تامین برق مورد نیاز مردم این استان باشد. اما به نظر می‌رسد که چشم‌ها و قدرت ادراک مسئولان نسبت به این راهکار‌ها و فرصت‌ها بسته و گوش‌هایشان برای شنیدن صدای مردم و تظلم‌خواهی شهروندان این استان ناشنواست.
وضعیت آنچنان ناگوار است که محمد بلوچ‌زهی، بخشدار مرکزی شهرستان نیکشهر و فعال اجتماعی با انتشار تصاویری از موتور سوخته کولر اهالی یکی از روستا‌های نیکشهر در صفحه توییتر خود نوشته: «در سیستان و بلوچستان بحران کرونا کم بود، نوبت بحران برق و افت شدید ولتاژ آن رسید که در گرمای نزدیک به ۵۰ درجه مردم را از نفس بیاندازد. این موتور‌های سوخته کولر از یک روستا در نیکشهر است و یک تعمیرگاه روستایی فقط در تیر ماه. روستاییان به نان شب محتاجند. کیست پاسخگوی این حجم خسارت باشد؟»
بیشتر بخوانید: چند درصد جمعیت سراوان آب شرب ندارند؟
پای درد و دل محمد بلوچ‌زهی نشستیم تا او در خصوص وضعیت و مشکلات مردم در شرایط ناپایداری برق و گرمای هوا بگوید.
بلوچ‌زهی در اینباره می‌گوید: «متاسفانه زیرساخت‌های برق در بخش مرکزی نیکشهر و به‌ویژه در روستا‌های آن تقویت نشده است. زیرساخت‌های موجود ما مربوط به دهه ۷۰ و ۸۰ بوده و ظرفیت پاسخگویی به همه این جمعیت را ندارد. در واقع زیرساخت‌های ما در حوزه برق متناسب با جمعیت رشد نکرده است. این مساله باعث شده در حال حاضر با افت ولتاژ برق به عنوان مهم‌ترین مشکل در این حوزه مواجه باشیم.
افت ولتاژ برق و نوسانات مکرر حاصل آن موجب سوختن وسایل برقی مردم به‌ویژه کولر و یخچال شده است. گرمای هوا در سیستان و بلوچستان بر اساس اخبار رسمی به ۵۰ درجه می‌رسد که با توجه به شرایط منطقه در تیر ماه شاهد اوج گرما هستیم. در چنین شرایط نوسانات برق باعث ایجاد مشکلات بیشتر برای مردم می‌شود.
افزایش برق‌رسانی به روستا در نبود زیرساخت‌های مناسب
دهستان هیچان نیکشهر دهستان بزرگی است که تنها منطقه کوچینگ و آبگاه آن شامل ۱۵ روستا بوده و بیش از ۶ هزار نفر در این منطقه ساکن هستند. مردم این مناطق با وجود چنین جمعیتی با وجود گرمای ۵۰ درجه همچنان با نوسانات برق و افت ولتاژ برق مواجه بوده و لوازم برقی‌شان خراب می‌شود آن هم مردمی که در شرایط عادی هم توان پرداخت هزینه تعمیر لوازم زندگی خود را ندارند چه برسد در شرایطی که مردم با ویروس کرونا دست و پنجه نرم کرده و از همین رهگذر هم بسیاری از مشاغل تعطیل شده و مردم خانه‌نشین شده‌اند.
درحال حاضر تعمیرگاه‌های لوازم خانگی رونق گرفته‌اند که علت آن سوخت بی‌رویه لوازم برقی مردم به دلیل نوسانات مکرر برق است. اداره برق به جایی اینکه در این مناطق پست برق راه‌اندازی کرده و زیرساخت‌ها را تقویت کند تنها نسبت به توسعه برق در روستا‌ها اقدام کرده است، یعنی با وجود اینکه زیرساخت‌ها مربوط به دهه ۷۰ و ۸۰ هست به روستا‌های فاقد برق، برق‌رسانی کرده است. جمعیت این مناطق رو به افزایش است، اما این تغییر جمعیت در نظر گرفته نشده است. اینکه بدون تغییر و تقویت زیرساخت‌ها و مناسب‌سازی آن با جمعیت اقدام به واگذاری کنتور و شبکه برق به روستا‌ها کنند باعث ایجاد بار شبکه و در نتیجه افت ولتاژ برق می‌شود. این موضوع هم نوسانات برق و به دنبال آن از بین رفتن لوازم برقی مردم را به دنبال دارد.
در حال حاضر عملا در منطقه کوچینگ و آبگاه مردم برق ندارند به همین دلیل هم مردمی که توانایی مالی داشته‌اند به شهر نیکشهر مهاجرت کرده‌اند. روی سخن من با وزارت نیروست. این وزارتخانه باید پاسخگوی این حجم خسارت به مردمی باشد که توان خرید کولر ندارند آن هم در شرایطی که قیمت کولر بالاست و قیمت لوازم برقی افزایشی چشمگیر داشته است. مردم توانایی جبران خسارت وارد بر وسایل برقی خود در این شرایط را ندارند. مردمی که در تامین مایحتاج اولیه زندگی و نان شب خود مانده‌اند چگونه می‌توانند یک کولر نو ۱۰ میلیون تومانی را جایگزین کولری کنند که سال‌ها قبل با قیمت مناسب‌تری خریده و امروز به دلیل افت جریان برق سوخته است؟
شوآف وزارت نیرو برای جبران خسارت مردم
وزارت نیرو سایتی را راه‌اندازی و اعلام کرده است افرادی که لوازم برقی آن‌ها در اثر این نوسانات می‌سوزد ثبت نام کرده و خسارت خود را دریافت کنند، اما نکته آن است که برای دریافت این خسارت مردم باید هفت خوان رستم را طی کنند. مردم ما طی این سال‌ها حتی در یک دوره هم نتوانستند درخواست‌های خود را ثبت کنند به این دلیل که علی‌رغم الکترونیکی بودن این کار، اما درخواست کنندگان همچنان با بروکراسی اداری و کاغذبازی مواجه بوده و باید فاکتور‌هایی آورده و کلا اثبات کنند که در فلان روز با افت ولتاژ برق روبه‌رو بوده و به خاطر همین افت ولتاژ هم وسیله‌شان سوخته است. عملا وزارت نیرو با این روش هفت خوان را در مقابل مردم قرار داده تا از جبران خسارت و پرداخت هزینه‌هایی که روی دوش مردم قرار گرفته است فرار کند.
وزارت نیرو مدیریت درستی روی موضوع ندارد و با طراحی سامانه غیرکارشناسی نمک روی زخم مردم می‌پاشد. استان ما بالاترین نرخ بی‌سوادی را در سطح کشور دارد به همین دلیل مردم منطقه ما دانش کافی برای اینکه به یک سایت ورود کرده و مدارکشان را بارگذاری کنند ندارند. من که آشنایی کامل با اینترنت دارم اینهمه دوندگی از توانم خارج است. مدارکی که از ما می‌خواهند آنقدر زیاد است که عملا اثبات سوختگی وسایل در اثر نوسانات برق را غیر ممکن می‌کند. اداره برق این سامانه را طراحی کرده که تظاهر کند از زیر بار مسئولیت و جبران خسارات شانه خالی نکرده است. مدیران آمار بدهند که با وجود افزایش قیمت لوازم برقی و افت شدید برق تنها در همین نیکشهر برای چند نفر درخواست‌کننده، جبران خسارت کرده‌اند. مدیران باید خسارات مردم را پرداخت کنند.
وزارت نیرو باید به مردمی که نان شب ندارند پاسخگو باشد. در حال حاضر خانوار‌هایی را می‌شناسم که دراین شرایط گرمای هوا هم یخچال و هم کولرشان سوخته است. آیا در چنین شرایطی می‌توان بدون کولر زندگی کرد؟ در این شرایط حتی پنکه هم کارساز نیست. البته این مشکل شامل تمامی استان سیستان و بلوچستان می‌شود چرا که در بسیاری از نقاط استان زیرساخت‌های برق متناسب با افزایش جمعیت تقویت نشده و تنها به روستا‌ها برق داده‌اند. وقتی تعادل میان زیرساخت‌ها و جمعیت برقرار نیست افت ولتاژ برق و در نتیجه آسیب به وسایل برقی مردم گریز ناپذیر است.
این فشار در حوزه برق ناشی از سوءمدیریت وزارت نیروست. این در حالی است که ما منابع عظیم خدادادی از جمله انرژی خورشیدی و باد را در اختیار داریم. به عنوان مثال ما باد‌های ۱۲۰ روزه را در استان داریم، وقتی چنین منبعی عظیمی در اختیار داریم چرا به صورت اصولی از این منابع استفاده نمی‌کنیم. من مدیر محلی به بخشی خصوصی و سرمایه‌گذاران کلان نه دسترسی دارم و نه توان ترغیبشان را دارم، این درحالی است که یکی از وظایف مقامات حوزه نیرو آن است که تلاش کنند در منطقه ما زیرساخت‌های پایدار ایجاد کنند.
با توجه به ظرفیت‌هایی که در منطقه ما از لحاظ انرژی خورشید و باد وجود دارد باید بخش خصوصی را تشویق به سرمایه‌گذاری برای تولید برق از باد و انرژی خورشید می‌کردند. چرا از این ظرفیت‌ها غفلت شده و هنوز کاری برای مردم در این حوزه انجام نشده است. مردمی که روی منابع عظیم خورشیدی و بادی قرار دارند به دلیل نوسانات شدید برق دچار صدمات جبران‌ناپذیری می‌شوند که توان پرداخت هزینه‌های آن را ندارند.
سوختن کولر و یخچال در سیستان و بلوچستان
آیا در قرن ۲۱ مردم بدون آب و برق در شرایط گرمای ۵۰ درجه‌ای هوا می‌توانند زیست متعادل و مطلوب داشته باشند؟ شرایط بسیار سخت است حتی برای استفاده از منابع زیرزمینی و چاه هم در جهان امروز به برق نیاز است. مساله دیگر آن است که وزارت نیرو به نفع خود و به صورت ریالی موضوع را می‌سنجد به این معنا که اعلام کرده این آمادگی را دارد که به هر روستایی با بیش از ۱۰ خانوار شبکه برق ایجاد کند. وزارت نیرو در این موضوع به فکر درآمد خودش است چرا که هر جا برق باشد برای خودشان ایجاد درآمد می‌شود. در نیکشهر شاید تنها ۴ یا ۵ روستا برق ندارند. من معتقدم اینکه ابتدا روستا‌های فاقد برق را برق‌رسانی کند اشتباه است. وزارت نیرو به فکر جیب خودش است اگر نیت این وزارتخانه خدمت به مردم و برق‌رسانی به مردم به شیوه مطلوب است باید زیرساخت‌ها را تقویت کنند. چرا در شهرستان نیکشهر تنها یک پست ۲۳۰ کیلوولتی برق داریم؟
در حال حاضر بارندگی‌های مونسون از چند روز پیش شروع شده و دو دکل در مسیر نیکشهر به چابهار شکسته و کل شهرستان بدون برق مانده است، تنها یک لامپ روشن می‌شود و کولر‌ها می‌سوزند. این موضوع نشان می‌دهد زیرساخت‌های برق ما ناپایدار است و با کوچکترین بارندگی و باد دکل برق دچار شکستگی شده و در برق‌رسانی ایجاد اختلال می‌شود. متاسفانه مردم به صورت روزانه با این مسائل دست و پنجه نرم می‌کنند. بسیاری از مدیران کلان از ناآگاهی مردم ما سوءاستفاده کرده و حقوق مردم را لگدمال می‌کنند، آیا در یک روستا باید حجم بالایی از وسایل برقی مردمی که نان شب ندارند بسوزد و وزارت نیرو همچنان بی‌اهمیت باشد که گویی هیچ اتفاقی نیفتاده است؟ مردم ما یا صدایشان به جایی نمی‌رسد یا اینکه اگر صدایشان هم شنیده می‌شود آن‌ها چشمشان را روی مسائل مردم می‌بندند و تنها به جیب خود می‌رسند.
منبع: جامعه ۲۴