اقتصاد ۲۴- بسیاری از مردم از وجود بیماری‌های روانی در خود آگاه نیستند و یا کمتر برای درمان این مشکلات به مشاوران یا روانشناسان مراجعه می‌کنند. این موضوع در روز‌های گذشته از سوی برخی از مسئولان وزارت بهداشت نیز مورد اشاره قرار گرفت. احمد حاجبی مدیرکل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این رابطه می‌گوید: ۲۳ درصد جمعیت ۱۵ تا ۶۴ سال کشور به انواع اختلال روانپزشکی مبتلا بوده و وضعیت بهره‌مندی از خدمات درمانی در میان ۶۶ درصد از مبتلایان نامناسب است.
کرونا تهدیدی برای سلامت روانی و اجتماعی
اگرچه مسئولان وزارت بهداشت در مورد تأثیر کرونا بر وضعیت روانی جامعه سخنی نگفته‌اند، اما چندی قبل دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تحقیقی را در این رابطه انجام داده و نتایج این تحقیق حاکی از این بود که کووید ۱۹، با ایجاد اختلال در یکپارچگی اجتماعی، یکپارچگی در منزل و فعالیت‌های مولد، تهدیدی برای سلامت جامعه محسوب می‌شود.
بیشتر بخوانید: ۱۴ علامتی که نشان می‌دهد فرد بسیار حساسی هستید
حجت‌الله حق‌گو از محققان این مطالعه در این رابطه اظهار کرد: آلوده شدن به کووید ۱۹ منجر به اختلالات جسمی گسترده می‌شود، در حالی که ترس از آلوده شدن به آن، منجر به انزوای اجتماعی و اختلالات روانی مختلف شده که این امر سلامت اجتماعی و روانی جامعه را تهدید می‌کند.
وی افزود: سازمان جهانی بهداشت WHO، شیوع کووید ۱۹ را به عنوان یک تهدید «سطح بالا» شناسایی کرده است و در حال حاضر، استراتژی‌های درمانی برای مبارزه با این ویروس کاملاً حمایتی بوده و پیشگیری، بهترین راه برای قطع زنجیره‌ی انتقال در جامعه است، اما به دلیل فاصله‌گذاری اجتماعی و اقدامات قرنطینه‌ای در بسیاری از کشورها، مشارکت مردم در بسیاری از زمینه‌های زندگی اجتماعی و فعالیت‌های روزمره مختل شده است؛ و هدف ما در این پژوهش، «بررسی تاثیرات کووید ۱۹ بر یکپارچگی اجتماعی و مشارکت در فعالیت‌های روزمره زندگی» بود.
حق‌گو ادامه داد: در واقع، درک پیامد‌های روانی- اجتماعی اقدامات محدود کننده، امکان تصمیم گیری بهتر را فراهم می‌کند و مطالعه حاضر با هدف «ارائه بینشی در مورد تاثیر قرنطینه و فاصله‌گذاری اجتماعی بر مشارکت در فعالیت‌های روزمره زندگی و تعاملات اجتماعی»، براساس داده‌های استخراج شده از پاسخ ۴۶۱ نفر در کشور نشان داد که اقدامات محدود کننده در طی شیوع کووید ۱۹، دارای تاثیرات منفی در زمینه‌های یکپارچگی در منزل، یکپارچگی در اجتماع و فعالیت‌های مولد و هدفمند است.
این متخصص علوم اعصاب تصریح کرد: مطالعه ما نشان داد که پس از همه‌گیری کووید ۱۹، زندگی اجتماعی افراد به شدت مختل شده و شیوع کرونا، تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم روانشناختی و اجتماعی گسترده دارد، بطوری که علاوه بر آسیب‌های جسمی این بیماری، ترس از آلوده شدن، از دست دادن عزیزان، از دست دادن شغل، از دست دادن فرصت‌های تحصیلی، تفریح، آزادی و حمایت، تأثیرات عمیق روانی دارند.
وی افزود: داده‌های به دست آمده از این پژوهش، در تعیین مکانیسم‌های علمی مرتبط با سلامت روان ضعیف از جمله تنهایی، حیاتی هستند. در مواجهه با پیامد‌های این بیماری، منابع اجتماعی و شخصی موجود (به عنوان مثال، ملاقات با خانواده و بستگان)، از جمله عوامل انعطاف پذیر و موثر برای حل مشکلات بهداشت روان در این شرایط خاص و استرس‌زا هستند، در حالی که این بیماری به منابع انعطاف‌پذیر جامعه حمله کرده و آن‌ها را از بین برده است.
کرونا و بحران‌های خانوادگی
در همین رابطه دکتر مهدی بیاتی، روانشناس و رئیس سابق مرکز مشاوره و روانشناسی جهاد دانشگاهی در رابطه با تأثیر کرونا بر بیماری‌های روانی اظهار کرد: اثرات کرونا یک ترم جدید در حوزه بیماری‌های روانی است چرا که تا پیش از این چنین وضعیتی در جامعه وجود نداشت و در هیچ منبع روانشناسی نیز برای آن تعریف و توصیه‌ای وجود ندارد.
وی افزود: ترس و اضطراب در اثر این بیماری بسیار زیاد است. تا پیش از این برای درمان این اختلالات روانی عموما خروج از خانه و حضور در جمع پیشنهاد می‌شد، اما برای مقابله با کرونا توصیه به عدم خروج از خانه است به همین دلیل این در خانه ماندن استرس و اضطراب را بیشتر کرده و این یک آسیب بسیار جدی است.
بیاتی با اشاره به هشدار‌های روانشناسان مختلف در مورد همه‌گیری بیماری‌های روانی در پسا کرونا، اظهار کرد: در حال حاضر این بیماری‌ها و اختلالات در همه مشاهده می‌کنیم، زنان و مردانی که نزد ما مراجعه می‌کنند این اختلالات را دارند. این اضطراب در زنان افزایش پیدا کرده است و حتی ماندن مردان در خانه نیز موجب افزایش تنش‌های خانوادگی شده است. در پی همین مشکلات افزایش مراجعات به دادگاه‌های خانواده برای طلاق رخ داده است.
افزایش مراجعان به دادگاه‌های خانواده در پی تنش‌های ناشی از کرونا
این استاد دانشگاه با اشاره به افزایش مراجعان به مراکز مشاوره و روانشناسی در پی مشکلات ناشی از کرونا اظهار کرد: بسیاری از روانشناسان نیز به دلیل عدم تجربه چنین وضعیتی خود دچار سردرگمی شده‌اند چرا که این وضعیت تا امروز وجود نداشته و در هیچ منبع علمی نیز در مورد آن بحث نشده و لذا این افراد نیز آموزشی برای آن ندیده‌اند.
بیاتی یادآور شد: بسیاری از خانواده‌ها به دلیل مرگ عزیزانشان داغدار شده و همین موضوع نیز آسیب‌های روانی را برای خانواده‌ها به دنبال داشته است. از سوی دیگر به دلیل نگرانی‌ها و ترس‌هایی که خانواده‌ها به کودکان داده‌اند آن‌ها نیز دچار مشکلاتی شده‌اند.
وی افزود: کلافگی، بی حوصلگی، پرخاشگری و درگیری با والدین در میان کودکان افزایش پیدا کرده است. در زمان‌های عادی برای درمان این اختلالات به والدین توصیه می‌کردیم با آرامش با کودک خود رفتار کنند و با آن‌ها گفتگو کنند، اما اکنون خانواده‌ها خود دچار بی حوصلگی شده و آستانه تحمل آن‌ها به شدت کاهش پیدا کرده است و همه این‌ها موجب می‌شود که وضعیت روانی خانواده‌ها به شدت نگران کننده باشد.
این روانشناس بیان کرد: از هم اکنون بحران بیماری‌های سلامت روان آغاز شده است و پیش‌بینی می‌شود در آینده بحران‌های پسا کرونا بسیار بیشتر شده و مشکلات بسیاری را برای ما به وجود خواهد آورد که اگر دیر برای آن اقدام کنیم دیگر قابل درمان نیست به همین دلیل باید از هم اکنون شروع به آموزش و گفتگو و یافتن راه‌چاره‌ای برای آن کنیم.
بیاتی تأکید کرد: پیش از هر چیزی خود روانشناسان باید به واسطه افرادی که در این دو سال به آن‌ها مراجعه کرده‌اند آموزش ببیند.
وی افزود: باید یک بسته آموزشی از طریق رسانه‌ها در اختیار خانواده‌ها قرار داد. الان خانواده‌ها دچار یک سردرگمی هستند و ترس از کرونا را که موجب ایجاد ترس در خانواده شده کم کنیم و افراد را با کرونای واقعی مواجه کنیم. تا امروز بسیاری از خانواده‌ها به صورت واقعی با کرونا مواجه نشده و تنها شنیده‌های آن‌ها موجب ترس و اضطراب در آن‌ها شده است.
بیاتی افزود: از سوی دیگر باید سبک زندگی کرونایی یا در واقع زندگی در کنار کرونا نیز به خانواده‌ها آموزش داده شود و این موضوع موجب می‌شود که ترس از کرونا یا اضطراب‌های آن‌ها کمرنگ‌تر شده و کمتر دچار بحران‌های سلامت روان شویم.
منبع: جامعه ۲۴