اقتصاد ۲۴ - آنچه مبنای پرداخت سود به سپرده‌گذار است باید از دل عملیات واقعی اقتصاد که گره خورده با دارایی‌ها و مصارف است، بیرون بیاید و توزیع شود و معنای عملیات بانکی بدون ربا، توزیع سود عادلانه است، اما در عمل شاهد این هستیم که بانک به ناچار برای پرداخت سود به سپرده‌گذار، سود غیرواقعی ایجاد و به عنوان سود علی‌الحساب به مشتری پرداخت می‌کند. در چنین شرایطی بخش واقعی اقتصاد نمی‌تواند این درآمد را به ترازنامه تزریق کند که نتیجه آن زیان‌دهی بانک‌ها می‌شود.
کارشناسان بانکی معتقدند، این موضوع در حالی صحیح است که ملزومات و اقتضائات مورد نیاز سیستم بانکی نیز وجود داشته باشد، چون بانک‌ها تنها هستند و مجبورند به هر شکلی که شده دست و پا بزنند و از این شرایط خارج شوند. باید به موانع بانکداری بدون ربا اعتقاد داشته باشیم، اما برای فعالیت بدون محدودیت بانک‌ها هم باید فکری شود.
در سیستم بانکی دنیا و بانک مرکزی ما چارچوب‌هایی برای رنکینگ نظام بانکی وجود دارد، ولی به نظر می‌رسد اقداماتی در حال انجام است و اگر بانک‌ها را بدون توجه به شاخص‌ها به بانک‌های خوب، متوسط و ضعیف تقسیم کنیم، اگر بانکی از نظر مدیریت منابع و مصارف و هزینه و درآمد یا اثر منفی و اضافه‌برداشت‌ها کار کند به دلیل قانون منطبق، بازیگران خوب و بد مشخص و از عرصه خارج می‌شوند.
برخی مدیران بانکی معتقدند، اگر بخواهیم درست رفتار کنیم باید به مردم بگوییم که اگر شما در بانک‌ها سپرده‌گذاری می‌کنید، به امید آنکه در پایان سال حسابرسی شود و سودی به شما تعلق گیرد، آنگاه آیا مردم حاضرند در بانک‌ها سپرده‌گذاری کنند که این سؤال در زمان مرحوم نوربخش، رئیس کل اسبق بانک مرکزی مطرح شد و ایشان گفتند که یک راهکار شرعی پیدا کنید تا مردم به بانک‌ها اعتماد کنند.
به گفته آن‌ها فرض کنید در سال ۱۳۹۸ شما پیش‌بینی ۱۰۰ واحد سود می‌کنید و به سرمایه‌گذار می‌گویید که باید تا پایان سال این ۱۰۰ واحد سود را به دست آورد. این موضوع یعنی قطعی کردن سود، یک عملیات ربوی است، اما اگر بگوییم علی‌الحساب شما ۱۰۰ واحد سود به دست آورید، این دیگر هیچ اشکال شرعی ندارد. از این‌رو در سیستم بانکی برای جذب بیشتر سپرده‌ها گاهی عملیاتی صورت می‌گیرد که منجر به ربا می‌شود.
بیشتر بخوانید: تاکید رئیس قوه قضاییه خواستار بر تعیین تکلیف بدهکاران بانکی تا اول شهریور
روز گذشته حجت‌الاسلام منتظری با ارسال نامه‌ای به بانک‌های کشور ضمن هشدار در خصوص هرگونه عملیات منجر به بروز ربا در مؤسسات مالی از تعقیب عاملان عملیات ربا در بانک‌ها خبر داد.
در متن این نامه آمده است: اعمال نظارت‌های دقیق مدیران و مسئولان محترم نظام پولی کشور و پیشگیری و برخورد جدی با این پدیده شوم و مذموم، امری ضروری و غیرقابل اجتناب است؛ بنابراین ترتیبی اتخاذ فرمایید که بر اقدامات اعمالی بازدارنده تحقق این موضوع در عملیات آن مجموعه و نیز بخش‌های وابسته از قبیل شرکت‌های سرمایه‌گذار، شرکت‌های واسپاری و صرافی‌ها نظارت‌های لازم اعمال و ضمن استقرار نظامات لازم پیشگیرانه در صورت مواجهه با هرگونه عملیات منجر به بروز ربا نسبت به معرفی متخلفان به مراجع ذی‌صلاح قضایی اقدام نمایید.
دادستان موارد تخلف بانک‌ها را به ما اعلام کند
دبیرکل کانون بانک‌های خصوصی در واکنش به نامه دادستان کل کشور به بانک‌ها و هشدار درباره عملیات بانکی منجر به ربا گفت: همه بانک‌های خصوصی و دولتی در چارچوب عملیات بانکی بدون ربا که مورد تأیید شورای نگهبان است، فعالیت می‌کنند. جمشیدی افزود: همه دستورالعمل‌های بانکی مورد تأیید شورای فقهی، بانک مرکزی است. اگر مورد تخلفی وجود دارد باید این موارد به ما اعلام شود تا پس از بررسی، از آن‌ها شکایت و به دستگاه قضایی سپرده شود.
وی افزود: هرگونه عملیات بانک‌ها در سرفصل‌های حسابداری مشخص که از طرف بانک مرکزی تعیین شده ثبت می‌شود و عملیات ربوی جایی در سیستم بانکی دولتی و خصوصی ندارد. در صرافی‌ها نیز فقط خرید و فروش ارز انجام و در سامانه نیز ثبت می‌شود.
جمشیدی با بیان اینکه شرکت‌های زیرمجموعه بانک‌ها، بازرس قانونی و حسابرس دارند و همه صورت‌های مالی آن‌ها به دقت بررسی می‌شود، گفت: امروز در این خصوص نامه‌ای به دادستان کل کشور ارسال خواهد شد.