اقتصاد ۲۴- «محمدعلی دهقان‌دهنوی» با بیان اینکه در ۱۲ سال اخیر به دلایل مختلف با هیچ‌یک از درخواست‌های تاسیس شرکت کارگزاری موافقت نشده بود، افزود: با اجرا و پیاده‌سازی سیاست رفع انحصار در حوزه نهاد‌های مالی بازار سرمایه، مجوز یک شرکت کارگزاری جدید توسط هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار صادر و بدین ترتیب زنجیره انحصار در حوزه شرکت‌های کارگزاری پس از ۱۲ سال با صدور این مجوز شکسته شد.
وی با اشاره به اینکه چهار درخواست در هیات مدیره سازمان بورس مورد بررسی قرار گرفته است، گفت: تاکنون درخواست‌های زیادی برای تاسیس شرکت کارگزاری دریافت شده که طبق آمار افزون بر ۳۰ درخواست است، اما در مرحله نخست چهار درخواست مورد بررسی شد.
دهقان‌دهنوی ادامه‌داد: در این راستا همه مدارک و مستندات این چهار درخواست دریافت و مصاحبه‌های تخصصی آنها نیز انجام شد و پس از طی این مراحل در هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار طرح شد، از این چهار درخواست یک مورد به تصویب رسید که پس از آماده‌سازی و فراهم شدن امکانات و مقدمات لازم توسط موسسان آن، در آینده نزدیک شاهد شروع فعالیت این کارگزاری خواهیم بود.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: از بین این چهار درخواست، یک مورد به دلیل نداشتن شرایط لازم رد و دو مورد دیگر نیز با هدف رفع اشکال‌ها برگشت داده شد تا متقاضیان نسبت به این موضوع و نقایص پرونده‌شان آگاه شوند و در صورت امکان، ایراد‌ها را رفع کنند تا بتوانند بار دیگر در فرایند امتیازدهی، امتیازات لازم را به دست آورند.
وی بیان‌داشت: این نخستین جلسه‌ای بود که با هدف بررسی درخواست‌های تاسیس شرکت کارگزاری برگزار شد و به‌طور قطع این شروع کار است و ما به‌طور حتم درخواست‌های دیگر را نیز بررسی کرده و پس از دریافت مدارک و انجام مصاحبه‌های اختصاصی، در هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار مطرح خواهیم کرد.
دهقان‌دهنوی ادامه‌داد: در این میان اگر درخواست‌های دریافتی امتیاز لازم را داشته باشند و تشخیص داده شود که وجود این شرکت‌ها در بازار سرمایه کمک کننده است و اثری مثبت بر فرایند توسعه ظرفیت‌های بازار سرمایه خواهند داشت، مجوز آنها نیز صادر خواهد شد.
رفع انحصار، مهمترین ماموریت سازمان بورس در دوره جدید
وی در ادامه با تاکید بر اینکه رفع انحصار از مهمترین سیاست‌های سازمان بورس و اوراق بهادار در دوره مدیریت وی بوده است، گفت: یکی از برنامه‌هایی که از ابتدای ورود من به سازمان بورس و اوراق بهادار و در دوره جدید مدیریت سازمان پیگیری و به عنوان یکی از اولویت‌ها معرفی شد، بحث رفع انحصار از مجوز‌های بازار سرمایه بود.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: هدف از رفع انحصار در نهاد‌های مالی و تسهیل در صدور مجوزها، توسعه بازار سرمایه است، زیرا نهاد‌های مالی، ابزار‌های بازار سرمایه برای توسعه هستند. وقتی یک نهاد مالی تاسیس می‌شود، به معنی این است که سرمایه، سهامداران و افراد متخصص، کارشناس و خبرگان مالی متعددی در یک نقطه جمع شده‌اند تا خدمات مختلفی به مردم ارائه کنند. این تجمیع سرمایه‌ها، ایده‌ها و تخصص‌های مختلف، منجر به بهبود فرایند خدمات‌رسانی در بازار سرمایه و در نهایت توسعه این بازار می‌شود.
وی با اشاره به اینکه یکی از این نهاد‌های خدمات دهنده در بازار سرمایه، شرکت‌های کارگزاری هستند، افزود: با وجود نقش مهم و پررنگ شرکت‌های کارگزاری در ارائه خدمات به فعالان بازار سرمایه، مدت زمان زیادی از صدور آخرین مجوز شرکت کارگزاری در بازار سرمایه ایران گذشته بود، به‌طوری که از ۱۲ سال پیش تاکنون هیچ مجوز جدیدی در حوزه کارگزاری صادر نشده بود.
دهقان دهنوی در پاسخ به اینکه چرا تسهیل در صدور مجوز شرکت‌های کارگزاری دیرتر از سایر نهاد‌های بازار سرمایه انجام شد، گفت: در سایر مجوز‌های مربوط به نهاد‌های مالی، جریان صدور مجوز وجود داشت، اما در حوزه شرکت‌های کارگزاری سال‌ها بود که در عمل فرایند صدور مجوز متوقف شده بود، از این رو دستورالعمل را بازنگری کردیم که این بازنگری زمان‌بر بود.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار اظهار داشت: پس از بازنگری در دستورالعمل، از فعالان بازار نظرخواهی کرده و نظرات مختلف را درباره دستورالعمل جدید دریافت و دوباره بر اساس نظرات دریافتی بخشی از آن را اصلاح کردیم و در نهایت طی یک فراخوان از افرادی که متقاضی صدور مجوز بودند دعوت به عمل آمد.
وی گفت: اکنون به‌طور رسمی اعلام می‌کنیم که با صدور مجوز این کارگزاری پس از ۱۲ سال، موضوع انحصار از همه مجوز‌هایی که از سوی بازار سرمایه اعطا می‌شد به‌طور کامل برداشته شده و دیگر استفاده از واژه انحصار در حوزه صدور مجوزها در بازار سرمایه معنی نمی‌دهد، اکنون هیچ‌کدام از مجوز‌های سازمان بورس مشمول انحصار نیستند و مسیر برای درخواست و دریافت مجوز جدید در همه حوزه‌ها و در همه نهاد‌های مالی باز است.
بهبود کیفیت و کمیت خدمات کارگزاری با افزایش سطح رقابت بین آنها
دهقان دهنوی در مورد دلایل صادر نشدن مجوز برای شرکت‌های کارگزاری طی این مدت طولانی، گفت: صادر نشدن مجوز تاسیس شرکت کارگزاری، دلایل متعددی داشته است، برای مثال از یک منظر تلقی می‌شد که بازار سرمایه ظرفیت پذیرش تعداد بیشتری از شرکت‌های کارگزاری را ندارد یا تلقی می‌شد که هرچه تعداد شرکت‌های کارگزاری کمتر باشد، نظارت بر عملکرد آنها نیز آسانتر خواهد بود، ولی امروز با توجه به توسعه بازار سرمایه و با توجه به حضور تعداد زیادی از افراد جامعه در این بازار، لازم است علاوه بر کیفیت، کمیت خدمات کارگزاری نیز در بازار سرمایه ارتقا یابد که این ارتقا نیز جز در جریان رقابت بین شرکت‌های کارگزاری محقق نمی‌شود.
رئیس سازمان بورس افزود: ارتقای کیفیت و کمیت شرکت‌های کارگزاری از طریق رقابت بیشتر در این صنعت محقق می‌شود و طبیعی است که اگر رقابت در این صنعت به اندازه کافی وجود نداشته باشد، انگیزه‌های نوآورانه، ارتقای کیفیت خدمات و ارائه خدمات بهتر به مشتریان نیز کمرنگ‌تر می‌شود.
وی در پاسخ به این سوال که راهکار ارتقای کیفیت در شرکت‌های کارگزاری چیست گفت: ارتقای کیفیت در این است که ما با ورود کارگزاری‌های جدید، رقابت را تقویت کنیم.
مزایای افزایش تعداد شرکت‌های کارگزاری
دهقان دهنوی در ادامه سخنان خود به مزایای افزایش تعداد کارگزاری‌ها و انتظاراتی که سازمان از کارگزاران جدید دارد، پرداخت.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه افزوده شدن تعداد کارگزاران فقط یکی از مزایای صدور مجوز‌های جدید است، گفت: یکی از مزایای مهم تاسیس کارگزاری‌های جدید این است که آنها با خود ایده‌های جدید می‌آورند. از این رو سازمان بورس و اوراق بهادار نیز در اعطای مجوز به کارگزاران و تغییراتی که در دستورالعمل آورده است همین هدف را دنبال می‌کند، زیرا بازار سرمایه، امروز نیازمند ایده‌ها و خدمات جدید است.
وی بیان داشت: بر این مبنا ما از افرادی که درخواست تاسیس کارگزاری جدید دارند، چندین سوال اساسی مطرح می‌کنیم. نخست اینکه چه ارزش افزوده جدیدی برای بازار سرمایه دارند. چه فعالیت جدیدی در بازار سرمایه انجام خواهند داد و برای آنکه در این بازار موفق شوند، چه ایده و کسب و کاری پیش بینی کرده اند و در نهایت بر مبنای پاسخ‌های دریافتی آنها را امتیازدهی می‌کنیم.
بیشتر بخوانید: کدام شرکت‌ها افزایش سرمایه می‌دهند؟
دهقان‌دهنوی افزود: بر این مبنا درخواست‌هایی مجوز دریافت می‌کنند که با ایده‌های جدید وارد می‌شوند. ما انتظار داریم موضوعاتی مانند فرهنگ سازی و آموزش، افزایش کیفیت خدمات و ارائه ابزار‌های الکترونیکی که در معاملات استفاده می‌شود، تقویت شده و بیش از پیش توسعه یابد که در نهایت این توسعه و تقویت می‌تواند به رقابت بیشتر در آن صنعت کمک کند.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار یکی دیگر از مزایای ورود شرکت‌های کارگزاری جدید به بازار سرمایه را ورود سرمایه‌ها و امکانات جدید دانست و گفت: شرکت‌های کارگزاری جدید با خودشان سرمایه جدید و امکانات جدید می‌آورند و بدین ترتیب کمیت خدمت رسانی هم بیشتر می‌شود. راه اندازی کارگزاری‌های بیشتر، ایجاد نمایندگی‌های بیشتر را به دنبال داشته و پرسنل بیشتری در این صنعت به خدمت گرفته می‌شوند و در نهایت خدمت رسانی بیشتر و بهتری به عموم سهامداران صورت خواهد گرفت.
دلال سهم نامتوازن کارگزاران از بازار
وی در ادامه این گفتگو در پاسخ به این سوال که چرا سهم کارگزاران بازار سرمایه از بازار بسیار متفاوت است به طوری که برخی از آنها در عمل فعالیت زیادی ندارند گفت: تعدادی از کارگزاران سهم بسیار اندکی از بازار سرمایه دارند و در عمل فعال محسوب نمی‌شوند، در مقابل تعدادی از کارگزاران به طور قابل توجهی فعال بوده، در حال توسعه هستند و خدمات خوبی نیز به فعالان بازار ارائه می‌کنند و زمینه توسعه بیشتر را نیز دارند. بر این اساس سهم بالای کارگزاران می‌تواند ناشی از کیفیت خوب خدمات آنها باشد که این امر هیچ اشکالی ندارد ضمن اینکه مجوز‌های جدید نیز به نسبت قدرت مدیریت، قدرت نوآوری و توان سرمایه‌گذاری آنها صادر خواهد شد.
دهقان دهنوی خاطرنشان‌کرد: اگر کارگزاری‌های جدید یا کارگزاری‌های موجود بتوانند استراتژی خوبی دنبال کنند، می‌توانند سهم بیشتری از بازار به دست آورند و این امر خودبه‌خود باعث می‌شود سهم کارگزاران دیگر کاهش پیدا کند. این هنر کسانی هست که وارد این صنعت می‌شوند و می‌توانند خدمات آنها را گسترش دهند.
نظارت سازمان بر نهاد‌های مالی سختگیرانه‌تر می‌شود
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در خصوص نقش نظارتی سازمان بورس بر عملکرد نهاد‌های مالی گفت: در حوزه نظارت سازمان بر نهاد‌های مالی، موضوع مهمی وجود دارد که باید حتما به آن اشاره کنم.
وی بیان‌داشت: استراتژی اتخاذ شده در سازمان بورس و اوراق بهادار در حوزه نهاد‌های مالی، تسهیل نظارت‌های پیشینی است به این معنی که تلاش می‌شود راه باز شود تا افراد بتوانند با ایده و سرمایه خوبی وارد شده و خدمات متعددی را با کیفیتی بالاتر ارائه کنند، اما این تسهیل ایجاد شده که منجر به صدور مجوز‌های بیشتر می‌شود یک مکمل نیز دارد و آن چیزی نیست جز «تقویت نظارت‌های پسینی» یعنی نظارت‌هایی که بعد از شروع فعالیت‌های نهاد مالی اتفاق می‌افتد.
دهقان‌دهنوی با اشاره به فرایند نظارت بر عملکرد نهاد‌های مالی در سال‌های قبل افزود: پیشتر به این مقوله توجه زیادی نمی‌شد و اصولا باطل کردن یا حذف کردن مجوز نهاد‌های مالی امر رایجی نبود و اقدامی مقبول در بازار سرمایه محسوب نمی‌شد، بر همین اساس سعی می‌شد به جای آن در جریان ورود نهاد‌های مالی جدید، سخت گیری زیادی انجام شود.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در خصوص این نوع استراتژی که در گذشته در سازمان وجود داشته است، گفت: البته این استراتژی از یک جهت می‌تواند استراتژی درستی ارزیابی شود، زیرا لازم است همواره در بازار سرمایه تعادل برقرار باشد و به همین جهت نه تعداد بالای نهاد‌های مالی یک مزیت است نه تعداد کم آنها، مهم این است که نهاد‌های مالی برند‌های ارزش مندی داشته باشند.
وی بیان‌داشت: وقتی یک نهاد مالی ارزش برند داشته باشد، خود به خود ریسک‌ها را بهتر مدیریت می‌کند و خودش نیز ریسک زیادی پذیرش نمی‌کند. این امر باعث می‌شود نظارت نیز راحت‌تر انجام شود، اما اگر تعداد نهاد‌های مالی زیاد باشند و نظارت بر آنها به اندازه کافی نباشد، این امر می‌تواند ریسک‌های بیشتری ایجاد کند.
دهقان‌دهنوی ادامه‌داد: بنابراین حالا که این تصمیم در بازار سرمایه وجود دارد که بازار توسعه یافته و ایده‌های جدید، فرصت بروز، ظهور و اعمال پیدا کنند، لازم است نظارت، قوی‌تر شود تا از بروز ریسک‌های جدید جلوگیری شود و در این راستا سازمان بورس هیچ ابایی ندارد از اینکه برخورد با متخلفان به سخت‌ترین شکل ممکن انجام شود و اشد مجازات را در هر تخلف انتخاب کند.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار تاکید کرد: قاعدتا اگر نهاد‌های مالی، چه نهاد‌های مالی که الان حضور دارند و چه نهاد‌هایی که مجوز می‌گیرند اعم از کارگزاری، سبدگردان، مشاور و یا هر نهادمالی دیگر، تخلفاتشان به نحوی باشد که ادامه فعالیتشان به صلاح نباشد، به سرعت مجوزشان باطل خواهد شد.
مسوولیت سهامداران نهاد‌های مالی در مقابل تخلفات و اشد مجازات برای متخلفان
وی در ادامه سخنان خود، اشاره کرد که تمامی موارد نظارتی جدید و تخلفات به طور معین در دستورالعمل‌های جدید تعیین و تدوین شده و به زودی ابلاغ می‌شود، اما در عین حال نکته مهم دیگری را نیز یادآور شد.
به گفته دهقان‌دهنوی، در فرایند‌های جدید سازمان بورس در حوزه نظارت، سهامداران نهاد‌های مالی مسئولیت جدی و اساسی در قبال تخلفات نهاد مالی خود برعهده خواهند داشت.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در این باره گفت: سهامداران نهاد‌های مالی نسبت به یکدیگر یک نوع مسوولیت تضامنی دارند برای مثال وقتی در برخی موارد سهامداران نهاد مالی حداقل سه نفر تعیین شده یا دستورالعمل جدید کارگزاری‌ها به نحوی تنظیم شده است که حضور دست‌کم چهار تا پنج نفر خبره مالی برای کسب امتیاز لازم است، هدفی پشت این قضیه هست.
وی گفت: از نظر ما وقتی چند خبره و کارشناس یا شخص حقوقی در یک نهاد مالی حضور دارند، به نوعی ریسک‌های یکدیگر را هم کنترل می‌کنند و این امر موجب می‌شود که به نوعی نقش خودکنترلی و نظارت درونی در داخل نهاد مالی اجرا شود.
به گفته دهقان دهنوی، سازمان بورس در نظر دارد از این طریق مسئولیت پذیری شرکای نهاد‌های مالی را رسمی کرده و آنها را نسبت به رفتار‌های یکدیگر آگاه کند. از این رو از این به بعد این‌گونه نخواهد بود که سهامداران نهاد‌های مالی فقط از منافع آن نهاد کسب منفعت کنند، اما در مقابل تخلفات آن نهاد، مسئولیتی نداشته باشند.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار اظهار داشت: سهامداران نهاد‌های مالی باید بدانند متناسب با منافعی که از نهاد مالی کسب می‌کنند، نسبت به رفتار بقیه شرکا و اتفاقاتی که در نهاد مالی رخ می‌دهد، نسبت به رفتار هیات مدیره، قوانین حاکمیت شرکتی و رعایت اصول و هنجار‌های رفتاری در بازار سرمایه مسئولیت دارند و این مسئولیت در صورتی که به درستی انجام نشود، می‌تواند، عواقبی را برای هر کدام از سهامداران و اعضای هیات مدیره نهاد‌های مالی به همراه داشته باشد.
وی در پایان تاکید کرد: با دستورالعمل‌ها و مقررات تعیین شده، نظارت‌ها سختگیرانه‌تر شده و با نهاد‌های مالی متخلف برخورد‌های شدید و جدی خواهد شد.