اقتصاد۲۴ - مسعود یونسیان اپیدمیولوژیست و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی برنا درباره ابتلا افراد به دلتا ویروس توسط مو و نخ لباس گفت:من این خبر و بسیاری از اخباری که درباره پیدایش و خواستگاه این ویروس و درمان های عجیب و غریب آن توسط سشوار، نمک و ... مطرح می شود را جز خبر های زرد قرار می دهم.
او با بیان اینکه در دنیای علم هر صحبتی که انجام می شود چه برای مردم و چه برای بحث و بررسی بین محققان، باید مستند باشد و به اصطلاح "شناسنامه معتبر" داشته باشد، افزود: باید مشخص باشد که چه یافته هایی توسط کدام محقق، با چه سطحی از دانش و توانمندی، با همکاری کدام تیم تحقیقاتی، طی چه تحقیق علمی و مصوب کدام نهاد پژوهشی یا دانشگاهی، ارائه شده است.
او ادامه داد: در دنیای علوم تجربی، به طور معمول نتایج تحقیقات علمی، قبل از اینکه به مرحله ی چاپ برسد، توسط محققانی در سطح دانش و تخصص همتراز یا بالاتر از محققی که نتایج خود را ارائه کرده، بررسی و نقد می شود. در این بین مطالبی که درست تشخیص داده شوند، به زبان علمی در مجلات معتبر چاپ می شود. سپس محققان دیگری به تکرار این پژوهش در شرایط مشابه و بعضا با روش هایی متفاوت می پردازند (به اصطلاح نتایج محقق قبلی راستی آزمایی می شود) و تنها زمانی چنین شواهدی برای اجرا قابل اعتنا در نظر گرفته می شوند که پژوهشگران متعدد به نتیجه واحدی رسیده باشند، در غیر این صورت حتی نتایج یک پژوهش اصیل علمی نیز فقط در سطح دانشمندان مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفته و ارزش انتشار برای مدیران، سیاستگزاران، رسانه های عمومی و مردم را ندارد. هر خبری از این دست که از مسیری خارج از مسیر فوق منتشر شود، ارزشمند نیست و ارزش صحبت کردن و وقت گذاشتن و حتی نقد و بررسی ندارد.
یونسیان درباره اینکه تا چه زمانی ویروس کرونا جهش های خود را ادامه خواهد داد، تصریح کرد: پاسخ این سوال را نمی دانم و در این باره اساتید رشته ژنتیک، ویروس شناسی و به طور اخص ژنتیک میکروب ها باید اظهار نظر کنند.
این اپیدمیولوژیست تصریح کرد: با توجه به اینکه سرعت و وسعت انتقال در کشور ما زیاد بوده، اصلاً بعید نیست جهش های مهمی در کشور ما نیز رخ داده باشد، زیرا یکی از شرایط ایجاد جهش، انتقال گسترده ویروس بین مردم است.
او با بیان اینکه حتی در کشور خودمان نیز با توالی یابی هایی که روی تعداد معدودی از نمونه های حاصل از بیماران توسط اساتید و دانشمندان ویروس شناس صورت گرفته، جهش هایی مشاهده و گزارش شده اند، گفت: اصولاً این ویروس از زمان پیدایش، ده ها هزار و یا شاید حتی تعداد بیشتری جهش داشته و فقط جهش هایی که منجر به پیدایش ویروس های مقاومتر، با سرعت انتقال بیشتر و یا با علایم متفاوت و شدیدتر همراه هستند جلب توجه کرده و دارای اهمیت هستند.
بیشتر بخوانید: درباره دارو‌هایی که کرونا را در سلول‌ها از بین می‌برند چه می‌دانید؟
او تصریح کرد: بسیاری از این جهش ها برای بقای ویروس در جامعه مضر هستند و چنین جهش هایی خودبخود و توسط مکانیسم انتخاب طبیعی محدود شده و به تدریج حذف می شوند. تنها جهش هایی باقی مانده و فراگیر می شوند که شرایط را برای بقای ویروس در جامعه تسهیل می کنند.
او در ادامه افزود: در کشورهایی که به طور گسترده نمونه های اخذ شده از بیماران را توالی یابی ژنتیک می کنند، همه جهش های تشخیص داده شده، اعم از اینکه در زمان تشخیص مهم قلمداد بشوند یا نه، ثبت شده و سپس با بررسی بیماران در آینده، چنانچه مواردی از بیماری که از نظر شدت، سرایت پذیری، علایم و . . . مهم و متفاوت تشخیص داده شوند، محققین به بانک اطلاعاتی توالی یابی ژنتیک خود (که قبلاً ثبت شده) مراجعه کرده و بررسی می کنند آیا موردی از جهش بین بیماران فوق مشاهده شده و آیا اشتراکی از این نظر در پروفایل ژنتیکی ویروس ها وجود دارد؟ به این ترتیب جهش های مهم از نظر بالینی یا اپیدمیولوژیک شناسایی می شوند.
یونسیان گفت: زمانی عده ای کشور انگلستان را متهم می کردند که شما یک ماه پیش جهش انگلیسی را ثبت کردید پس چرا آن دیر گزارش کردید؟ در این جا باید بگویم این حرف غیر عالمانه و غیر فنی است چرا که زمانی که جهش مربوطه در انگلستان مشاهده و ثبت شد، بسیاری جهش های دیگر نیز هم در این کشور و هم در دیگر کشور ها کشف و ثبت شد و تنها زمانی اعلام این جهش ها به عنوان یک جهش مهم معنی پیدا می کند که در آینده مشخص شود ویژگی های بیمارانی که واجد این ویروس بوده اند متفاوت بوده و این امر هفته ها بعد از رخداد جهش آشکار خواهد شد.
یونسیان در پایان عنوان کرد: توالی یابی ژنتیکی ویروس در کشور ما انجام شده و جهش هایی نیز شناسایی و ثبت شده اند اما چون به تعداد کافی نمونه های بیماران خود را بررسی نمی کنیم، نمی توانیم به طرز ایده آلی جهش هایی که در آینده ویژگی های مهمی ایجاد خواهند کرد را شناسایی و گزارش کنیم و برای این کار باید تعداد توالی یابی افزایش یافته باشد.