اقتصاد۲۴ - روز چهارشنبه‌ای که گذشت سعید نمکی سکان وزارت بهداشت را به دست بهرام عین الهی سپرد؛ اتفاقی که بسیار امیدوار کننده بود؛ چه آنکه انتقاد‌های بسیاری به عملکرد سعید نمکی به عنوان وزیر بهداشت وارد بود. انتقاد‌هایی که او در مراسم تودیع و معارفه خود نیز به جای پاسخ به آن‌ها سعی کرد آن‌ها را توجیه کند و پاسخ‌هایی بدهد که بیشتر به فرافکنی شبیه بود. این انتقاد‌ها در چند حوزه مطرح بود، اما در دو حوزه پررنگ‌تر از سایر حوزه‌ها بود. یکی درباره مدیریت کرونا و تهیه واکسن کرونا و دیگری مشکلات کمبود دارو در کشور که البته هر دو به بخش‌هایی به هم مرتبط بودند.
نمکی در حالی کلید وزارتخانه را به دست عین الهی سپرد که آمار ابتلا و مرگ و میر ناشی از کرونا در بدترین حالت خود از زمان شروع پاندمی کرونا قرار دارد. آمار رسمی درگذشتگان از کرونا در حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ نفر در روز است. آمار ابتلا نیز بالای ۳۰ هزار نفر در روز است. این در حالی است که روند واکسیناسیون سراسری نیز کند و بی‌برنامه در جریان است.
بشتر بخوانید: کرونا به مو رسید / ویروس مو چقدر نگران کننده است؟
نمکی در سخنان خود در مراسم تودیع گفت که در هیچ کجای دنیا وزیر بهداشت واکسن وارد نمی‌کند. این سخنان در حالی مطرح می‌شود که اخیرا علی لاریجانی رئیس پیشین مجلس شورای اسلامی افشا کرده که در زمان مسئولیت او طی مذاکره‌ای با طرف‌های چینی موافقت آن‌ها را برای واردات ۱۸ میلیون دوز واکسن از این کشور جلب کرده بود، اما تعلل و مخالفت مسئولان وزارت بهداشت مانع از نهایی شدن واردات واکسن به کشور شده است. به گفته او این توافق با چینی‌ها مربوط به مردادماه ۱۳۹۹ است. یعنی یکسال قبل.
ریشه‌های فساد مافیای شکم‌گنده دهان‌باز در سازمان غذا و دارو
نکته دیگر حرف‌های نمکی در زمینه دارو بود. او گفت که «اوایل مسئولیت ما در سازمان غذا و دارو با یک مافیای شکم گنده دهان باز روبرو بودیم و این برای ما فوق‌العاده هزینه برد تا بعضی از این ریشه‌ها را در بیاوریم. به دکتر عین اللهی گفتم یکی از مواردی که می‌تواند حیثیت وزیر را خدشه‌دار کند، همین سازمان غذا و دارو است که متاسفانه سال‌ها توسط برخی جریان‌های خاص اداره می‌شد.» این سخنان سعید نمکی در حالی مطرح می‌شود که هنوز افکار عمومی پاسخ شفافی درباره ارتباط او با برخی از شرکت‌های دارویی در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
ماجرا از زمانی آغاز شد که وزارت بهداشت از توافق با شرکت گامالیای روسیه برای تولید ۶۰ میلیون دوز واکسن اسپوتنیک خبر داد. این توافق با تلاش سفیر ایران در روسیه به نتیجه رسید و قرار شد در ایران زیرساخت‌های لازم برای تولید آماده شود. وزارت بهداشت نیز اعلام کرد که طی توافقی با شرکت اکتوورکو تولید واکسن اسپوتنیک را به این شرکت سپرده است. اینکه چرا شرکت اکتوور که یک شرکت خصوصی است، مسئول این کار مهم شده و روند واگذاری آن به این شرکت چگونه بوده است، علامت سوال‌های بسیاری را بر انگیخت.
بعدتر معلوم شد که مدیر عامل شرکت اکتوورکو، علاوه بر شرکت اکتوور، نائب رئیس هیات مدیره شرکت تراپیکال دراگ اینداستری کیش است؛ شرکتی که سعید نمکی پیش از این به‌عنوان بنیان‌گذار و مدیرعامل آن مشغول فعالیت بوده است.
این شرکت در سال ۱۳۸۱ در منطقه آزاد تجاری کیش به ثبت رسیده و دست‌کم تا حدود یک سال قبل وزیر بهداشت عضو هیات مدیره و مدیرعامل آن بوده است. همین مسئله باعث شد حتی بسیج دانشجویی کشور در نامه‌ای به ابراهیم رئیسی ریاست وقت قوه قضائیه به این موضوع اعتراض کنند. در نامه بسیج دانشجویی نکات مهمی ذکر شده بود. اینکه شرکت اکتوورکو رتبه نخست در بدهکاری ارزی در میان شرکت‌های دارویی را دارد که در مجموع ۳.۵ میلیارد یورو ارز دولتی دریافت کرده، اما سرنوشت حدود یک میلیارد یورو از این ۳.۵ میلیارد یورو مبهم باقی مانده است. شرکت اکتوور در میان ۲۰ شرکت دارویی در این فهرست، در صدر در عدم رفع تعهد ارزی خود قرار دارد! این شرکت، مبلغی بیش از ۱۶۳ میلیون یورو ارز دولتی دریافت کرده و بیش از ۲۵ میلیون ۵۰۰ هزار یوروی آن رفع تعهد نشده است.
در نامه بسیج دانشجویی آمده بود: «نهاله نراقی طاهباز تبعه اسپانیا و مدیرعامل شرکت اکتوور است. نهاله نراقی طاهباز علاوه بر شرکت اکتوور، نائب‌رئیس هیات مدیره شرکت «تراپیکال دراگ اینداستری کیش» نیز است. شرکتی که سعید نمکی، وزیر بهداشت پیش از این به عنوان موسس و مدیرعامل آن مشغول فعالیت بوده است و البته هرگز در روزنامه رسمی اعلام نشد که این مسئول سهام خود در آن را واگذار کرده باشد. نراقی در صنعت دارو به روابطش با اسپانیا شناخته می‌شود و البته سعید نمکی علاقه‌مند به روابط با اسپانیا، با یک جستجوی ساده نام او به عنوان عضو اصلی هیات مدیره انجمن دوستی ایران و اسپانیا به چشم می‌خورد. آخرین واگذاری سهام سعید نمکی هم در سال ۱۳۹۵ حاشیه‌ساز شد؛ او سهم‌الشرکه خود را به نازنین جوادی‌نیا از مدیران شرکت‌های خانواده نراقی واگذار کرد.»
نکته مهم دیگر این نامه باز هم درباره شرکت اکتوور بود. در این نامه آمده بود: «داروی ضد افسردگی سرترالین وارداتی اکتوور (هر عدد ۴۷۵۰ ریال) دو برابر قیمت سرترالین وارداتی بهستان دارو (۲۰۰۰ ریال) و سه برابر قیمت سرترالین تولیدی حکیم دارو (۱۳۰۰ ریال) یا سبحان دارو (۱۲۰۰ ریال) است. در سال ۲۰۱۸ سیرتاکونازول وارداتی اکتوور (۱۲۰۰۰ ریال) که دارویی ضد قارچ است، تقریبا دو برابر قیمت داروی رقبای این شرکت بوده است.»
سعید نمکی هیچگاه درباره این روابط و ابهامات توضیح نداد و اگرچه خود او بار‌ها از وجود مافیا در صنعت دارو و تجهیزات پزشکی و واردات درمانی کشور انتقاد کرده و گفته بود آن‌ها نگذاشتند مقابله با کرونا در ایران انجام شود، اما خودش ترجیح درباره نکاتی که مربوط به خود او بود، سخنی نگوید.