اقتصاد ۲۴ - توسعه فناوری و ایجاد کسب و کار‌های مبتنی بر دانش اقدامی است که هر چند کشور را به سمت اقتصاد دانش بنیان هدایت می‌کند، اما از سوی دیگر برخی از فعالان سودجو در این حوزه برای فروش بیشتر محصولاتشان، با بهره گیری از واژگان علمی سعی دارند تا سهمی از بازار را به خود اختصاص دهند.
ساخت محصولات تقلبی، با این شیوه امروزه به یک پدیده جهانی تبدیل شده است و در این میان شرکت‌های دانش محور تحت تاثیر چنین اقدامات متقلبانه قرار دارند؛ چرا که با توسعه تجارت اینترنتی و عرضه محصولات تقلبی بر پایه علم و فناوری از طریق کانال‌های غیرقانونی و همچنین وارد شدن این کالا‌های تقلبی به زنجیره عرضه قانونی مواد، بی اعتمادی مشتریان به کالا‌ها را موجب شده است.
ساخت محصولات تقلبی شاید یک کسب و کار پرسود با حجم بالا باشد، ولی در برخی موارد سلامت مشتریان را نشانه رفته است و این در حالی است که بر اساس آمارها، ۷ تا ۱۰ درصد کل محصولات به فروش رسیده در سال ۲۰۰۷ به ارزش تقریبی ۴۵۰ میلیارد دلار تقلبی بوده است.
در ایران نیز با توسعه فناوری به ویژه نانو شاهد عرضه محصولات تولید شده با نانو فناوری هستیم، در حالی که صحت و سقم این محصولات بر کسی آشکار نیست، ولی به گفته رییس گروه استاندارد و ارزیابی محصولات نانو ستاد توسعه فناوری نانو با راه اندازی سامانه‌ای برای رسیدگی به شکایات مردم در زمینه کالا‌ها و خدمات و محصولات مبتنی بر نانو فناوری، این شکایات به صورت قانونی پیگیری می‌شود.
پیگیری حقوقی شکایات نانویی
ریحانه خورشیدی با بیان اینکه ارزیابی شرکت‌های دانش بنیان بر عهده معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است، افزود: تعدادی از شرکت‌هایی که مورد تایید ستاد توسعه فناوری نانو هستند، دانش بنیانی آن‌ها نیز احراز شده است.
وی با اشاره به نحوه رسیدگی به تخلفات شرکت‌های دانش بنیان، توضیح داد: برای این منظور سامانه‌ای به نشانی https://nanoproduct.ir راه اندازی شده است و در صورتی که مردم و یا مشتریان شکایتی از شرکت‌های نانویی داشته باشند، می‌توانند در این سامانه به ثبت برسانند و ما این شکایات را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
خورشیدی با بیان این که در صورتی که شکایت ثبت شده باشد، به طور قطع از سوی این بخش پیگیری خواهد شد، ادامه داد: در برخی موارد شکایات بی ربط ارسال می‌شود، به گونه‌ای که فردی از گران شدن "نان" در خوزستان شکایتی را به ما ارسال کرده بود که این گونه موارد رد می‌شود.
بیشتر بخوانید: رشد ۶ درصدی فرصت‌های شغلی نانو
وی به برخی از شکایات ثبت شده در این سامانه اشاره کرد و و یادآور شد: اخیرا یکی از شرکت‌های فناور تجهیزی را به تولید رسانده و آن را به فروش رسانده بودند، ولی خریدار شکایت کرد که این شرکت این تجهیز را به صورت کامل تحویل نداده است. این گونه موارد در ستاد نانو پیگیری می‌شود.
رییس گروه استاندارد و ارزیابی محصولات نانو ستاد توسعه فناوری نانو اضافه کرد: در صورت نیاز چنین تجهیزاتی را از لیست محصولات خارج خواهیم کرد و اگر لازم باشد، امکان پیگیری حقوقی و قانونی را داریم؛ چراکه ما نشان تاییدیه نانو را در سازمان ثبت اسناد رسمی زیر مجموعه قوه قضائیه به نام ستاد نانو ثبت کردیم.
وی در این باره توضیح داد: بر این اساس اگر شرکتی بخواهد بر کالای مبتنی بر نانو خود نشان نانو بزند، باید به تایید ستاد توسعه نانو برسد. از این رو در صورت نیاز ستاد می‌تواند اقامه دعوی و از طریق مراجع قانونی و حقوقی مسائل را پیگیری کند.
خورشیدی با بیان اینکه غالب شکایات ارسالی به ما در خصوص محصولات مورد تایید ستاد نبوده است، خاطر نشان کرد: خیلی از موارد، از شرکت‌هایی شکایت شده که در بازار به اسم نانو محصول خود را به فروش می‌رسانند، ولی تاییدیه ستاد نانو ندارند، اما درباره شرکت‌هایی که ما به آن‌ها نشان تاییدیه نانو را اعطا کردیم، به جز مواردی که در خصوص فروش تجهیز ساخته شده بود، در سایر موارد شکایت جدی نداشتهایم.
نحوه رسیدگی به شکایت شرکت‌های خاطی
رییس گروه استاندارد و ارزیابی محصولات نانو ستاد توسعه فناوری نانو در خصوص نحوه رسیدگی به شرکت‌های خاطی، توضیح داد: در صورتی که شرکتی در امور نانو تخطی کرده باشد، در گام اول نامه‌ای از سوی ستاد نانو به آن‌ها ارسال می‌شود و از آن‌ها خواسته می‌شود یا عنوان نانو را از روی محصول خود بردارند و محصول را با عنوان نانو به بازار عرضه نکنند و یا اقدام کنند و تاییدیه ستاد نانو را دریافت کنند.
وی اضافه کرد: اگر شرکت در این زمینه مقاومت کند و نه عنوان نانو را از روی محصول خود بردارد و نه در فرآیند دریافت نشان نانو قرار گیرد، می‌توانیم علیه آن از لحاظ قانونی اقدام کنیم.
خورشیدی تاکید کرد: بیشتر شکایاتی که به دست ما می‌رسد، مربوط به شرکت‌هایی است که در بازار محصول خود را با عنوان نانو به فروش می‌رسانند و هیچ تاییدیه‌ای از هیچ مرجعی ندارند.
وی اظهار کرد: علاوه بر آن حدود ۳ مورد شکایت به تولیدکنندگان ماسک بوده که ماسک خود را با عنوان نانو تولید می‌کردند و عنوان نانو را از محصول خود برداشتند.
این مقام مسؤول ستاد نانو با بیان اینکه تاکنون این شکایات منجر به طرح در دادگاه و پیگیری حقوقی نرسیده است، گفت: ما به شرکت‌هایی که در فرآیند دریافت نشان نانو قرار می‌گیرند، بعد از آنکه تاییدیه نانو را به آن‌ها اعطا می‌کنیم، محصول آن‌ها به ثبت خواهد رسید.
به گفته وی حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد شرکت‌های فناور فعال در حوزه نانو، دانش بنیانی آن‌ها نیز احراز شده است.
منبع: ایسنا