اقتصاد ۲۴ - کاربران از گوشی‌های هوشمند استفاده‌های فراوانی می‌کنند و بسیاری از کار‌های شخصی و حتی فعالیت‌های مربوط به شغل‌شان را با این وسیله انجام می‌دهند. برند‌های زیادی در بازار تلفن همراه کشور ایران باهم رقابت می‌کنند و هر کدام از طریقی به دنبال این هستند که با ارائه محصولات متنوع و با کیفیت و خدمات پس از فروش مناسب مخاطبان را به سمت خود جذب کنند. البته کاربران ایرانی نیز با دانش و آگاهی کافی گوشی‌هایی را انتخاب می‌کنند که پاسخگوی نیازشان باشد.
یکی از شرکت‌هایی که سال هاست در بین ایرانی‌ها طرفداران زیادی دارد برند معروف شیائومی است که شهروندان بسیاری، گوشی‌های آن را خریداری کرده اند. چند روز قبل و بعد از حذف چند اپلیکیشن ایرانی از اپ استور نگرانی‌هایی در بین کاربران فضای مجازی به وجود آمد، حال در ادامه این ماجرا و بعد از توئیت یک کاربر کوبایی شایعاتی مبنی بر مسدود شدن فعالیت گوشی هوشمند شیائومی در ایران نیز به گوش می‌رسد.
محمد هادی بیات، کارشناس، پژوهشگر و فعال حوزه فناوری اطلاعات، فرهنگ و ارتباطات گفت: حکمرانی سایبری بعد از توسعه کاربری‌های فضای مجازی و کم اثر شدن مرز‌های فیزیکی به وجود آمد و بسیاری از سرویس‌ها و خدماتی که کشور‌های صاحب فناوری ارائه می‌دهند در عمق خاک بقیه کشور‌ها نیز در دسترس است.
بیات افزود: استفاده از دستگاه‌های آمریکایی، کانادایی و چینی در زیر ساخت‌های شبکه سراسر دنیا موید این امر است که علیرغم وجود مرز‌های فیزیکی، فناوری‌ها به درون تمام کشور‌های جهان رخنه کرده است و به نوعی شکلی جدید از حکمرانی پدیدار شده است که از آن به حکمرانی سایبری یاد می‌شود.
کارشناس فضای مجازی در ادامه اظهار داشت: علیرغم اینکه در تمامی کشور‌ها علی الخصوص جهان سوم عمدتا نگاه امنیتی به این موضوع می‌شود نکته‌ای که کمتر بدان توجه می‌شود بحث مبانی و ابعاد حقوقی در موضوع حکمرانی سایبری است که باید مجالس و حقوقدانان دنیا نگاه ویژه تری را به این زمینه داشته باشند و طبیعتا مناسبات جدیدی بر دنیا حاکم خواهد نمود.
تحریم شیائومی در ایران
وی گفت: حقوق شهروندی فقط در دریافت خدمات فیزیکی از دولت‌ها خلاصه نمی‌شود و خدمات برخط و همچنین دسترسی عادلانه به فضای مجازی نیز جزو حقوق کاربران قرار می‌گیرد، که یکی از حقوق شهروندان بر گردن حاکمیت محسوب می‌شود و طبیعتا حفظ حقوق شهروندان جزئی مهم در این مقوله است.
محمد هادی بیات افزود: در فناوری گوشی‌های هوشمند یک سیستم عامل داریم که بر روی آن اپ استور وجود دارد که مجموعه‌ای از نرم افزار‌هایی که توسعه دهنده‌ها آن‌ها را نوشته اند ارائه می‌کند و واسطه خدمت رسانی به کاربران هستند. عمدتا بومی سازی فناوری‌ها به معنی از نو ساختن آن‌ها مقرون به صرفه نیست و منابع زیادی را می‌طلبد، اما میتوان به شکلی بهینه ابزار‌ها و فناوری‌ها را مقید به استاندارد‌های ملی و داخلی کرد و البته در برخی حوزه‌ها چاره‌ای جز بومی سازی نیست.
پژوهشگر حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات بیان کرد: وجود گوشی هوشمند، سیستم عامل و اپ استور ایرانی فارغ از تمام نگاه‌های شعارگونه و بعضا غیر تخصصی به این حوزه خیلی خوب و شرایطی مطلوب است و بدون شک باید در این خصوص برنامه ریزی و فعالیت صورت گیرد. اما باید بپذیریم حاکمیت سایبری ایران برنامه خاصی برای احقاق حقوق کاربران ندارد.
پشتیبان گیری از داده‌ها
او گفت: نگاهی به تاریخچه کنشگری این حاکمیت سایبری ما را به این نتیجه می‌رساند که سخت افزار‌ها و نرم افزار‌ها و سایر ابزار‌های فناورانه بدون هیچگونه پیوست فرهنگی، فناوری و حتی امنیتی به جامعه ما توسط جبر فناوری تحمیل می‌شوند. در ابتدا انکار می‌شوند و سپس وقتی مورد استقبال کاربران قرار گرفت بنوعی در تقابل با حاکمیت قرار داده می‌شوند و نهایتا فیلتر و یا محدود می‌شوند. باید بپذیریم فیلتر کردن یک سرویس یا ممنوعیت یک ابزار در جهان کنونی نه تنها راه حل خوبی نیست بلکه بعضا امکانپذیر هم نمی‌باشد و باید به سایر ابزار‌های حاکمیتی و مدیریتی در این خصوص هم نگاه ویژه و تخصصی داشت.
وی بیان داشت: وقتی شرکتی غیر ایرانی ابزاری را که شهروندان ایرانی در حال استفاده از آن هستند را محدود می‌کند، دولت جمهوری اسلامی ایران به عنوان مجری حاکمیت سایبری در کشور باید از ظرفیت‌های حاکمیتی خود برای احقاق حقوق شهروندان استفاده نماید. مثلا سرویس‌های چنین شرکتی را محدود کند و جرایمی را برای آن تعیین کند و حتی در مجامع بین المللی پیگیری حقوقی و قضایی داشته باشد. البته قوانین مدون و مستدلی باید داشته باشیم تا شرکت‌ها اجازه چنین تصمیمی نداشته باشند و عملا قبل از ورود برند‌ها به کشور تضامین لازم از آن‌ها گرفته شود که باید تابع قوانین حاکمیتی ایران باشند.
بیشتر بخوانید: خبر قفل شدن گوشی‌های شیائومی در ایران صحت دارد؟
این کارشناس فضای مجازی همچنین گفت: در عین حال اینکه باید اپ مارکت‌های ایرانی با استاندارد‌های روزآمد برای عرضه اپلیکیشن‌ها داشته باشیم در عین حال معاونت حقوقی وزارت ارتباطات باید پیگیر دفاع از حقوق کاربران ایرانی نیز باشد و در این خصوص از ظرفیت‌های وزارت امور خارجه، مجلس شورای اسلامی و حتی قوه قضاییه هم بهره بگیرد. وضعیت فعلی که شرکت‌ها بدون نظارت وارد بازار می‌شوند و بعد قوانین و سلایق خود را تحمیل می‌کنند باعث آسیب دیدن شهروندان و سرمایه گذاران ایرانی می‌شود.
بیات مطرح کرد: به شخصه خیلی موافق سرمایه گذاری ساخت سخت افزار بجز در موارد خاص و دارای ملاحظات امنیتی و استراتژیک نیستم، اما با توجه به توان داخل کشور می‌شود سیستم عامل و اپ استور خوب تولید کرد و کاربران مخیر به انتخاب شوند نه اینکه به استفاده از یک سرویس مجبور گردند. امروزه عمده داده‌های ارزشمند کاربران به صورت دیجیتال و بر روی ابزار‌های قابل حمل علی الخصوص تلفن همراه هوشمند هستند و در حالیکه شیائومی قصد متوقف کردن سرویس دهی و توقیف اطلاعات کاربران را دارد به نوعی حقوق کاربران ضایع می‌شود و شایسته است نهاد‌ها و دستگاه‌های متولی به نمایندگی از حاکمیت در این خصوص ورود نمایند.
او گفت: شهروندان باید بصورت درست آموزش داده شوند تا از داده‌های مهم خود بک آپ بگیرند، چون هیچ دستگاه قابل حمل و هیچ سیستم عاملی صد در صد مطمئن محسوب نمی‌شود. همانطور که ریسک گم شدن، سرقت و یا حتی خرابی دستگاه وجود دارد و باید اطلاعات مهم و حیاتی کاربران بصورت امن پشتیبان گیری شود.
بیات بیان کرد: البته با توجه به شواهد موجود هنوز معلوم نیست که گوشی‌های جدید این شرکت مسدود می‌شوند یا نسخه‌های قدیمی و بطور کلی اطلاعات دقیقی در خصوص مشاهده این وضعیت در کشور وجود ندارد و صرفا نمیتوان بر اساس یک گمانه زنی غیر رسمی تصمیم گرفت، ولی این تلنگر محسوب می‌شود که دقت نظر بیشتری در این خصوص اعمال شود. از آنجایی که ۳۰ درصد بازار تلفن همراه هوشمند ایران متعلق به این برند است، برخی بر این باورند که بعید است شیائومی این تصمیم را نهایی کند.
وی ادامه داد: از طرفی گفته می‌شود شاید این اتفاق شیطنت رقبای شیائومی باشد، مثل سامسونگ که بخشی از بازار ایران را از دست داده است و یا شاید یک سناریوی سیاسی باشد برای کوچاندن کاربران ایرانی از گوشی چینی به سمت محصولات کره ای. البته این هم یک گمانه زنی است، ولی در عالم رقابت‌های تجاری هیچ چیزی غیر ممکن نیست؛ و حتی می‌تواند شایعه‌ای در بین کاربران باشد که برداشت نادرستی از این ماجرا داشته اند و به یکباره فراگیر شده. بهرحال باید دولت بر روی وارد کنندگان و شرکت‌های ارائه دهنده خدمات حساسیت بیشتری داشته باشد تا از آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود.
او در ادامه ذکر کرد: از طرفی کاربران نگران نباشند چرا که سخت افزار را میتوان آنلاک کرد و کاستوم رام را نصب کرد. حتی می‌شود لینوکس و ویندوز را بر روی این دستگاه‌ها که قدرت خوبی برای پردازش دارند نصب و اجرا کرد. گرچه نسخه‌های کاستوم رام می‌تواند نیاز‌های عموم کاربران در این خصوص را برآورده نماید و در شرایط مورد نیاز این کار با مبالغ پایینی قابل انجام است.
بیات اضافه کرد: در شرایط اضطراری احتمالا گارانتی ها، خدمات دهنده‌ها و فروشندگان موبایل می‌توانند به بهینه سازی و نصب کاستوم رام‌ها کمک شایانی نمایند و میتوان سناریو‌های محتمل در این خصوص را با حضور بازیگران اصلی این عرصه در کشور بررسی و پیش بینی و چاره اندیشی نمود. این در حوزه پدافند غیر عامل می‌تواند اقدام موثری در این خصوص باشد. اما نباید صرفا حواس مان متوجه شیائومی باشد چرا که همین احتمالات در مورد ویندوز و حتی سایر مدل‌های گوشی تلفن همراه و اندروید باشد.
محمد هادی بیات در پایان گفت: در کاستوم رام‌ها مانند سایر نسخه‌های اندروید، کاربر به سلیقه خودش می‌تواند نرم افزار‌ها را بهینه و انتخاب کند و صرف نظر از نقض‌هایی مثل امنیت، بهینگی باطری و پردازنده، این رام‌ها می‌توانند گزینه مناسبی برای کاربران باشد و بنوعی تمام این ایرادات به انتخاب رام درست بستگی دارد.
وی افزود: از طرفی با یک دو دوتا چهارتای ساده میتوان گفت سود شیائومی از فروش گوشی با سیستم عامل خودش بیشتر خواهد بود تا اینکه یک سیستم عامل خارجی بر روی آن نصب شود. در عین حال این می‌تواند روی شخصیت برند شیائومی هم در جهان بعنوان یک شرکت بزرگ تاثیر منفی بگذارد چرا که با اعمال فشار‌های بیرونی حقوق کاربران را براحتی نقض می‌کند.
مسدودیت گوشی‌های شیائومی
در پایان ذکر این نکته هم خالی از لطف نیست که داده‌های دیجیتال کاربران آن قدر ارزشمند است که شرکت‌ها راهکاری را برای مقابله با سیاست‌های آمریکا پیدا کنند تا بتوانند مشتریان خودشان را حفظ کنند. البته نهایتا میتوان به دید یک فرصت هم به آن نگاه کرد و امکان سنجی تولید محصولات با کیفیت را در آینده انجام دهیم.
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان