اقتصاد۲۴ - حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه دولت ابراهیم رئیسی روز سه شنبه سه معاون سابق را برکنار و معاونان جدید را منصوب کرد. شاید مهمترین تغییر در معاونت سیاسی وزارت خارجه رخ داده باشد؛ جایی که عباس عراقچی مذاکره کننده ارشد ایران در مذاکرات وین جای خود را با علی باقری کنی منتقد جدی توافق هسته‌ای برجام داده است.
دیگر تغییر مربوط به معاونت مالی و اداری وزارت خارجه و معاون دیپلماسی اقتصادی است. علی ابوالحسنی و سیدرسول مهاجر به ترتیب جای خود را به محمد فتحعلی و مهدی صفری دادند. در این گزارش سابقه معاونان جدید وزارت خارجه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
علی باقری کنی در کنار سعید جلیلی
علی باقری کنی کیست؟
علی باقری پسر محمدباقر باقری‌کنی، برادرزاده محمدرضا مهدوی کنی است. محمدرضا باقری کنی سومین رئیس مجلس خبرگان رهبری بود که مهرماه ۹۳ درگذشت. خانواده کنی کنترل بخش موسسه جامعه‌الصادق، دانشگاه امام صادق و موسسه‌های فرهنگی و اقتصادی وابسته به آن را در اختیار دارند. برادر علی، یعنی مصباح‌الهدی باقری کنی با هدی خامنه‌ای دختر رهبر جمهوری اسلامی، ازدواج کرده است. علی باقری تحصیل کرده رشده معارف اسلامی و اقتصاد از دانشگاه امام صادق است.
باقری کنی در زمان معاونت اروپا و آمریکای سعید جلیلی در وزارت خارجه به همراه او در وزارت خارجه مشغول به کار بود. او از سال ۸۶ تا ۹۲ به عنوان معاون امور بین المللی دبیر شورای عالی امنیت ملی، در کنار سعید جلیلی در تیم مذاکرات هسته‌ای دولت احمدی نژاد حضور داشت.
معروف است که سعید جلیلی مذاکره را برای مذاکره انجام می‌داد نه حصول نتیجه. همین رویکرد هم باعث شد بعد از بیش از ۶ سال با روی کار آمدن دولت روحانی کار از دست شورای عالی امنیت ملی خارجه و به وزارت خارجه به رهبری محمدجواد ظریف سپرده شود و در نهایت در تیرماه ۹۴ به توافق هسته‌ای موسوم به برجام بینجامد.
در روز‌های ابتدایی انتخاب ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس جمهور، علی باقری کنی که معاونت امور بین الملل قوه قضاییه به ریاست رئیسی را برعهده داشت در جلسات خارجی وزارت خارجه در کنار جواد ظریف حضور داشت. حضور او در جلسات این سیگنال را مخابره می‌کرد که احتمالا او به عنوان وزیر خارجه جانشین ظریف خواهد شد، اما ورق در روز‌های پایانی مانده به روز رای اعتماد وزرا برگشت و حسین امیرعبداللهیان به عنوان وزیر معرفی شد.
انتخاب امیرعبداللهیان در شرایطی که گزینه آلترناتیو، علی باقری کنی بود، سیگنال مثبتی به جهان مخابره کرد و این امید که انتخاب معاون سابق ظریف به عنوان وزیر به معنای آمادگی ایران برای بازگشت به مذاکرات وین است تقویت شد. اما یک بار دیگر حضور باقری کنی در راس تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران حامل پیام پایان مذاکرات است.
نظر باقری کنی درباره مذاکرات هسته‌ای و غنی‌سازی ایران
باقری کنی مهرماه سال ۹۷ در مصاحبه‌ای با ایرنا تصریح کرده برنامه غنی سازی اورانیوم ایران با هدف قدرت‌نمایی و لغو هرچه بیشتر تحریم‌های آمریکا علیه ایران بوده است. او گفته طرف غربی وقتی دیدند که ایران ۲۰% را ساخته است، دخیره هم کرده، و بعد یک مدت حتی صفحه سوخت مربوط به راکتور تهران را ساخته، موضعش عوض شده است.
باقری کنی معتقد است برجام تصمیم رهبری نبوده و ۱۰۰ مورد حق هسته‌ای ایران در برجام ضایع شده است. با این تفاسیر، امروز یک مخالف ۱۰۰ درصدی برجام در جایگاه احیای این توافق نشسته و امید چندانی به ثمربخش بودن مذاکرات وین، البته درصورت از سرگیری آن، وجود ندارد.
مهدی صفری و سعید جلیلی
مهدی صفری معاون وزارت امور خارجه کیست
هر چقدر نام علی باقری کنی به قرارداد‌های اقتصادی و فعالیت‌های گره نخورده است، دیگر معاون وزارت خارجه عمده فعالیتش اقتصادی بوده است. شاید امیرعبداللهیان با این انتخاب قرار است بخشی از سرمایه‌گذاران خارجی را پای کار بکشاند تا گرهی از کار کشور باز کنند، اما این همه کار نیست. ادامه این گزارش درباره مهدی صفری را بخوانید.
مهدی صفری از جمله دیپلمات‌هایی است که در دوران ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی در چندین کشور مهم مسئولیت سفارت بر عهده داشته است. او در بین سال‌های ۱۳۷۱ تا ۷۴ سفیر ایران در اتریش بوده است. پس از آن بلافاصله به مسکو رفت و تا سال ۸۰ در روسیه سفیر بود. بعد از آن در دولت سیدمحمد خاتمی دیگر به او مسئولیت سفارتخانه‌ای داده نشد تا این که در دولت دوم محمود احمدی‌نژاد او به عنوان سفیر ایران در چین عازم پکن شد. صفری تا سال ۹۳ در این مسئولیت باقی ماند.
صفری نیز در مذاکرات هسته‌ای ایران به ریاست سعید جلیلی عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای کشور بوده است. او در سال‌های اخیر مدیرعامل شرکت توسعه اعتماد مبین بوده است. شرکت توسعه اعتماد مبین زمانی بر سر زبان‌ها افتاد که در جریان فروش سهام مخابرات، بخش عمده سهام را خریداری کرد.
شهریور ماه ۸۸ بود که در اوج حوادث سیاسی و اعتراضات مردمی به نتایج اعلام شده انتخابات ریاست جمهوری، اعلام شد بزرگترین واگذاری تاریخ بورس ایران در حال انجام است. مهر ۸۸ بود که مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار به تشریح جزئیات معامله پرداخت و گفت: «امروز رقابت برای خریداری بلوک ۵۰ درصدی مخابرات آغاز شد و این بلوک توسط کنسرسیوم توسعه اعتماد مبین خریداری شد.»
کنسرسیوم توسعه اعتماد مبین، شرکتی متعلق به بنیاد تعاون سپاه و ستاد اجرایی فرمان امام (ره) ۵۱ درصد از سهام شرکت مخابرات ایران را به ارزش ۷۸۰۰ میلیارد تومان خریداری کرد. چندی بعد از فروش ۵۰ درصد سهام مخابرات به شرکت توسعه اعتماد مبین خبر مرگ ناگهانی مجید سلیمانی پور مدیرعامل این شرکت به همراه همسرش در اثر گازگرفتگی منتشر شد. پرونده مرگ سلیمانی پور همواره به عنوان یک پرونده مشکوک در رسانه‌ها مطرح بوده است.
آبان ۹۷ روابط عمومی بنیاد تعاون سپاه در اطلاعیه‌ای خبر از فسخ قرارداد شرکت توسعه اعتماد مبین در راستای تدابیر ستاد کل نیرو‌های مسلح داده و اعلام کرده که سهم خود از این کنسرسیوم را واگذار کرده است.
مهدی صفری از مرداد ماه ۱۳۹۹ مدیرعامل شرکت توسعه اعتماد مبین است، اما سابقه حضور او در این شرکت به سال ۹۳ برمی‌گردد. از اسفند ماه سال ۹۳ مسعود مهردادی به نمایندگی از مهدی صفری در جلسات هیات مدیره شرکت حضور پیدا می‌کرد و همین موضوع ماجرا را پیچیده کرده است.
مسعود مهردادی متهم ردیف چهارم پرونده ۱۳ هزار میلیاردی هلدینگ یاس و رئیس هیات مدیریه بنیاد خیریه فاطر صادق است. خیریه‌ای که افرادی، چون عیسی شریفی و محسن سجادی‌نیا معروف به محمود سیف و جمال الدین آبرومند معاون سابق هماهنگی سپاه در هیات مدیره آن عضویت داشتند.
بیشتر بخوانید: اولین واکنش آمریکا به تغییر تیم مذاکره کننده ایران
مسعود مهردادی تا سال ۱۳۹۷ به عنوان «جانشین اقتصادی» بنیاد تعاون سپاه، عضو هیات مدیره بسیاری از شرکت‌های اقتصادی آن بود. خرداد ۱۳۹۳ وقتی قرارداد ۲۰ هزار میلیارد تومانی شهرداری تهران با بنیاد تعاون سپاه امضا شد، نام آبرومند و مهردادی ذیل تفاهمنامه دو نهاد بود.
مسعود مهردادی سال‌ها نماینده اصلی بنیاد تعاون سپاه در شرکت مخابرات ایران، بانک انصار و هلدینگ «یاس» بود. هلدینگ یاس، سازمان اصلی بنیاد تعاون سپاه در حوزه خدمات، واسطه‌گری و مسکن بود و مسعود مهردادی، عضو هیات مدیره این هلدینگ بود.
اسفند ماه سال ۹۹ حکم نهایی دادگاه هلدینگ یاس اعلام شد. بر اساس دادنامه صادره از دیوان عالی کشور، محمود سیف به ۳۰ سال، عیسی شریفی به ۲۰ سال و مسعود مهردادی به ۲ سال حبس محکوم شدند. گرایش سیاسی صفری به واسطه ارتباطات تجاری بسیط او به ملغمه‌ای از گرایش‌های معطوف به ثروت تبدیل شده است.
مهدی صفری عضو هیات مدیره ۱۸ شرکت از جمله مخابرات ایران است. گراف ارتباطات تجاری مهدی صفری به مثابه یک کلاف سردرگمی از شخصیت‌های کشور از طیف‌های مختلف سیاسی است. او با اکبر ترکان، محمدرضا مدرس خیابانی و سجاد مخبر پسر محمد مخبر معاون اول ابراهیم رئیسی و فرمانده ستاد اجرایی فرمان امام هم در چند شرکت شریک تجاری بوده است.
او از حامیان بسط رابطه با چین و روسیه است. صفری که خود از مدیران ارشد و افراد نزدیک به هلدینگ‌های بزرگ اقتصادی است، در یک مصاحبه اعلام کرده بود که ایران باید همانند سایر کشور‌ها به صادرات از طریق ایجاد هلدینگ‌های تجاری روی بیاورد به این ترتیب که «این هلدینگ‌ها محصولات را از تولیدکننده یا شرکت‌های تجاری داخلی خریداری کند و به صورت تخصصی براساس کالا یا منطقه‌ی هدف، فعالیت نمایند.» مهدی صفری با مجموعه این سوابق در راس دیپلماسی اقتصادی کشور قرار گرفته است.