اقتصاد۲۴- منطقه آزاد انزلی باوجود دارا بودن کوچکترین وسعت سرزمینی در بین مناطق آزاد ایران از موقعیت ویژه ارتباط با کشورهای اوراسیا و حوزه CIS، بهره‌مندی از تجارت دریایی برخوردار است و کریدور تجاری شمال ـ جنوب که از طریق دریا، بندر بمبئی هند را به چابهار و سپس از طریق خطوط ریلی به بندر انزلی و سپس از طریق دریای خزر (کاسپین، مازندران)، بندر انزلی را به بندر آستاراخان روسیه متصل می‌کند، مسیری اقتصادی و استراتژیک برای مبادله کالا میان هند و اتحادیه اقتصادی اوراسیا است. از سوی دیگر مسیر ریلی چین به قزاقستان و سپس اتصال بندر آکتائو قزاقستان از طریق دریای خزر به بندر کاسپین واقع در منطقه آزاد انزلی مسیری بسیار با صرفه از لحاظ اقتصادی برای چین و کشورهای اوراسیا است که کالاهای خود را به کشورهای منطقه غرب و جنوب غربی آسیا برسانند. همین ویژگی ممتاز موجب شده تا طبق آمار گمرک ایران در سال ۱۳۹۹ ارزش کل تجارت مابین ایران با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا ۳.۴ میلیارد دلار باشد. از آنجا که عمده کشورهای مقصد صادرات ایران را به ترتیب کشورهای روسیه، قزاقستان ،قرقیزستان و بلاروس است، تجارت دریایی شمال ایران و به ویژه منطقه آزاد انزلی که امتیازاتی ممتاز برای تاجران نیز دارد، نقش برجسته خود را نشان می‌دهد.
سازمان منطقه آزاد انزلی علاوه بر بندر انزلی، این روزها در پی بند کاسپین نیز به عنوان یکی از بنادر مهم تبادل کالا است. از آنجا که حمل ونقل دریایی در دریای کاسپین به عنوان پل ارتباطی مناسب برای کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا و با کشورهای جنوب آسیا است، اسکله رو رو نیز همزمان با بهره برداری از راه آهن افتتاح شده تا شاهد تحولی چشمگیر در بندرکاسپین منطقه آزاد انزلی باشیم.
از بندرگاه کاسپین تاکنون بیش از ده هزار تی‌ای یو کانتینر از مسیر کریدور بین المللی یک کمربند یک راه و کشور چین با روش حمل ونقل ترکیبی به بندر کاسپین وارد و یا صادر شده است و با توجه به رویکرد سازمان منطقه آزاد انزلی مبنی بر توسعه همکاری بین بندر کاسپین و کشتیرانی دریای خزر، در بحث کریدور فعالسازی شمال- جنوب قرار است این ظرفیت لجستیکی فعال شود.
بندر کاسپین همچنین نقش مهمی از جهت ورود کالاهای اساسی و مورد نیاز نیز به ایران دارد که نمونه آن ورود روغن خوراکی در طی این ماه‌ها بوده است از ابتدای سال تاکنون ۱۳۰ هزار تن روغن خام با ۲۷ شناور تانکر از اسکله دلفین بندرکاسپین در جهت تامین مواد اولیه کشور وارد کشور شده است.
آنچه اهمیت دارد تکمیل زیرساختی است که که موقعیت آتی بندرگاه کاسپین را بهتر خواهد کرد و آن تکمیل برخی از قطعات باقی مانده راه آهن رشت کاسپین در ماه‌های آینده است. اتصال منطقه آزاد انزلی به خط ریل سراسری تا زمستان سال جاری یکی از اتفاقات مثبت برای منطقه آزاد انزلی خواهد بود.
رشد صنعت منطقه آزاد انزلی در سال ۱۴۰۰
صنایع در هر منطقه‌ای باید همپای توسعه زیرساختی رشد داشته باشد تا بتوان در حوزه صادرات به موقعیت ممتازی رسید. منطقه آزاد انزلی نیز در سال‌های اخیر با داشتن سه شهرک صنعتی در این راستا گام برداشته است. هم اکنون در منطقه آزاد انزلی حدود ۸۲ پروژه عمده سرمایه گذاری و زیربنایی با اعتبار بالغ بر ۷۹ هزار و ۳۹۰ میلیارد ریال و ۴۵ میلیون یورو در دست اجرا است. در شهریور ماه امسال ۱۶ طرح سرمایه گذاری در زمینه‌های تجاری، صنعتی، بندری و گردشگری با میزان هزینه ۴۱۰۰ میلیارد ریال از منابع بخش خصوصی و این سازمان مورد بهره برداری قرار گرفت. از میان این ۱۶ پروژه ، ۹ طرح متعلق به سرمایه گذاری بخش خصوصی در حوزه صنعتی-تولیدی است که با صرف هزینه ۲۴۷۰ میلیارد ریالی برای ۳۲۷ نفر به صورت مستقیم شغل ایجاد شده است. از میان ۹ طرح سرمایه گذاری صنعتی-تولیدی که در هفته دولت به صورت رسمی در مدار تولید قرار می‌گیرند، ۲ واحد مربوط به اجرای طرح توسعه تولید لوازم خانگی و دستکشن نایلونی است و ۷ طرح نیز واحد‌های تولیدی جدید می‌باشد که در زمینه‌های تولید کالای خواب، فنس الکتریکی، لوازم آرایشی و بهداشتی، گرانول ضایعاتی و پوشاک شروع به کار می‌کنند.
بیشتر بخوانید: نقش تأثیرگذار منطقه آزاد انزلی و کشتیرانی کشور در کریدور شمال ـ جنوب
علاوه بر این در نیز ماه نیز ۱۴ طرح سرمایه گذاری با استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و با سرمایه ریالی بالغ و ۳ هزار و ۸۸۴ میلیارد ریال و سرمایه خارجی هشت میلیون یورو جمعا به ارزش ۶ هزار و ۱۶۴ میلیارد ریال و اشتغالزایی مستقیم ۴۴۶ نفر در بخش‌های صنعتی بندری به بهره برداری رسید.صنایع نوپایی که امروز در منطقه آزاد انزلی ایجاد شدند، چشم‌انداز روشنی را برای گرفتن سهم بیشتر از بازار اوراسیا ایجاد خواهند کرد.
رشد صادرات منطقه آزاد انزلی
با پیوند دو حلقه رشد صنایع و زیرساخت‌های ترانزیتی منطقه آزاد انزلی در آینده موقعیت ویژه‌ای خواهد داشت اما در شرایط فعلی نیز آمار و ارقام نشان از رشد صادرات در این منطقه دارد. از ابتدای فروردین ماه تا پایان تیرماه سال ۱۴۰۰، مجموع صادرات این منطقه به ۷۶.۶۷ میلیون دلار بالغ شد. براین اساس ظرف چهارماه ابتدایی سال جاری صادرات حاصل از تولید تولیدکنندگان منطقه آزاد انزلی به ۴.۴۳ میلیون دلار افزایش یافت و در این میان محصولات شیمیایی، سلولزی، ماشین آلات صنعتی بیشترین سهم را در سبد صادراتی منطقه دارا می‌باشد که به کشورهای چین، عراق، حوزه اوراسیا و جنوب خلیج فارس صادر شده است؛ بنابراین گزارش با توجه به مشکلات پیش روی در مسیر تأمین کالاهای اساسی داخلی در دوران همه گیری بیماری کرونا و تحریم، رویکرد سازمان منطقه آزاد انزلی بر افزایش صادرات محصولات تولیدی منطقه به سرزمین اصلی بنا نهاده شده که در این راستا طی این مدت ۷۲.۲۴ میلیون دلار به داخل کشور صادر شده است.
سومین بخش از عملکرد صادراتی منطقه آزاد انزلی شامل صادرات مجدد است که از ابتدای فروردین تا پایان تیرماه سال جاری این شاخص نمایانگر عدد ۵۶.۱۹ میلیون دلار بوده است که رقم خوبی را نشان می‌دهد.
با این وجود باید توجه کرد که ظرفیت منطقه آزاد انزلی در افزایش سهم خود در بازارهای هدف از جمله کشورهای حوزه CIS و اتحادیه اوراسیا خیلی بیش از این‌ها است و این بازار با بیش از ۵۰۰ میلیون جمعیت می‌تواند در صورت وجود زمینه‌هایی موثر بیشتر از این برای کشور ارزآوری باشد.