اقتصاد۲۴- بالاخره بعد از نزدیک به دو دهه کشور‌های حاصضر در سازمان همکاری شانگهای به عضویت ایران رای منفی ندادند و ایران توانست به عضویت دائم در این سازمان درآید. سازمان همکاری شانگهای یک سازمان منطقه‌ای است که در سال ۱۹۹۶ از سوی روسیه و چین و با حضور کشور‌های آسیای مرکزی با هدف اولیه مبارزه با سه محور شرارت یعنی تروریسم، جدایی‌طلبی و افراط‌گرایی ایجاد شد. روسیه، چین، هند، پاکستان، قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان و تاجیکستان نیز عضو این سازمان هستند.
طی سال‌های گذشته ایران بار‌ها تلاش کرد به عضویت این سازمان درآید، اما برخی از موانع همچون مخالفت تاجیکستان و رای منفی این کشور مانع از پیوستن ایران به این سازمان شده بود. برخی از کارشناسان معتقدند که روابط پر تنش ایران و آمریکا و تحریم‌های این کشور بر علیه ایران، باعث شده تا با حضور ایران به عنوان عضو دائم مخالفت شود، زیرا سایر کشور‌های عضو ارتباط خوبی با آمریکا دارند و ممکن بود عضویت ایران مشکلاتی را برای سایر اعضا ایجاد کند. رامین مهمانپرست سخنگوی پیشین وزارت خارجه و سفیر اسبق ایران در لهستان، تایلند و قزاقستان معتقد است که روابط با آمریکا تاثیری در عدم پذیرش نداشته و اکنون به دلیل رشد جایگاه ایران در منطقه، عضویت ایران پذیرفته شده است.
بیشتربخوانید: پیمان شانگهای اثری بر فروش نفت ندارد
رامین مهمانپرست سخنگوی پیشین وزارت خارجه در این باره می‌گوید: وضعیت شرایط بین المللی به نحوی است که هرچه جلوتر می‌رویم، نقش سازمان‌های منطقه‌ای و همکاری‌های چندجانبه متناسب با شرایطی که در سیر تحولات بین‌المللی شاهد هستیم افزایش پیدا می‌کند. سازمان همکاری‌های شانگهای که ۲۵ سال قبل شکل گرفت، ابتدا یک ایده بود که این ایده به تدریج تکمیل شد و با اضافه شدن اعضای جدید، جایگاه موثرتری پیدا کرد. البته حداقل ۱۷ سال بود که ما به دنبال عضویت کامل در این سازمان بودیم و، چون باید برای پذیرش عضویت اجماع صورت می‌گرفت حتی اگر یک عضو هم موافقت نمی‌کرد عضو جدید نمی‌توانست پذیرفته شود.
عضویت ایران در سازمان شانگهای نتیجه سال‌ها فشار ایران بود
سفیر اسبق ایران در لهستان ادامه داد: پروسه عضویت ایران در سازمان شانگهای حاصل سال‌ها فشار ما برای عضویت بود، اما تغییراتی که در صحنه بین‌الملل رخ داده و همین‌طور جنگ بزرگی که به صورت پنهانی میان چین و آمریکا بر سر منافع اقتصادی شکل گرفته است که در پی آن ما شاهد یک جابجایی میان ابرقدرت‌های اقتصادی در دنیا و تغییر نفوذ آن‌ها هستیم. آمریکایی‌ها احساس می‌کنند سلطه سنتی که در منطقه داشتند را به تدریج از دست می‌دهند و رقیب بزرگی مانند چین با طرح‌های بزرگی که ارائه می‌کند در حال عرض اندام است. شاید پشت صحنه مهمترین تحولات سیاسی که در کشور‌ها اتفاق می‌افتد جنگ منافع و قدرت‌های اقتصادی است.
مهمانپرست می‌گوید سازمان همکاری‌های شانگهای با حضور قدرت‌های بزرگی مانند روسیه، چین و هند که بخش قابل توجهی از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند و همچنین آینده چین و صعود آن به نخستین قدرت اقتصادی جهان، بسیار اهمیت دارد. روسیه نیز به لحاظ اقتصادی در جایگاه خوبی قرار دارد و حضور این کشور‌ها وزن خوبی به این سازمان می‌دهد. از سوی دیگر شاهد حضور بزرگترین تولیدکنندگان نفت و گاز دنیا در این سازمان هستیم و همچنین بزرگترین مصرف‌کنندگان نفت و گاز هم در این سازمان حضور دارند. بزرگترین تولید کنندگان مواد غذایی و بزرگترین مصرف کنندگان هم در این سازمان هستند، به معنای دیگر هم به لحاظ سیاسی و هم به لحاظ اقتصادی شاهد حضور قدرت‌های بزرگی در این سازمان هستیم. همه این موارد نشان دهنده این است که این سازمان ظرفیت بزرگی برای تاثیرگذاری دارد و عضویت ایران در این سازمان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
وی با بیان اینکه یکی از دلایل پذیرش عضویت ایران در سازمان شانگهای تحولاتی بود که در بحث آمریکا رخ داد و شکستی که آمریکایی‌ها در سیاست‌هایشان در تغییرات منطقه داشتند، ادامه داد: مجموعه عواملی مانند قدرت جمهوری اسلامی ایران در منطقه و مقابله آن با بحث تروریسم و نقش‌آفرینی در بحران‌های مختلف، اهمیت حوزه خلیح فارس، غرب آسیا و آسیای مرکزی به عنوان یک بازار بکر، موقعیت استراتژیک ایران و مجموعه شاخص‌هایی که در اختیار دارد، در نهایت باعث پذیرش سریعتر ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای شد؛ این فرصت خوبی است هرچند که نیاز به برنامه و پشتکار زیادی دارد تا ما بتوانیم از این ظرفیت به خوبی استفاده کنیم.
عضویت در سازمان شانگهای تاثیری در رابطه ایران و آمریکا ندارد
این کارشناس مسائل سیاست خارجی گفت: آن چیزی که در دنیای فعلی وجود دارد، مبتنی بر منافع کشور‌ها است. حتی در اوج تحریم‌ها و فشار‌های حداکثری دولت ترامپ، برخی از کشور‌ها با علم به این موضوع روابط اقتصادی که با ایران داشتند را نه تنها متوقف نمی‌کردند بلکه توسعه هم می‌دادند. روابط با ایران برایشان منفعت داشت و خودشان هم به دنبال اخذ معافیت می‌رفتند. تحریم ایران از سوی آمریکا به نظرم نمی‌توانست به عنوان یک مانع برای همکاری ما با کشور‌ها و سازمان‌ها باشد. قطعا تاثیر دارد، اما مانع نیست.
بیشتربخوانید: پیام عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای چیست؟
سفیر اسبق ایران در قزاقستان و تایلند ادامه داد: دلیل پذیرش عضویت ایران در سازمان شانگهای این نیست که کشور‌های عضو به این نتیجه رسیده باشند که رابطه ایران و آمریکا حتی در ظاهر کمی از تنش‌ها به دور شده باشد، بلکه یکی از دلایل این موافقت می‌تواند قدرتمندتر شدن ایران و تلاش برای رفع مشکلات اقتصادی باشد. اگر کشور‌های عضو بر این باور باشند که آن کشور مشکلات اقتصادی عدیده‌ای دارد چرا باید مشکلات آن را وارد مجموعه سازمان کنند؛ اما اگر احساس کنند عضویت یک کشور جدید می‌تواند ظرفیت‌های آن سازمان را افزایش دهد حتما نسبت به پذیرش آن اقدام می‌کنند. معتقدم عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای ارتباطی با روابط ایران و آمریکا ندارد. دلیل عضویت ما ظرفیت‌های کشورمان است که می‌تواند در ایجاد توازن سیاسی و اقتصادی موثر باشد.
فشار‌های اقتصادی علیه ایران تشدید می‌شود اگر...
مهمانپرست در پاسخ به این سوال که عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای چه تاثیری در روابط ایران و آمریکا می‌گذارد، تصریح کرد: هرچقدر که ما از نظر حل مشکلات اقتصادی عملکرد بهتری داشته باشیم، فشار تحریم‌ها را کاهش و کم اثر کنیم، هر چقدر اقتدار سیاسی، اقتصادی، سیاسی و دفاعی را بیشتر کنیم، نوع نگاه کشور‌هایی که می‌خواهند با ما همکاری داشته باشند تغییر می‌کند و دیگر نگاه از بالا به پایین نخواهند داشت آمریکا هم از این موضوع مستثنی نیست.
وی با بیان اینکه اگر غرب متوجه شود که فشار‌ها بر ما تاثیر گذاشته و ما مجبوریم از موضع ضعف با آن‌ها در ارتباط باشیم، قطعا فشار‌ها بیشتر خواهد شد، گفت:، اما اگر از لحاظ اقتصادی قوی شویم، اگر در منطقه با ثبات و تاثیرگذار باشیم، آن زمان دیگر به چشم یک قدرت ما را نگاه می‌کنند و ممکن است روی رابطه ما با آمریکا تاثیر بگذارد و با ایران همچون یک قدرت منطقه‌ای موثر رفتار کنند و رفتار‌های اشتباه گذشته را جبران کنند، اگر چنین اتفاقی رخ دهد یعنی این عضویت تاثیر خود را گذاشته است. معتقدم ایجاد تغییر باید از سوی آمریکایی‌ها باشد نه از سمت ما. کاری که ما باید انجام دهیم برطرف کردن نقاط ضعف است.