اقتصاد۲۴- وام اجاره مسکن که پرداخت آن به مستاجران از سال گذشته آغاز شده، یکی از طرح‌هایی است که در جهت حمایت دولت از مستاجران اجرا شده و با استقبال گسترده مستاجران نیز مواجه شده است، به نحوی که در سال گذشته در حدود ۹۲۰ هزار سرپرست خانوار برای دریافت این وام در سامانه ثبت نام وام ودیعه مسکن ثبت نام کردند.
در تمامی بانک‌ها، کارمندان رسمی در اولویت وام‌دهی قرار دارند و در هرصورت وجود ۲ضامن رسمی که درون‌شهری هستند و بازنشسته نشده‌اند و دسته‌چک صیادی نیز دارند، الزامی است. سند ملک اجاره‌شده، قولنامه کدرهگیری و افتتاح حساب ضامن و وام‌گیرنده را نیز به این شرایط اضافه کنید. براساس آمار‌های ستاد مبارزه با کرونا در سال ۹۹ تقریبا ۲۲۳ هزار نفر یا کم‌تر از ۳ درصد مستاجران کل کشور موفق به دریافت وام ودیعه مسکن شدند. این آمار نشان می‌دهد بخش عمده‌ای از مستاجران یا واجد شرایط نبوده‌اند یا آنکه به دلیل پیچیدگی‌ها و الزام به معرفی دو ضامن رسمی با دسته چک بانکی، گواهی کسر از حقوق و سایر الزامات، لقای آن را به عطایش بخشیده‌اند.
بیشتر بخوانید: قیمت خانه در هر منطقه تهران چند؟
همچنین بر اساس اعلام محمود محمودزاده، معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی تاکنون بیش از ۹۰۸ هزار نفر برای دریافت ودیعه مسکن ثبت نام کرده‌اند که مدارک بیش از ۱۶۶ هزار نفر تکمیل و به بانک‌های عامل ارجاع شده است.
م. احمدی که کارمند قراردادی یک سازمان دولتی است می‌گوید بانک به هیچ عنوان از دو ضامن رسمی کوتاه نمی‌اید و کارمند بازنشسته نیز نباید بالای ۶۵ سال سن داشته باشد. این شرایط سخت‌گیرانه درحالی است که به زودی باید این مبلغ را به مالک بابت تمدید قرارداد اجاره پرداخت کنم، اما تا این لحظه نتوانسته‌ام شرایط بانک را مهیا کنم و به نوعی از دریافت آن نامید دلسرد شده‌ام.
ب. صادقی نیز که سرپرست یک خانواده سه نفره است می‌گوید بانک تاکید و اصرار بر دو ضامن رسمی شاغل داشت، اما در مراجعات متعدد و با توجه به این که خودم هم کارمند قراردادی هستم بانک پذیرفت که ضامن دوم بازنشسته باشد.
صادقی می‌گوید به مرحله ناامیدی رسیده بودم، اما با مشورت یکی از دوستان و چند تماس تلفنی با بانکی که در نزدیکی منزل ما قرار داشت بانک در نهایت متقاعد شد که یکی از ضامنین بازنشسته باشد. به گفته او بسیاری از مستاجران ممکن است نه خود کارمند دولتی باشند و نه آنکه در اطراف خود حتی یک ضامن رسمی داشته باشند.
در شعبه یکی از بانک‌ها نیز کارمند بانک با تاکید زیاد بر مراجعه کننده‌ای که قصد دارد از وام اجاره استفاده کند می‌گوید که دو ضامن حتما باید رسمی و شاغل باشند و کارمند بازنشسته و مستمری بگیر نیز مورد پذیرش نیست.
حسین بامیری، نماینده مردم لردگان و عضو کمیسیون امور داخلی کشور در مجلس در گفتگو با پانا درباره شرایط سخت‌گیرانه بانک‌ها برای دریافت وام مستاجرات اظهار کرد: «گزارش‌های رسیده از گلایه‌های مردم در سخت‌گیری بانک‌ها حکایت دارد و این شرایط موجب شده است تا بسیاری از مستاجرانی که واجد شرایط دریافت این وام هستند نتوانند از این تسهیلات بهره‌مند شوند.»
وی افزود: «همراهی بانک‌ها متناسب با سطح توقعات نبوده است. باوجود آنکه مجلس و نمایندگان مجلس توصیه‌های لازم را به سیستم بانکی داشته‌اند باز هم بانک‌ها ملاحظه‌ای در همراهی با مردم ندارند.»
مشکلات مردم در دریافت وام اجاره در دستور کار مجلس
عضو کمیسیون امور داخلی کشور در مجلس عنوان کرد: «در هفته‌های آینده جلساتی به منظور بررسی مشکلات مستاجران در زمینه دریافت بانک برگزار خواهد شد تا بتوان گلایه مردم را به وزارتخانه‌های مرتبط رساند. این اطمینان وجود دارد که اتفاق‌های خوبی به وجود آمده و خیز‌های اولیه برداشته شده و باید در ادامه شرایط را برای آن دسته از افرادی که اطمینان از بازگشت اقساط ان‌ها وجود دارد، اما دسترسی به دو ضامن رسمی ندارند فراهم شود.»
بامیری گفت: «باید بر روند تسهیلات دهی سیستم بانکی به مستاجران نظارت شود و این نظارت لحظه به لحظه باشد تا ضمن رصد و پایش، پیشنهاد‌ها و راهکار‌های جدید را اجرایی کرد.»
وی از برگزاری جلسه‌ای در هفته آتی با حضور احسان خاندوزی، وزیر امور اقتصادی و دارایی خبر داد و افزود: «در این جلسه تلاش می‌شود تا همراهی سیستم بانکی با مستاجران برای دریافت وام هماهنگ شود.»
بامیری درباره میزان این وام و تناسب آن با افزایش اجاره بها به ویژه در کلانشهرها گفت: «البته هنوز هم فاصله معناداری میان افزایش اجاره و توان مستاجران وجود دارد، اما نسبت به سال‌های گذشته ارقام افزایش مناسب بوده است. اگر قرارباشد وام مستاجران در سال آینده هم ادامه داشته باشد باید برای ترمیم آن چاره‌ای اندیشید.»
عضو کمیسیون امور داخلی کشور در مجلس گفت: «میزان وام و شرایط ضمانت آن نیازمند بازنگری است و باید با رفع موانع و در نظر گرفتن ملاحضات بانک‌ها بتوان به مطالبات مستاجران در شهر‌های کوچک و بزرگ پاسخ گفت.»
وام مستاجران چقدر است؟
مبلغ وام ودیعه مسکن برای شهر‌های مختلف متفاوت است. مبلغ وام اجاره مسکن در شهر تهران ۷۰ میلیون تومان است. این وام در کلانشهرها ۴۰ میلیون تومان است و در دیگر شهر‌ها ۲۵ میلیون تومان است.
به عبارتی می‌توان گفت مبلغ وام ودیعه مسکن مستاجران در شهر‌های بالای یک میلیون نفر جمعیت ۴۰ میلیون است. شهر‌هایی مانند مشهد، اصفهان، کرج، شیراز، تبریز، قم، اهواز و کرمانشاه. اما در بقیه شهر‌ها مبلغ وام ودیعه مسکن ۲۵ میلیون تومان است.
بازپرداخت وام مستاجران چند ساله است؟
بازپرداخت وام ودیعه مسکن چگونه است و اقساط ماهانه آن چقدر است؟ به گفته معاون دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی این تسهیلات با سود ۱۳ درصد پرداخت می‌شود و مدت زمان بازپرداخت آن پنج ساله است.
بر این اساس، اقساط وام ودیعه مسکن ۲۵ میلیون تومانی حدود ۴۶۰ هزار تومان است. اقساط وام ودیعه مسکن ۴۰ میلیون تومانی ۷۵۰ هزار تومان است و اقساط وام ودیعه مسکن در تهران یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان است.
۷ شرطی که براساس آن وام مسکن به مستاجر تعلق نمی‌گیرد چیست؟
۱. متقاضی دریافت وام باید ۵سال از حضورش در شهر موردنظر گذشته باشد، بنابراین خانوار‌هایی که در ۵سال اخیر به‌دلیل بیکاری و... از شهر‌ها و روستا‌ها به کلانشهرها یا تهران آمده‌اند از گرفتن این وام محرومند.
۲. متقاضی باید در ۱۵سال اخیر خانه‌ای به نامش نشده باشد، مثلا اگر فردی ۱۰سال پیش خانه خود را به دلایلی مانند قرض، بدهکاری و ورشکستگی فروخته باشد دیگر نمی‌تواند مدعی وام باشد.
۳. متقاضی باید سرپرست خانوار باشد و عمده جوانان مجردی که به‌دلیل تحصیل و کار به شهر‌های بزرگی مثل تهران مراجعت کرده‌اند، طبق نظر وزارتخانه از گرفتن وام محرومند. وقتی به آمار جوانانی که در تهران به دلایلی به‌صورت انفرادی یا با دوستان و همکاران خود زندگی می‌کنند، نگاهی می‌اندازیم، متوجه می‌شویم چه جمعیتی از این وام محرومند؛ بنابراین به‌طور مثال یک فرد تهرانی برای گرفتن وام ۷۰میلیون تومانی خود اول: باید سرپرست خانوار باشد و دوم: ۵سال از حضورش در تهران گذشته باشد و سوم: در ۱۵سال اخیر خانه‌ای به نامش نشده باشد (حتی اگر آن را فروخته باشد) و اینجاست که تازه از خان اول یعنی سامانه وزارت راه‌وشهرسازی عبور کرده و در آن سامانه حائز شرایط دریافت وام شناخته می‌شود. در ادامه کار به بانک‌ها می‌رسد که جمعا ۸بانک به‌عنوان بانک‌های پرداخت‌کننده این وام از سوی وزارت راه معرفی شده‌اند. اما چرا گذر از بانک‌ها کار سختی است؟
۴. بانک‌ها براساس رویکرد اعتبارسنجی خود متقاضیان را بررسی می‌کنند و اگر متقاضی به امتیاز موردنظر بانک رسید، به او وام می‌دهند.
۵. داشتن ۲ضامن که کارمند رسمی در همان شهری باشند که شما در آن ساکن هستید و خواهان دریافت وام شده‌اید، الزامی است و ایضا این ضامن‌ها باید دسته‌چک نیز داشته باشند. اگر متقاضی خودش کارمند رسمی باشد، بعضی بانک‌ها وجود یک ضامن با شرایط بالا را می‌پذیرند.
۶. عمده بانک‌های معرفی‌شده برای دریافت وام ودیعه، عملا به افراد غیر از کارمند رسمی وام نمی‌دهند و شما اگر هم در بازار آزاد کار کنید باید منابع درآمدی متنوعی را به بانک معرفی کنید و آن‌ها نیز مطمئن شوند که تقریبا غیرممکن است.
۷. بعضی بانک‌ها برای دریافت وام ودیعه شما را به شعب خود در محدوده منزل استیجاری معرفی می‌کنند که در بسیاری از موارد آن شعب به بهانه‌هایی مانند نداشتن حساب دست رد دیگری برای دریافت وام به سینه شما می‌زنند.