اقتصاد ۲۴- بررسی جمعیت تهران از دهه ۳۰ خورشیدی تاکنون، از افزایش سالخوردگان شهر حکایت دارد. پیر شدن تهران به‌ویژه در دو سه دهه گذشته آنچنان پرشتاب بوده که حالا میانگین مردان و زنان سالخورده پایتخت از میانگین کشوری پیشی گرفته و این روند همچنان ادامه دارد.
با این حساب، تعداد سالخوردگان تهران تا ۲۰ سال دیگر، ۳ برابر خواهد شد. به این ترتیب و در صورت بی‌توجهی به مناسب‌سازی فضا‌های شهری و توسعه خدمات و امکانات رفاهی برای این قشر، تهران در آینده‌ای نه‌چندان دور دیگر جایی برای سالمندان نیست.
اما طبق آمار به‌دست‌آمده از سرشماری نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ میانگین جمعیت سالمندان کشور عدد ۶.۱ درصد را نشان می‌دهد؛ درحالی‌که این رقم برای پایتخت ۷.۹ درصد است؛ به این معنی که تهران با یک میلیون و ۱۰۰ هزار سالمند ۶۵ سال و بالاتر، ۱.۸ درصد بیشتر از میانگین کشوری سالمندان را در خود جا داده و در جدول پیرترین‌های کشور در رتبه بالایی قرار دارد. به همین‌خاطر مناسب‌سازی فضا‌های شهری و معابر تهران به توجه جدی مسئولان شهری نیازمند است.
با اینکه در سال‌های اخیر هشدار‌های مربوط به سالخوردگی جمعیت تهران بار‌ها از سوی رسانه‌ها و کارشناسان مطرح شده، اما مدیران و برنامه‌ریزان شهری و دیگر سازمان‌ها و ارگان‌های مربوطه، در اجرای طرح‌ها و برنامه‌ها هنوز چند گام از سالمندان عقب مانده‌اند و بسیاری از مناطق پایتخت حتی امکانات اولیه را هم برای رفاه حال سالمندان و توان‌یابان ندارد.
براساس گزارشی که سال گذشته درباره تعداد سالخوردگان هر منطقه از تهران منتشر شد؛ مناطق ۶، ۷ و ۱ به‌ترتیب با ۱۴.۹۶، ۱۴.۶۱ و ۱۴.۳۹ درصد در رتبه اول تا سوم پیرترین مناطق تهران قرار دارند و مناطق ۱۹، ۲۲ و ۴ به‌ترتیب با ۴.۵۶، ۶.۳۹ و ۶.۹۳ درصد جزو ۳ منطقه جوان تهران به‌حساب می‌آیند. با این حساب، منطقه ۶ پیرترین و منطقه ۱۹ جوان‌ترین مناطق تهران به‌شمار می‌آیند. با توجه به این آمار، مناسب‌سازی معابر و خیابان‌ها و همچنین بهبود و توسعه زیرساخت‌های خدماتی و رفاهی برای سالمندان در مناطق مرکزی و شمالی تهران اولویت بیشتری به نسبت مناطق پیرامونی و حاشیه‌ای این شهر دارد.
شورای شهر پنجم تهران، اقداماتی برای مناسب‌سازی معابر جهت تردد همه اقشار جامعه آغاز کرد و توسعه پیاده‌راه‌ها بر مبنای تسهیل در رفت‌و آمد را در دستور کار قرار داد. علاوه بر آن از سوی شورا اعلام شد که الزام جدی برای نصب پله برقی و یا آسانسور در ایستگاه‌های تازه افتتاح‌شده مترو در نظر گرفته شده و همان زمان صحت این ادعا مورد تایید قرار گرفت.
بیشتر بخوانید: چالش جدی عدم مهارت‌های دیجیتالی در میان سالمندان
با این همه، اما هنوز معابر تهران برای رفت و آمد معلولان شرایط مناسبی ندارد، موضوعی که باید از سوی شورای ششم مورد پیگیری قرار گرفته و تغییرات شهر نه‌تن‌ها برای سالمندان بلکه برای همه اقشار جامعه قابل لمس باشد.
مناسب‌سازی معابر برای سالمندان در زیر مجموعه‌های شهرداری تهران
سوده نجفی، رییس کمیته سلامت شورای شهر تهران در اینباره به جامعه ۲۴ می‌گوید: موضوع، مناسب‌سازی ویژه سالمندان نیست و ویژه تمام آحاد جامعه (معلولان، جانبازان، سالمندان، کوکان، زنان باردار و...) است، باتوجه به شرایط کشور که جامعه وارد سن سالمندی می‌شود، نیاز است وضعیت مناسب‌سازی و دسترس‌پذیری را در شهر و کشور به صورت صحیحی ایجاد کنیم.
او ادامه می‌دهد: عدالت اجتماعی و حقوق شهروندی ایجاب می‌کند فضای شهری به صورتی مناسب‌سازی شود که همه افراد بتوانند از این فضا‌ها استفاده کنند. همانطور که میدانید، در سیاست‌های کلی جمعیت ابلاغی از سوی رهبری در تاریخ ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳، «فرهنگ سازی برای احترام و تکریم سالمندان، ایجاد شرایط لازم برای تأمین سلامت و نگهداری آنان در خانواده و پیش‌بینی سازوکار لازم برای بهره‌مندی از تجارب و توانمندی‌های سالمندان در عرصه‌های مناسب» مورد تأکید قرار گرفته است.
به گفته نجفی، شهرداری تهران نیز با تشکیل کمیته‌های مناسب سازی در سطح مناطق ۲۲ گانه اقداماتی را در ادوار گذشته در خصوص مناسب سازی فضا‌های شهری انجام داده است. در حال حاضر شهر تهران دارای ۱۲۰۰ بوستان است که از این تعداد درصد پایینی مناسب‌سازی شده‌اند.
رییس کمیته سلامت شورای شهر تهران با اشاره به سبقه شورای پنجم در مناسب‌سازی معابر، اظهار می‌کند: در شورای ششم مسئله مناسب سازی به صورت جدی تری پیگیری خواهد شد، به خصوص در فضا‌هایی مانند فروشگاه‌های شهروند، بازار‌های میوه و تره‌بار، بوستان‌ها، آرامستان‌ها، پایانه‌ها و ایستگاه‌های اتوبوس و مترو که متعلق به شهرداری است.
تهران انسانی اداره می‌شود!
علیرضا نادعلی، سخنگوی شورای شهر تهران نیز در پاسخ به پرسشی مبنی بر آخرین وضعیت مناسب‌سازی معابر در شهر و سرانجام الزام به داشتن پله‌برقی و آسانسور در ایستگاه‌های جدید افتتاح شده مترو به جامعه ۲۴ می‌گوید: در گزارش‌هایی که به ما می‌دادند می‌گفتند این کار را کامل کردیم، اما در شورا بازبینی و راستی‌آزمایی نکردیم.
او ادامه می‌دهد:، اما آنچه اهمیت دارد این است که باید مناسب‌سازی معابر حتما اتفاق بیفتد و شهردار تهران در دیدار‌ها و مصاحبه‌هایی که داشت بر این موضوع تاکید کرد. فکر می‌کنم در این دوره اگر اهتمامی در دوره قبل به هر اندازه اتفاق افتاده، کامل شده یا ناقص مانده ما وظیفه داریم ادامه داده و تکمیل کنیم.
عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران اضافه می‌کند: به نظرم یکی از وجوه پیشرفت شهر ما این است که انسانی اداره می‌شود و یکی از وجوه انسانی اداره کردن شهر و توجه به حضور انسان‌ها در شهر، پرداختن به راحت زندگی کردن گروه‌هایی، چون سالمندان، معلولان و ... است. من می‌دانم در ایستگاه‌های مترو این اتفاق تا حد زیادی رخ داده و می‌شود هر چه که نقص دارد تکمیل کرد.
سخنگوی شورای شهر تهران می‌گوید: از دوستان جدیدی که می‌آیند چه معاونت فنی عمرانی و چه مسوولان دیگر در سایر حوزه‌ها اعم از شهرسازی و خدمات شهری حتما این مسئله را مطالبه خواهیم کرد.
هرچند ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای معلولان و سالمندان در تهران وجود دارد، اما آنچه در طول این مدت طولانی کاملا مشخص و غیرقابل انکار است، ناکام بودن این دستورالعمل‌ها در مقام اجرا بوده و وضعیت فعلی معابر، ساختمان‌ها و فضا‌های عمومی گواهی بر این موضوع است. به اضافه این روز‌ها با جمعیت نزدیک به ۱۰ درصدی سالمندان در جامعه مواجه هستیم و پیش بینی این است که به سرعت به رشد این جامعه در سال‌های آتی و عدد ۲۰ درصد برسیم. جمعیت سالمندان در ایران در سال ۱۳۶۵، پنج درصد جمعیت کشور بود و در سال ۹۷، به ۱۰ درصد جمعیت کشور رسید و پیش بینی این است که سال ۱۴۲۱، جمعیت سالمند ایران دو برابر می‌شود و در سال ۱۴۳۵، جمعیت سالمندی از ۳۳ درصد عبور می‌کند. از همه این‌ها بیشتر کرونا به ما نشان داد که سالهاست درباره ساخت زیرساخت‌هایی برای رفاه و آسایش و سبک زندگی سالمندی کوتاهی شده است و مناسب‌سازی معابر شاید حداقلی‌ترین کار برای رفاه این قشر رو به افزایش در شهر باشد.
منبع: جامعه ۲۴