اقتصاد ۲۴- درست در روز‌هایی که بسیاری از کارشناسان پیش‌بینی می‌کردند شاخص کل بورس به زودی وارد کانال ۱.۶ میلیون واحدی می‌شود، روند نزولی بورس آغاز شد. احتمال آغاز مذاکرات و احتمال کاهش قیمت دلار تنها یکی از دلایل افت شاخص بود. اما بسیاری از کارشناسان معتقد بودند در ریزش اخیر بورس باز هم پای دولت در میان است.
اینکه دولت برای جبران کسری بودجه خود اوراق دولتی را با نرخ بالا عرضه کرده و همین سیگنال منفی به بورس داده است. اما حالا رئیس کل بانک مرکزی در آخرین سخنان خود گفته: «برنامه‌ای برای افزایش نرخ سود اوراق دولتی نداریم. کلا ۴۳ هزار میلیارد تومان اوراق دولتی در بازار بین بانکی فروخته شده است و افزایش نرخ در گذشته دو دهم درصد بوده است.»
عقب‌نشینی دولت از فروش اوراق
این گفته علی صالح‌آبادی در برنامه گفتگوی ویژه خبری در حالی است که از ماه گذشته بسیاری از کارشناسان اعلام کردند رد پای دولت در افت مداوم شاخص کل مشهود است.
]از آن جمله عبدالله مشکانی، کارشناس بازار سهام در صفحه شخصی خود در اینستاگرام نوشته بود: «نتیجه اوراق فروختن با نرخ بالا یا نرخ بهره بالاتری که بانک‌ها به اسم سود علی‌الحساب می‌دهند، عامل افت شاخص کل بورس است.»
به گفته این کارشناس بورس، دولت نرخ اوراق دولتی را رسما افزایش نداده، اما بانک‌ها سود بیشتری به این اوراق می‌دهند و سود پرداختی در قالب سود علی‌الحساب است. اما تاثیر منفی خود را بر بورس و دارایی سهامداران می‌گذارد.
البته همان زمان دهقان دهنوی، رئیس پیشین سازمان بورس گفته بود طی سه هفته اول مهرماه دولت هیچ فروش اوراقی در بازار نداشته است و برای هفته بعد هم برنامه فروش ندارد.»، اما مساله این است که دولت رئیسی با کسری بودجه شدیدی مواجه است و راهکار این دولت برای تامین این کسری، یا استقراض از بانک مرکزی است یا انتشار اوراق دولتی.
آمار‌ها و گزارش‌ها نشان می‌دهد دولت قبل برای تامین کسری بودجه به هردو راه متوسل شده بود و احتمالا دولت جدید هم راهکاری جز این ندارد. مهدی سماواتی، کارشناس بازار سهام هم در صفحه شخصی خود در اینستاگرام نوشته بود: «مگر رئیس سازمان بورس می‌تواند جلوی ۳۰ هزار میلیارد تومان اوراق فروشی دولت را بگیرد؟»
حمایت از بورس با حرف‌درمانی
به عبارتی به نظر می‌رسید که احتمالا رئیس سازمان بورس نمی‌تواند مانع فروش اوراق دولتی شود. اما حالا رئیس کل بانک مرکزی در آخرین سخنان خود مساله حمایت دولت از بورس را مطرح کرده و گفته هدف دولت افزایش نرخ سود اوراق دولتی نیست. چون نمی‌خواهد به بازار سرمایه آسیب بزند.
بیشتر بخوانید: تاثیر فروش اوراق دولتی بر بورس
اما آنگونه که مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرده کسری بودجه امسال دولت ۳۰۰ هزار میلیارد تومان است. فروش نفت کاهش پیدا کرده و منابع ارزی محدود است. اما در مقابل هزینه‌های جاری دولت به قوت خود باقی است و دولت باید راهی برای جبران این کسری پیدا کند.
یعنی یا باید از بانک مرکزی استقراض کند و تورم را افزایش دهد و یا مشوق‌هایی برای فروش اوراق دولتی به مردم بدهد تا بتواند بخشی از کسری بودجه خود را از این طریق تامین کند. مشوقی مانند افزایش نرخ سود اوراق.
اگرچه این راهکار به ضرر سهامداران بورس است، اما به نظر می‌رسد، این راهکار بهتری است و تاثیرات منفی آن در اقتصاد به سرعت نمود پیدا نمی‌کند. برای همین به نظر می‌رسد که دولت در نظر دارد که اوراق دولتی را در بازار عرضه کند و به همین دلیل اظهارات صالح‌آبادی و حتی ابراهیم رئیسی در حمایت از بورس، نوعی حرف‌درمانی است.
مانند رویکرد دولت به ارز که بار‌ها تلاش کرده بازار را با برخی اظهارات امیدبخش کنترل کند. این بار هم به نظر می‌رسد که دولت می‌خواهد با این اظهارات مانع افت بیشتر شاخص کل شود. چون شاخص کل در آستانه کانال جدید قرار دارد و حالا این نگرانی مطرح است که اگر شاخص کانال ۱.۳ میلیون واحد را از دست بدهد، موج جدید خروج سرمایه از بازار آغاز می‌شود یا نه.
اما این تنها اظهارات صالح‌آبادی در حمایت از بورس نیست. او گفته تعامل بانک مرکزی و بازار سرمایه ادامه می‌یابد تا تعادل بازار سرمایه حفظ شود و پرداخت وام به کارگزاری‌ها ادامه دارد البته مشروط به اینکه به تولید آسیب نزند.
صالح آبادی برنامه دیگری هم برای حمایت از بورس عنوان کرده و گفته سیاست دیگر حمایت از بورس، شرکت تامین سرمایه برای بانک‌هاست و بانک می‌توانند از این مسیر به بازار سرمایه کمک کنند.