اقتصاد ۲۴- بالاخره مذاکره برای آغاز مذاکره به نتیجه رسید و حدود چهار ماه پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایران قرار است تهران بار دیگر به میز مذاکرات احیای برجام بازگردد. علی باقری کنی معاون سیاسی وزارت خارجه ایران اعلام کرد که مذاکرات احیای برجام قرار است تا پیش از پایان نوامبر (نهم آذرماه) آغاز شود و ایران در این مذاکرات حضور پیدا خواهد کرد.
طرف‌های برجام طی ماه‌های اخیر به شدت ایران را برای بازگشت به مذاکرات تحت فشار قرار دادند و خواستار از سرگیری مذاکرات احیای برجام شدند. این مذاکرات که در دولت روحانی و بایدن از سر گرفته شده بود، به دلیل برگزاری انتخابات ریاست جمهوری متوقف شد. مشاور امنیت ملی آمریکا نیز اعلام کرده که ما آماده ایم از روی حسن نیت برای بازگشت به توافق هسته‌ای مذاکره کنیم و امیدواریم ایرانی‌ها هم آماده باشند.
دولت جدید ایران با تعیین و تکرار پیش شرط برداشته شدن همه تحریم‌ها به استقبال مذاکرات رفته. امری که نتوانسته تا به امروز نظر مثبتی را از سوی غرب به خود جلب کند. یک کارشناس سیاست خارجی می گوید که زمانی تحریم‌ها برداشته می‌شود که ایران نه تنها برجام بلکه برجام پلاس را پذیرا شود. این احتمال وجود دارد که برخی از تحریم‌های غیرموثر و اولیه به عنوان امتیاز به ایران در حوزه نظام بین الملل داده شود.
بیشتر بخوانید: علی باقری: رایزنی‌های مفیدی با ریابکوف درباره مذاکرات آینده داشتیم
مهدی مطهرنیا کارشناس سیاست خارجی در این باره به رویداد۲۴ می‌گوید: پرونده هسته‌ای ایران یک پرونده انضمامی و قطور است که در رویارویی با قدرت‌های موجود در نظام بین الملل از جمله آمریکا قرار دارد. از همین رو پرونده هسته‌ای ایران بخشی از بحران ایران با باشگاه قدرت جهانی است. این باشگاه قدرت در اتحاد باهم به سر می‌برند و کلوپی را تشکیل داده‌اند که همکاری‌های بین المللی بسیار بالایی با یکدیگر دارند؛ ایران همواره معقتد بود که این کلوپ قدرت را نمی‌پذیرد و امروز مجبور به مذاکره با همان قدرتها برای رسیدن به انرژی صلح آمیز هسته‌ای است.
وی ادامه داد: ابراهیم رئیسی حدود سه ماه است که کرسی ریاست جمهوری را در شرایطی به دست گرفته که مجلس شورای اسلامی نیز یکدست و همراه و همگام با قوه مجریه است و قوه قضاییه نیز با آن‌ها همسو هستند. جریان فعلی حاکم که موسوم به جریان انقلابی هستند، هرگونه مذاکره با کلوپ قدرت‌های جهان به ویژه رهبری این کلوپ را عدول از ارزش‌های انقلابی برمی‌شمردند و بخشی از ارزش‌های حاکم و حتی امضای برجام را نوعی سازش با غرب و آمریکا می‌دانستند و اکنون مذاکره را مشروط به برداشته شدن همه تحریم‌ها می‌دانند.
مذاکرات هسته‌ای نشان می‌دهد آیا دولت انقلابی شایسته‌تر از تیم مذاکره کننده قبلی است یا نه؟
مطهرنیا با بیان اینکه بعد از گذشت سه ماه از حضور رئیسی در قوه مجریه بالاخره در آذرماه قرار است نشست مشترک احیای برجام برگزار شود، یادآور شد: معاون وزارت امور خارجه و مذاکره کننده ارشد در این زمینه، به صراحت می‌گوید تحریم‌ها باید برداشته شود و ایران در مذاکراتی که انجام می‌شود به سرعت به دستاورد‌های مورد نظر خود دست یابد؛ لذا این مذاکرات سرنوشت ساز است، زیرا مشخص خواهد کرد که آیا دولت انقلابی حاکم بر ایران می‌تواند شایسته‌تر از تیم مذاکره کننده قبلی به دستاورد‌هایی در این مذاکره دست پیدا کند؟ آیا می‌تواند علارغم هجمه‌های موجود به مذاکرات مستقیم با طرف‌های غربی تفسیری در جهت موضع گیری‌های قبلی داشته باشد؟ سوال‌های زیادی در این زمینه وجود دارد، زیرا این دوره از مذاکرات بسیار سرنوشت ساز برای یک تفکر انقلابی است که تاکنون پس از وقوع انقلاب اسلامی خصوصا در سه دهه گذشته هرگونه حرکت در جهت کاربرد دیپلماسی برای حل و فصل مسائل ایران با کمترین هزینه و بیشترین فایده را رد نموده و معتقد بوده که باید بیشترین فایده‌ها در جهت مقابله با امپریالیسم جهانی در راستای هزینه کردن منافع ملی و دستاورد‌های ناشی از کوشش‌های عینی در جهت یک تفکر انقلابی، به نمایش گذاشته شود.
این کارشناس در واکنش به سخنان علی باقری کنی مبنی براینکه ایران با آمریکا مذاکره نمی‌کند، گفت: آقای کنی حرفی را می‌زند که بر مبنای واقعیت است. در واقعیت ایران با آمریکا مذاکره نمی‌کند، ایران با مجموعه‌ای از کشور‌هایی مذاکره می‌کند که آمریکا عضوی از آن مجموعه محسوب می‌شود. فلذا او تلاش دارد تا دروغ نگوید، اما همه راست را هم بیان نکند؛ این فرار از اعتراف به مذاکره با آمریکا در قالب ۱+۵ است که در مذاکرات قبلی هم آن چه که انجام می‌شد مذاکره با ۱+۵ با حضور آمریکا بود. از همین رو آمریکا در قالب شخصیت حقوقی ۱+۵ به مذاکره با ایران نشست و این توجیهی برای انجام مذاکره با آمریکا بود، زیرا ایران در نگرش انقلابی خود هرگونه مذاکره با آمریکا را یک نوع سازش می‌دانست. باید بدانیم آن کشوری که در میان این مجموعه از قدرتها، اهمیت دارد کشور آمریکا است، این را زمانی می‌توانیم دریابیم که آمریکا از برجام خارج شد و ۵ کشور دیگر موجود در برجام به هیچ عنوان نتوانستند به تعهدات خود در برجام به درستی عمل کنند. از همین رو ۱+۵ بهانه‌ای برای مشروعیت بخشیدن به مذاکره با آمریکا توسط نظام بین الملل بود تا بتواند نظم مسلط خود را در جهان حاکم کند. این نظم تنها آمریکا نیست، بلکه ۵ کشور از کشور‌های قدرتمند جهان هم در آن حضور دارند.
تحریم‌ها زمانی برداشته می‌شود که ایران برجام پلاس را هم بپذیرد
مطهرنیا با بیان اینکه تحریم‌های موثر و حداکثری و ضربه زننده، در آغاز و میانه مذاکرات برداشته نمی‌شود، یادآور شد: این تحریم‌ها زمانی برداشته می‌شود که ایران نه تنها برجام بلکه برجام پلاس را پذیرا شود. این احتمال وجود دارد که برخی از تحریم‌های غیرموثر و اولیه به عنوان امتیاز به ایران در حوزه نظام بین الملل داده شود.
بیشتر بخوانید: ایران به دنبال افزایش قدرت چانه زنی خود در مذاکرات هسته‌ای است/ آمریکا همه تحریم‌ها را علیه تهران لغو نمی‌کند
نمی‌توان به نتیجه مذاکرات احیای برجام در دولت رئیسی خوش بین بود
وی ادامه داد: در شروع مذاکره گزاره‌هایی تولید می‌شود که بتوان اتکا به نفس و مسیر مذاکرات را برای دستیابی به بیشترین امتیاز‌ها بازگشود. این از منظر روابط دیپلماتیک تا حدودی پذیرفته شده است، اما از منظر تاکید و ایجاد فضای بالا بردن توقعات از مذاکرات، می‌تواند مخاطره انگیز باشد. من سعی می‌کنم به مذاکرات خوشبین باشم، اما شرایط به نحوی است که نمی‌توان به نتیجه مذاکرات خوش بین بود. چرا که انجام این مذاکرات به گونه‌ای که طرف مقابل پذیرای همه خواسته‌های ایران باشد پذیرفتنی نیست، از طرف دیگر، عقب نشینی ایران از مواضعش می‌تواند بحران‌هایی را در حوزه اقدام سیاسی برای نظام حاکم فراهم کند و در صورت عقب نشینی از مواضع قبلی ضعف بیشتری در حوزه منطقه‌ای و درونی برای ایران به وجود خواهد آمد که می‌تواند مخاطرات بعدی را در جهت بازگشایی پرونده‌های دیگر علیه ایران فراهم سازد.
مطهرنیا با بیان اینکه این مذاکرات نتیجه صددرصدی مورد رضایت ایران، اروپا یا آمریکا را به همراه ندارد، گفت: به طبع باید گفت یکی از طرفین در این بازی برد بیشتری خواهند داشت، اساسا مذاکره امری متکی بر سیاست برد-برد است، اما ایران مذاکره مبتنی بر گرفتن حداقل امتیاز را از منظر ایدئولوژیک در دوره‌های قبل نوعی سازش و عقب نشینی در برابر آمریکا می‌دانست.
وی ادامه داد: کشور‌های طرف مذاکره، بازگشت ایران به برجام و برداشتن تحریم‌های برجامی علیه تهران را دنبال می‌کنند، این در حالی است که جمهوری اسلامی خواهان برداشتن همه تحریم‌ها چه در بخش هسته‌ای و چه دیگر پرونده‌ها است که این تا حدودی نشدنی است. چرا که برداشته شدن همه تحریم‌ها بی‌تردید بررسی و مذاکره بر سر پرونده موشکی و منطقه‌ای، پرونده حقوق بشر و پرونده مربوط به رویارویی ایران با اسرائیل را به دنبال خواهد داشت، فلذا باید گفت ورود ایران به پذیرش برجام نمی‌تواند به پرونده هسته‌ای محدود بماند.
مهدی مطهرنیا با بیان اینکه علی باقری کنی به عنوان برادر زاده آیت الله مهدوی کنی، از افراد نزدیک به قدرت در ایران محسوب می‌شود، گفت: از آنجایی که او به نهاد قدرت در ایران نزدیک و جزئی از معتمدین نظام است، می‌تواند مذاکره کننده با اعتباری برای طرف‌های مذاکره کننده باشد، اما آیا اینکه او تخصص لازم برای مذاکره را دارد یا نه و دارا نبودن این تخصص می‌تواند به نفع طرف مقابل شود، نکته دیگری است. اما به هر تقدیر او تجربه کوتاهی در مسائل هسته‌ای در دولت احمدی نژاد دارد. اما اینکه مدرک دانشگاهی او و انطباق این مدرک با مسئولیتی که برعهده دارد تا چه اندازه در مسیر مذاکرات تاثیر گذار خواهد بود، سوالی است که باید منتظر بود و عملکرد او را دید.