اقتصاد ۲۴- وضعیت آلودگی هوا در تهران و بسیاری از شهر‌های کشور به دلیل آنچه پدیده وارونگی خوانده می‌شود دوباره در وضعیت اضطرار قرار گرفته است. روز گذشته شرکت کنترل و پایش کیفیت هوای تهران از وضعیت قرمز در ۱۵ ایستگاه بررسی هوا خبر داد. بر اساس اعلام این شرکت، در حالی که میانگین کیفیت روزگذشته هوای پایتخت ۱۳۹ و در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار داشت، که کیفیت هوا در ۱۵ ایستگاه در شرایط قرمز بودند.
تهران در اضطرار
بر این اساس کیفیت هوا در ایستگاه‌های سوهانک منطقه ۱، دانشگاه علم و صنعت منطقه ۴، دانشگاه تهران منطقه ۶، تربیت مدرس منطقه ۶، میدان امام خمینی منطقه ۱۲، پیروزی منطقه ۱۳، پارک شکوفه منطقه ۱۴، پارک قائم منطقه ۱۸، شادآباد منطقه ۱۸ و شهرداری مناطق ۱۰، ۱۵، ۱۱، ۱۹، ۲۱ و ۲۲ در شرایط ناسالم برای همه افراد قرار داشت.
همچنین کیفیت هوا در ایستگاه‌های اقدسیه منطقه ۱، پارک رازی منطقه ۱۱، دانشگاه شهید بهشتی منطقه ۱، شهرک چشمه منطقه ۲۲ و فرمانداری شهرری منطقه ۲۰ در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار داشت. ضمن اینکه کیفیت هوا در ایستگاه‌های پونک، شریف منطقه ۲، ژئوفیزیک منطقه ۶، گلبرگ منطقه ۸، میدان فتح منطقه ۹، اتوبان محلاتی منطقه ۱۴، مسعودیه منطقه ۱۵، پارک سلامت منطقه ۱۷، شهرری منطقه ۲۰ و شهرداری مناطق ۴، ۱۶ در شرایط قابل قبول قرار دارد.
بیشتر بخوانید: وزارت بهداشت: باید در تهران دورکاری اعلام کنیم
همچنین در ایستگاه‌های دانشگاه شهید بهشتی منطقه ۱، شریف منطقه ۲، ژئوفیزیک منطقه ۶، گلبرگ منطقه ۸، میدان فتح منطقه ۹، اتوبان محلاتی منطقه ۱۴، پونک، مسعودیه منطقه ۱۵، شهرری منطقه ۲۰، شهرک چشمه منطقه ۲۲ ذرات معلق کمتر از۲.۵ میکرون به عنوان آلاینده شاخص هوای پایتخت ثبت نشده است.
همچنین ایستگاه‌های دانشگاه علم و صنعت و شهرداری منطقه ۱۵ با ثبت عدد ۱۷۳ بالاترین شاخص آلودگی هوا بین تمام ایستگاه‌ها را داشته‌اند.
ایران بر مدار آلودگی
بر اساس بررسی نقشه پایش هوای سازمان حفاظت محیط زیست، استان البرز با ثبت شاخص هوای ۱۵۴ نیز در وضعیت ناسالم برای همه گروه‌ها قرار دارد، این در حالیست که اصفهان با شاخص ۱۹۵ بیشترین آلودگی را در کشور داشته است چند ایستگاه دیگر این استان همچون سنجری یا مبارکه نیز شاخص‌های بالای ۱۵۱ را، شهر‌های همدان و شوستر در خوزستان نیز با شاخص‌های ۱۵۹ و ۱۵۳ در وضعیت قرمزی قرار دارند. این در حالی است که تبریز، مشهد، اهواز، دماوند، و ... نیز در وضعیت هشدار قرار دارند که احتمال دارد در روز‌های آینده وارد شرایط قرمز شوند.
اگرچه در نقشه پایش هوای سازمان حفاظت محیط زیست وضعیت استان مرکزی عادی نشان داده شده است با این حال هوای اراک به گفته رئیس اداره آزمایشگاه اداره کل محیط زیست استان مرکزی در وضعیت ناسالم برای همه گروه‌ها قرار دارد. علیرضا محرابیان در این رابطه گفت: «براساس اطلاعات دریافت شده از ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوای استان، متوسط شاخص کیفیت هوای اراک در ٢۴ ساعت گذشته منتهی به ساعت ۹ صبح روز شنبه ۲۹ آبانماه ۱۴۰۰ برابر با عدد ۱۴۹ و کیفیت هوا ناسالم برای گروه‌های حساس بوده است.»
وی افزود: «شاخص لحظه‌ای کیفیت هوا ساعت ۹ صبح امروز در اراک برابر با ۱۵۸ ناسالم برای تمام گروه‌های سنی، شازند ۸۶ و ساوه۹۹ است که نشان از سالم بودن هوا دارد.»
محرابیان گفت: «اراک تاکنون ۱۱۱ روز ناسالم را پشت سر گذاشته است آلاینده مسئول نیز ذرات کمتر از ۲.۵ میکرون است که کیفیت هوا را کاهش می‌دهند. ضمن اینکه علت آلودگی روز‌های اخیر اراک پدیده وارونگی دما و افزایش آلاینده‌های جوی بوده است.»
رئیس اداره امور آزمایشگاه اداره کل محیط زیست استان مرکزی گفت: در حال حاضر شاخص لحظه‌ای کیفیت هوای اراک عدد ۱۶۳ و ناسالم برای تمامی گروه‌های سنی را نشان می‌دهد که لازم است در این شرایط از تردد‌های غیرضروری پرهیز کرد و مادران باردار، کودکان، سالمندان و بیماران قلبی و ریوی در خانه بمانند.»
هشدار سازمان هواشناسی
سازمان هواشناسی نیز در پی تشدید آلودگی هوا اعلام کرد: «در این شرایط جوی نسبت به پرهیز از تردد‌های غیر ضروری به‌ویژه سالمندان، کودکان و افراد با سابقه بیماری، خودداری از فعالیت فیزیکی و ورزشی در فضای باز تا حد امکان، مدیریت سوخت و زمان فعالیت واحد‌های صنعتی در سطح و حومه کلان شهر‌ها در دستور کار قرار گیرد.»
این سازمان همچنین با اعلام هشدار زردرنگ اعلام کرد: «ادامه پایداری در هوا طی روز‌های شنبه (۲۹ آبان ماه) تا دوشنبه (اول آذرماه) پیش‌بینی می‌شود. بر اثر این پدیده مخاطراتی همچون افزایش غلطت آلاینده‌ها و کاهش کیفیت هوا به ویژه در ساعات صبحگاهی قابل انتظار است. شنبه (۲۹ آبان ماه) شهر‌های تهران، اراک، اصفهان، تبریز، کرج و مشهد درگیر این پدیده هستند. یک‌شنبه (۳۰ آبان ماه) تهران، کرج، تبریز و مشهد این شرایط را تجربه خواهند کرد. دوشنبه (اول آذر ماه) نیز این شرایط برای شهر‌های تبریز و مشهد قابل انتطار است. حاکمیت این شرایط جوی می‌تواند باعث افزایش شاخص کیفیت هوا درحد ناسالم برای گروه‌های حساس و احتمال رشد آن تا ناسالم برای تمام گروه‌ها در مناطق صنعتی و پرتردد در صورت عدم کنترل منابع آلاینده ثابت و متحرک شود.»
درخواست برای اقدام عاجل کارگروه اضطرار
افزایش آلودگی هوا در حالی در بسیاری از شهر‌های کشور در حالی است که عباس شاهسونی، رئیس کارگروه سلامت هوا و تغییر اقلیم مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت نیز با بیان اینکه آلودگی هوا به معضل جدی پایتخت تبدیل شده است، گفت: «در همین راستا کارگروه شرایط اضطرار استان تهران باید نسبت به تصمیم عاجل اقدام کند.»
با این حال شاهسونی پیش از این در گفت‌وگویی با سپید، گفت: «هوای هیچ‌یک از روز‌های تهران در سال ۱۴۰۰ هوای پاک نبوده است. ما از ابتدای سال مشکل آلودگی هوا را داشتیم و عمده روز‌ها برای گروه‌های حساس ناسالم است.»
شاهسون یادآور شد: «سازمان جهانی بهداشت استاندارد غلظت ذرات معلق در هوا را از ده میکروگرم به پنج میکروگرم کاهش داده است این در حالیست بر اساس این مقیاس، مانیگین غلظت این ذرات در تهران ۶ برابر استاندارد جهانی است.»
آلودگی هوا و مرگ‌های زودرس
وضعیت آلودگی هوای تهران در حالی است که به گزارش ایرنا آلودگی هوا عامل مرگ سالانه ۴۱ هزار نفر در کشور است. مطابق با آخرین گزارش بانک جهانی در سال ۲۰۱۸، هزینه‌های سلامت (مرگ و بیماری) آلاینده ذرات معلق در شهر تهران سالیانه، ۲.۶ میلیارد دلار است.
بر اساس این گزارش در صورتی که غلظت ذرات معلق ذرات معلق pm ۲.۵ در شهر تهران از ۳۵ میکروگرم در متر مکعب به ۱۰ میکروگرم در متر مکعب کاهش پیدا کند، سالیانه هزینه‌های سلامت (مرگ و بیماری) ناشی از آلاینده ذرات معلق به میزان ۱.۶ میلیارد دلار کاهش می‌یابد.
به گفته شاهسونی مواجهه با ذرات معلق بطور میانگین باعث کاهش ۱.۸ سال از امید به زندگی در مردم دنیا می‌شود. در حال حاضر ۹۲ درصد از جمعیت جهان در کشور‌هایی زندگی می‌کنند که در آن سطح آلودگی هوا ۱۰ میکروگرم بر متر مکعب است؛ یعنی بالاتر از رهنمود سازمان جهانی بهداشت.
وی در این رابطه گفت: «آلودگی هوا در سطح جهان، به عنوان چهارمین علت مرگ زودرس پس از فشار خون بالا، مصرف دخانیات و سوء تغذیه و دومین علت اصلی مرگ و میر ناشی از بیماری‌های غیرواگیر پس از استعمال دخانیات شناخته شده است.»
شاهسونی اظهار کرد: «بر اساس آخرین برآورد موسسه معتبر بار بیماری‌ها به ترتیب ۲۶ درصد از مرگ‌های ناشی از سکته مغزی، ۲۰ درصد از مرگ‌های ناشی از بیماری‌های ایسکمیک قلبی، ۱۹ درصد از مرگ‌های ناشی از سرطان ریه، ۲۰ درصد از مرگ‌های ناشی از دیابت، ۳۰ درصد از مرگ‌های ناشی از عفونت‌های تحتانی دستگاه تنفسی و ۴۰ درصد از مرگ‌های ناشی از بیماری‌های مزمن انسداد ریوی منتسب به مواجهه طولانی مدت با آلودگی هوای آزاد است.»
بر اساس نتایج مطالعه مشترک دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، مجموع سال‌های عمر از دست رفته به علت مواجهه طولانی مدت با ذرات معلق در ۲۵ شهر منتخب کشور، به‌طور میانگین برابر با ۴۸۶ هزار و ۲۸۹ سال و هزینه اقتصادی مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا ۵ هزار و۷۸۰ میلیون دلار است.
این میزان مرگ و میر در ایران در حالی است که با استناد به گزارش سازمان جهانی بهداشت شمار مرگ و میر در جهان به دلیل آلودگی هوا در حال افزایش است به گونه‌ای که سالانه ۷ میلیون نفر در جهان به دلیل مواجه با هوای آلوده جان خود را از دست می‌دهند.
ماریا نیرا، مدیر گروه سلامت عمومی سازمان جهانی بهداشت هم یورونیوز گفت: «آلودگی هوا به گونه‌ای چشمگیر بر سلامت انسان تاثیر گذاشته و منجر به بروز بیماری‌هایی مانند سکته مغزی، بیماری‌های قلبی، بیماری‌های مزمن ریوی، سرطان ریه و ذات الریه بویژه در میان کودکان می‌شود.»
پراکندگی این مرگ و میر نیز در قاره‌های مختلف، متفاوت است. بیش از دو سوم این تلفات یعنی حدود ۴ میلیون مرگ در آسیا و عمدتا در چین ثبت شده و آفریقا با ۱ میلیون مرگ و میر در جایگاه بعدی قرار دارد.
گفتنی است که شاخص کیفیت هوا (AQI) به پنج دسته اصلی تقسیم‌بندی می‌شود. بر اساس این تقسیم‌بندی از عدد صفر تا ۵۰ هوا پاک، از ۵۱ تا ۱۰۰ هوا قابل قبول (سالم) یا متوسط، از ۱۰۱ تا ۱۵۰ هوا ناسالم برای گروه‌های حساس، از ۱۵۱ تا ۲۰۰ هوا ناسالم برای همه گروه‌ها، از ۲۰۱ تا ۳۰۰ هوا بسیار ناسالم و از ۳۰۱ تا ۵۰۰ شرایط کیفی هوا خطرناک است.
منبع: روزنامه سپید