اقتصاد ۲۴- روز یکشنبه و بعد از گذشت نزدیک به دو سال از ماجرای شلیک به هواپیمای اوکراینی، نخستین جلسه رسیدگی به این پرونده در دادگاه نظامی به ریاست قاضی مهرانفر و با حضور خانواده‌های جانباختگان و ۱۰ متهم نظامی برگزار شد.
ابتدا گفته می‌شد این دادگاه به صورت علنی برگزار خواهد شد، اما به سبب وجود محدودیت‌های نظامی، غیرعلنی برگزار شد و صرفا خبری از قوه قضاییه به رسانه‌ها ارسال شد تا به عنوان جزییات دادگاه منتشر کنند.
رسانه‌ها به دلیل غیرعلنی بودن دادگاه، اجازه انتشار محتوای آن را ندارند، به همین دلیل در این گزارش به محتوای دادگاه پرداخت نشده و در گزارشی این موضوع را پیگیری کرده که روند رسیدگی و شرایط حاکم بر دادگاه چگونه بوده که جزییات آن به روایت وکلای دادگاه و همچنین برخی از خانواده قربانیان سقوط هواپیمای اوکراینی در ادامه آمده است.
بیشتربخوانید: دادگاه رسیدگی به پرونده هواپیمای اوکراینی برگزار شد
محمود علیزاده طباطبایی وکیل دادگستری که وکالت خانواده چند تن از جانباختگان هواپیمای اوکراینی را برعهده دارد، در خصوص اولین جلسه دادگاه رسیدگی می‌گوید، چون جلسه غیرعلنی بود، نمی‌توانم محتویات جلسه موضوعی را بگویم بنابراین صرفا درباره نحوه رسیدگی توضیح می‌دهم. همین ابتدا این را بگویم که خانواده‌ها به شدت آسیب‌دیده هستند و برایشان این جلسات بسیار سخت است. درباره خود پرونده هم وکلا هم خانواده‌ها معتقد بودند بررسی‌ها ناقص است و خوشبختانه دادگاه نیز پذیرفت بنابراین قرار شد پرونده برای گزارش کارشناسی برگردد و به اعتراض رسیدگی شود.
به کیفرخواست پرونده هواپیمای اوکراینی اعتراض کردیم
وی ادامه داد: جلسه اول دادگاه ۳ ساعت به طول انجامید و در دادگاه ۱۱۳ نفر از ۱۶۹ خانواده در جلسه حضور داشتند. برخی از این خانواده‌ها که در جلسه نبودند، یا ایران نبودند یا اتباع خارجی بودند. از این میان ۱۴۶ نفر آن‌ها ایرانی، ۱۰ نفر افغانستانی، ۵ نفر کانادایی و ۳ نفر سوئدی و ۱۱ نفر نیز اوکراینی بودند. کیفرخواست در جلسه کامل خوانده نشد و البته تنفس دادند تا یک جلسه دیگر برای خواندن کیفرخواست باشد و بعد از آن برای رسیدگی و مطالعه بیشتر ارجاع داده شود. حدود ۱۲ وکیل بودیم و هرکدام از ما پرونده چندنفر را قبول کردیم. وکلایی همچون آقایان اثنی عشری، صادقی، کاکاافشار در جلسه حضور داشتند.
متهم ردیف اول پرونده هواپیمای اوکراینی یک سروان است
طباطبایی با بیان رئیس دادگاه جلسه را خوب اداره کرد، اینگونه توضیح داد که خانواده‌ها بسیار عصبی بودند، حرفشان را می‌زدند و دادگاه به سخنان آن‌ها گوش می‌کرد و از این جهت خوب بود. دادگاه ۱۰ متهم نظامی داشت و، چون غیرعلنی بود نمی‌توانم اسمی از متهمان ببرم و تنها می‌توانم بگویم که ده نفر متهم افرادی بودند که مستقیما درگیر این عملیات بودند. ستوان، سروان، سرگرد، سرهنگ و سرتیپ در میان متهمان بودند و «متهم ردیف اول» نیز «سروان» است. ۳ الی ۴ نفر متهم به قتل غیرعمد هستند و مابقی در بی‌احتیاطی در انجام وظیفه متهم هستند.
بیشتر بخوانید: در حادثه هواپیمای اوکراینی نمی‌توانستیم بگوییم حادثه بر عهده دیگری است، پس همه مسئولیت را پذیرفتیم+فیلم
به کارشناسی پرونده اعتراض داشتیم
جمشید رحمانی‌فر که دخترش دانشجوی دانشگاه آلبرتا کانادا در این هواپیما بوده، به رویداد۲۴ می‌گوید: جلسه کمتر از سه ساعت بود و ما از روند جلسه رضایت نداشتیم، زیرا ما و وکلایمان هنوز نتوانستیم به صورت کامل پرونده را بخوانیم. با وجود اینکه قاضی می‌گفت دستور دادیم پرونده را در اختیار وکلا قرار دهیم، اما شاهد بودیم وکیل مراجعه می‌کرد و نمی‌توانست پرونده را بخواند.
او اوامه می‌دهد: اقدام توسط نیرو‌های مسلح صورت گرفته و کارشناسی آن را هم ستاد کل نیرو‌های مسلح انجام داده است که این معقول نیست و نخستین ایراد ما همین مسئله بود، بنابراین پیشنهاد دادیم از کارشناسان مستقل بین‌المللی در پرونده حضور داشته باشند و، چون بی‌طرف هستند برای همه خانواده‌های جانباختگان قابل قبول خواهد بود.
رحمانی‌فر می‌گوید: برای ما کارشناسی پرونده وجاهت قانونی ندارد، اما نمی‌توانیم بگوییم خود دادگاه قانونی نیست، زیرا هر سانحه هوایی در دنیا رخ دهد، در وهله اول دادگستری آن سرزمین، صالح به رسیدگی است مگر اینکه در ادامه دلایلی وجود داشته باشد که به دنبال کشف حقیقت نیستند. از همین رو طبق قوانین بین‌المللی باید اول به دادگاه‌های ایران رجوع کنیم. وقتیی وکیل گرفتیم و حضور پیدا کردیم یعنی رسمیت داده‌ایم.
متهمانی که در جلسه بودند، از نظر ما متهم اصلی نیستند
رحمانی‌فر با بیان اینکه در جلسه اول متهمان فقط خودشان را معرفی کردند، تصریح کرد: ما این افراد را متهم اصلی نمی‌دانیم و از افراد مهمتر شکایت داریم. اما دیدن آن‌ها یادآوری آن لحظات بود و تداعی آن برای خانواده‌ها سخت و دردناک بود، فریاد مادران و پدران جو جلسه را تحت تاثیر قرار داده بود.
تحت شدیدترین تدابیر امنیتی وارد دادگاه شدیم
او ادامه می‌دهد: زمانی که می‌خواستیم به دادگاه برویم، قرار بود همه خانواده‌ها سر خیابان عباس آباد همدیگر را ببینند و از آنجا با هم برویم. اول صبح خیابان شریعتی شبیه منطقه جنگی بود و نیرو‌های انتظامی همه جا بود. زمانی هم که می‌خواستیم وارد دادگاه شویم تحت شدیدترین تدابیر امنیتی بودیم و دو دفعه از دستگاه ایکس. ری ردشدیم و حتی کلیدهایمان را گرفتند. گفتیم این تدابیر را زمان آن فاجعه به کار می‌بردید. همچنین فقط پدر و مادر‌ها می‌توانستند وارد شوند و به خواهر و برادر‌ها اجازه حضور ندادند.
پس از اعتراض ما قاضی دستور داد نماینده دادستان از جلسه بیرون برود
رحمانی‌فر با بیان اینکه زمانی که کیفرخواست خوانده می‌شد خانواده‌ها اعتراض کردند، گفت: کیفر خواست توسط معاون دادستان خوانده شد که ما از او رضایت نداشتیم، زیرا در تجمع قبلی که در دادسرا داشتیم، ایشان به آقای اسدی لاری که دو فرزندش در این سانحه جان باخته بودند، حرف بدی زده بود و حالا همین فرد کیفرخواست را می‌خواند بنابراین اجازه ندادیم کیفرخواست را بخواند و همه اعتراض کردیم و قاضی دستور داد ایشان از جلسه خارج شود.
برای متهمان قرار منع تعقیب صادر شده است
وی ادامه داد: ما اعتراض داریم که چرا برای متهمان قرار منع تعقیب صادر شده است، این ۱۰ متهم عوامل زیرمجموعه هستند و عوامل اصلی نیستند. ما از مقامات ارشد نظامی و وزیر وقت راه، رئیس وقت هواپیمایی کشور شکایت کردیم و گفتیم چرا آسمان را کلییر نکردند یا پنهان‌کاری کردند؟
رحمانی‌فر گلایه خود را اینگونه ادامه می‌دهد: چرا آقای حاجی زاده هر زمان اراده می‌کند به صداوسیما می‌آید و سخنانی مطرح می‌کند، اما این امکان برای خانواده‌ها وجود ندارد که بخواهند حرف و خواسته‌هایشان را مطرح کنند؟
وسایل عزیزانمان نبود
او ادامه داد: سوال دیگر ما این است که چرا هواپیما تاخیر داشت؟ چرا برخی از چمدان‌ها بار زده نشد؟ ۸۲ چمدان به دلیل اینکه هواپیما زیاد بنزین زده و سنگین شده را بار نزده بودند. دختر من ۲ چمدان داشت که فقط یکی از آن‌ها بار هواپیما شده بود. خیلی از وسایل شخصی هم نبود. اصلا چرا منطقه را سریعا شخم زدند و تمیز کردند؟ چرا اجازه ندادند بررسی شود؟
آرزو می‌کنم آبروی کشور را فدای آبروی سیاسیون نکنند
پدر نسیم رحمانی‌فر می‌گوید: در رابطه با شلیک به هواپیما ۳ روز پنهان کردند و گفتند هواپیما نقص فنی داشته و بعد از سه روز دروغشان مشخص شد. چرا این پنهان‌کاران را مجازات نمی‌کنند؟ آیا قانون برای مسئولین نیست؟ آرزو می‌کنم برای حفظ آبروی کشور، رسیدگی عادلانه انجام دهند تا مرهمی روی زخم‌های ما باشد. نه اینکه آبروی کشور را فدای آبروی سیاسیون بکنند. من پا پس نخواهم کشید و هر کجا که باشد دادخواه دخترم هستم. ما نه براندازیم نه سیاسی. سال‌ها در این کشور به آرامی زندگی کردیم. من در جنگ بودم و جانم را در برای تامین امنیت کشور و فرزندانمان گذاشته‌ام. اگر قرار باشد امنیت فرزندانمان به دست خودمان مخدوش شود، نخواهیم پذیرفت.
او ادامه می‌دهد: صداوسیما همان اوایل با خانواده سعیدی‌نیا از جانباختگان مصاحبه کرد و تمام سخنان آن‌ها را تقطیع کرد و فقط آن بخشی که گفته بود «اگر بچه ما برای جنگ به جبهه رفته بود و توسط دشمن شهید می‌شد، بچه‌ام را به اسلام تقدیم کردم» را منتشر کردند. این پدر و مادر وقتی مصاحبه را دیدند سکته کردند و به بیمارستان رفتند. متاسفانه بهره‌برداری‌های ناجوانمردانه‌ای داشتند.
زیر نظر متخصصان اعصاب و روان دارو‌های قوی می‌خوریم
او می‌گوید: زندگی همه خانواده‌ها بهم ریخته است و وضعیت وحشتناکی داریم. زیر نظر متخصصان اعصاب و روان هستیم و دارو‌های قوی می‌خوریم. برخی از خانواده‌ها کارشان به خودکشی رسیده است. نمی‌توانیم تصور کنم و بپذیرم که دخترم را تا دم هواپیما بردم، بغلش کردم، او را بوسیدم و با دست خودم فرستادم و یک ساعت بعد تکه تکه شود و بعد دی. ان.ای دخترم را به من تحویل دهند! حتی یک عذرخواهی نکردند.
هر جای دنیا چنین اتفاقی رخ می‌داد دولت عوض می‌شد، اما اینجا عادی برخورد کردند
رحمانی‌فر می‌گوید: هر جای دنیا چنین اتفاقی رخ می‌داد دولت عوض می‌شد و بسیاری برکنار می‌شدند، اما اینجا عادی برخورد کردند و بیانیه دادند که خطای انسانی بوده است. ما چیزی جز دادخواهی فرزندانمان نمی‌خواهیم. غرامت و دادخواهی، فرزندانمان را به ما برنمی‌گرداند، اما مجازات عاملان، تضمینی برای جلوگیری از این اتفاق‌ها خواهد بود تا خانواده‌های دیگر خدایی نکرده چنین دردی را تجربه نکنند.
به رئیس دادگاه گفتم برای قربانیان از لفظ شهید استفاده نکند، چون استفاده ابزاری بود
پدر نسیم رحمانی‌فر دانشجوی جانباخته در این فاجعه می‌گوید: زمانی که رئیس دادگاه متن را می‌خواند از از لفظ شهدا استفاده کرد که من اعتراض کردم. گفتم شهید یک مقام الهی نزد خدا دارد. عنوان شهدا دادن برای استفاده ابزاری و مصادره کردن فرزندانمان است و فقط از لفظ جانباخته استفاده کنید، رئیس جلسه هم گفت چشم حتما.