اقتصاد ۲۴ - در حالی که سال‌هاست زمزمه‌هایی مبنی بر حضور استارتاپ‌ها در بورس از گوشه و کنار شنیده می‌شود در سال ۹۹ و ۱۴۰۰ این بحث قوت بیشتری گرفت و با چرخ سبز دولتی‌ها نیز روبه رو شد؛ اما در نهایت عرضه اولیه آن انجام نشد و به سال ۱۴۰۰ محول شد.
سال ۹۹ سال عجیبی برای بورس ایران بود. سالی که صفر و صد را همزمان تجربه کرد و در نهایت حواشی زیادی نیز به همراه داشت. اما با فاکتور گرفتن این مسئله؛ داستان جذاب بورس ایران در ۹۹ با زمزمه‌های حضور استارتاپ‌ها رنگ متفاوتی به خود گرفت و درحالی که همه در زمستان ۹۹ منتظر عرضه اولیه شرکت‌های کارآفرینی و شاهد نقش نام آن‌ها در تابلوی فرابورس بودند این اتفاق رخ نداد.
اما در اواخر خرداد سال ۱۴۰۰ رییس سابق سازمان بورس اعلام کرد، در این سازمان به دنبال ورود پنج استارتاپ به بورس بودند، اما موانعی که عمدتا از بیرون تحمیل شده‌اند از به نتیجه رسیدن این موضوع، جلوگیری کرد.
«محمدعلی دهقان دهنوی»، رییس سابق سازمان بورس، در مورد چرایی عدم ورود استارتاپ‌ها به بورس گفته بود: «هدف ما این بوده که پنج استارتاپ را وارد بورس کنیم، اما این اقدام با موانع زیادی همراه است که از بیرون تحمیل شده که اگر این موانع برطرف نشود آسیب‌هایی را به استارتاپ‌ها وارد می‌کند.»
«محمد جواد آذری جهرمی»، وزیر پیشین ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز در لایو اینستاگرامی سال گذشته خود درباره دلایل مانع‌تراشی برای استارتاپ‌هایی که قصد ورود به بورس را دارند گفته بود:
«چند بحث وجود دارد؛ یکی بحث دارایی‌های نامشهود است که بورس روی این مسئله حساس است. از باب اینکه بعدا صدمه‌ای به مال مردم وارد نشود که البته راه‌حل هم دارد. دستورالعمل دارد و ما هم دستورالعملش را به سازمان بورس داده‌ایم.»
«بخشی هم برمی‌گردد به نوع نگرانی که بعضا برخی از دستگاه‌ها دارند در برابر بزرگ‌شدن اقتصاد شرکت‌هایی که وابستگی به نهاد حکومتی ندارند. برخی از وجود سرمایه‌دار بزرگ در کشور می‌ترسند. این بحث سنتی در نظام حکومتی ایران است و هر‌کس می‌خواهد بزرگ شود، باید به جایی وصل شود و اگر وصل نشود، کارش پیش نمی‌رود.»
یکی از اصلی‌ترین دلایلی که شرکت‌ها را به سمت حضور در بورس تشویق می‌کند جذب سرمایه برای توسعه است، به اعتقاد مدیرعامل‌های این شرکت‌ها، اتصال این بخش از صنعت نوآوری - طی یک دهه آینده به بزرگ‌ترین صنعت کشور تبدیل می‌شود- با بدنه اصلی اقتصاد می‌تواند پیشرفت‌های قابل توجهی برای کشور به همراه داشته باشد. استارتاپ‌ها نیز با بالا رفتن بازدهی بورس به تب و تاب ورود به بورس افتادند. بالا رفتن بورس جدی شدن بحث ورود کسب و کار‌های آنلاین به بورس را قوت بخشید.
بسیاری از کارشناسان در خصوص ورود استارتاپ‌ها به بورس نظرات متفاوتی ارائه داند. در حالی که موافقان دلایلی، چون نیاز استارتاپ‌ها به تجربه راه‌های جدید تامین سرمایه و بهره‌مندی از معافیت‌ها و تخفیفات مالیاتی را دلایل مهمی برای ورود استاتاپ‌ها به بورس عنوان می‌کنند. مخالفان این موضوع؛ ایراد در صورت‌های مالی حسابداری و ضعف در حاکمیت شرکتی، و ابهاماتی از این دست را دلایل پررنگ و قابل توجهی می‌دانند.
به اعتقاد مخالفین ورود استارتاپ‌ها به بورس، در بورس عدد و رقم حرف اول را می‌زند و محاسبات و مناسباتی در آن حکم فرماست. استارتاپ‌ها با مهم‌ترین ویژگی خود یعنی چابکی شناخته می‌شوند. از آنجایی که سنجه‌های ورود به بورس سنجه‌های مالی و گزارش‌های آخر سال و … است می‌تواند برای استارتاپ‌ها مخاطراتی همراه داشته باشد. استارتاپ‌های بزرگ و مهم خارجی نیز به راحتی وارد بورس نمی‌شوند، مگر اینکه به استیج قابل قبولی از سطح درآمدی خود رسیده و دغدغه‌های عدد و رقمی همراهشان نباشد. استارتاپ‌های ایرانی که هنوز اطمینانی به درآمدزایی و سود خود ندارند به چه شکلی می‌خواهند قدم در مسیر پر پیچ و خم بورس بگذارند؟ سازمان بورس برای تسهیل شرکت‌های استارتاپی صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه را ایجاد کرده تا با این راه بتواند استارتاپ‌های موفق را جذب بازار سرمایه کند، البته سرمایه گذارانی که در این صندوق‌ها سرمایه گذاری می‌کنند نیز از خطرات و ریسک‌های بالای این صندوق‌ها کاملا مطمئن هستند و به همین دلیل است که نام این صندوق‌ها را صندوق‌های سرمایه گذاری جسورانه گذاشته اند.
بیشتربخوانید:سیگنال مهم برای بورس
این گزارشات درحالی است که روز گذشته خبر به ثمر نشستن ورود نخستین استارت‌آپ ایرانی به بورس منتشر شد. بر اساس اخبار منتشر شده، با پیگیری‌های وزرای ارتباطات و فناوری اطلاعات، اقتصاد و دارایی، معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری و ریاست سازمان بورس، سرانجام اولین استارتاپ مجوز ورود به بازار سرمایه را دریافت کرد.
«عیسی زارع‌پور»، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، با اعلام این خبر گفت:«پس از سال‌ها، دولت سیزدهم به وعده ورود استارتاپ‌ها به بازار سرمایه جامه عمل پوشاند و شرکت تپسی نخستین شرکتی خواهد بود که نام آن بر تابلوی فرابورس نقش خواهد بست.»
یه گفته برخی از کارشناسان بورسی، در کشور ما، چون تأسیس شرکت‌های سهامی عام بسیار دشوار است، و از طرفی نیز بازار سهام‌های اولیه ما محدود است، فرآیندی که بتوان یک استارتاپ را از بازار سرمایه عرضه کرد بسیار سخت است، به همین علت جوانانی که قصد ایجاد شرکت‌های استارتاپی را دارند مجبورند از تسهیلات بانکی استفاده کنند و از آنجایی که ضریب شکست استارتاپ‌ها بسیار بالاست، و از هر ۱۰ استارتاپی که ایجاد می‌شود، ۹ عدد آن با شکست روبرو می‌شود، جوانان ما بعد از مدتی که استارتاپ شان شکست می‌خورد، تبدیل به بدهکاران بانکی می‌شوند و از مدار کسب و کار خارج می‌شوند یا راهی اقتصاد‌های بازار محور دیگر همانند امریکا، کانادا یا کشور‌های اروپایی و حاشیه خلیج‌فارس می‌شوند، ناگفته نماند که کشور‌های حاشیه خلیج فارس سرمایه گذاری کلانی برای به دست آوردن استارتاپ‌های ایرانی کرده اند. به همین علت ما نیاز داریم که اصلاحاتی را به عمل آوریم تا محیط به گونه‌ای شود که شرکت‌ها در مرحله اول از طریق سهامی عام شروع کنند و سپس در هر مرحله از بازار مورد معامله قرار گیرند، و در نهایت زمانی که تبدیل به شرکت‌های بزرگ شدند در بازار ثانویه یا همان بورس اوراق بهادار درج شوند، این امر بسیار مهمی است که ما بتوانیم محیطی ایجاد کنیم تا شرکت‌ها رشد کنند و، چون فاصله بین بازار اولیه و ثانویه زیاد است ما با چالشی روبرو هستیم که شرکت‌های خوب استارتاپی ما به صورت سهامی عام نیستند و سهام‌شان در بازار‌های سرمایه نیست.
بر اساس این گزارش در هفته‌های آتی، عملاً سد ورود استارتاپ‌ها به بازار سرمایه شکسته خواهد شد و انتظار می‌رود موج تازه‌ای از ورود شرکت‌های فناورپایه به این بازار برای تأمین مالی بیشتر و در نتیجه بزرگ‌تر شدن سایز بازار‌های مرتبط به حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات و توسعه اقتصاد دیجیتال به راه بیفتد.
اعلام این خبر در آستانه صدمین روز استقرار دولت سیزدهم، اراده و اهتمام جدی دولت بر توسعه فناوری اطلاعات و اقتصاد دیجیتال را بیش‌ازپیش روشن می‌کند.