اقتصاد۲۴- تنها کمی بعد از گذشت یکسال از اولین آزمایش موفقت‌آمیز بالینی واکسن کووید-۱۹، احساس وحشت بخش‌های بسیاری از جهان را فرا گرفته است. سویه اومیکرون ویروس کرونا، که برای نخستین بار در ۲۴ نوامبر (۳ آذر) شناسایی شد، ممکن است بتواند خاصیت تدافعی بدن ناشی از واکسیناسیون یا ابتلا به کووید را دور بزند. سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد که اومیکرون یک خطر جهانی «بسیار بالا» ست.
مدیرعامل شرکت واکسن‌سازی مدرنا هشدار داده که واکسن‌های موجود ممکن است در مقابله با این سویه به شدت جهش‌یافته با مشکل مواجه شوند. با توجه به چشم‌انداز قرنطینه و تعطیلی‌های احتمالی، سرمایه‌گذاران اقدام به فروش سهام شرکت‌های هواپیمایی و هتل‌های زنجیره‌ای کردند. قیمت هر بشکه نفت تقریبا ۱۰ دلار کاهش یافت، کاهشی که اغلب با یک رکورد اقتصادی در آینده همراه است.
با این حال هنوز مشخص نیست که ۳۵ جهش روی پروتئین سویه اومیکرون، این نوع ویروس را نسبت به دلتا کشنده‌تر کرده یا خیر. هر چقدر که دانشمندان در هفته‌های آینده بیشتر این موضوع را تجزیه و تحلیل کنند، تصویر اپیدمیولوژیک شفاف‌تری ارائه خواهد شد. اما خطر شیوع موج بیماری از کشوری به کشور دیگر بر گردن اقتصاد جهانی آویزان شده و موجب تشدید سه خطر موجود شده است.
کاهش رشد اقتصادی
نخستین خطر این است که تشدید محدودیت‌ها در جهان ثروتمند به رشد اقتصادی آسیب می‌رساند. بر اساس اخبار منتشر شده درباره این سویه جدید، کشور‌ها ورود مسافران از آفریقای جنوبی، کشوری که برای اولین بار این ویروس در آنجا شناسایی شد، را ممنوع کرده اند. اسرائیل و ژاپن مرز‌های خود را به طور کامل بسته‌اند. بریتانیا شرایط قرنطینه جدیدی را وضع کرده است. پاندمی کرونای جدید به طور ناگهانی عصر سفر‌های جهانی را خاتمه داد. در حالی که محدودیت‌ها در سال جاری در حال کاهش بود، اما هفته گذشته نشان داد که دروازه‌ها بسیار سریع‌تر از بازشدن، بسته شدند.
شیوع اومیکرون همچنین محدودیت‌های جابجایی آزاد در داخل کشور را نیز تشدید کرده است. اروپا حتی قبل از ورود سویه جدید و به منظور مقابله با سویه دلتا، بسیاری از فعالیت‌های داخلی را محدود کرده بود. ایتالیا ورود افراد واکسینه‌نشدن را به رستوران‌های سرپوشیده ممنوع کرده، پرتغال شرط آزمایش منفی را برای ورود به بار‌ها گذاشته و اتریش به طور کامل قرنطینه را اجرا کرده است. بهبودی که جهان ثروتمند از مدت‌ها قبل برای صنایع خدماتی بزرگ خود انتظارش را می‌کشید حالا مجددا به تعویق افتاده است.
یک اقتصاد کج می‌تواند منجر به خطر دوم شود. این سویه می‌تواند تورم بالای موجود را افزایش دهد. این خطر در آمریکا بیشتر است، جایی که محرک‌های مالی بیش از حد جو بایدن رئیس جمهور آمریکا اقتصاد را بیش از اندازه داغ کرده و قیمت مصرف‌کننده در اکتبر در مقایسه با سال گذشته ۶٫۲ درصد افزایش یافته است. بیشترین رقم در سه دهه گذشته! اما تورم تقریبا در همه جای دنیا بالاست، بر اساس آمار بلومبرگ، میانگین تورم جهانی در حال حاضر ۵٫۳ درصد است!
بیشتر بخوانید: خیز چین برای کسب عنوان بزرگترین اقتصاد جهان
شاید شما فکر کنید که اومیکرون با کاهش فعالیت‌های اقتصادی نرخ تورم را کم کند. در واقع اثر این سویه می‌تواند برعکس باشد. بخشی از دلیل رشد قیمت‌ها به این خاطر است که مصرف‌کنندگان در حال زیاده‌روی در خرید اجناس هستند، و این موضوع زنجیره تامین جهانی را دچار اختلال کرده است. هزینه حمل‌ونقل یک محموله از کارخانه‌های آسیا به آمریکا همچنان به طرز غیرمنتظره‌ای بالاست. برای این که تورم کلی کاهش پیدا کند، نیاز است که مصرف‌کنندگان به خدماتی، چون گردشگری و بیرون غذا خوردن روی بیاورند. اومیکرون موجب تاخیر در این روند می‌شود. این سویه می‌تواند موجب قرنطینه بیشتر در قطب‌های تولید اصلی نظیر ویتنام و مالزی شده و معضلات عرضه را تشدید کند. ضمن اینکه کارگران محتاط ممکن است بازگشت خود به نیروی کار را عقب انداخته و درخواست دستمزد‌های بالاتر کنند.
نرخ بهره و پاندمی
این موضوع شاید یکی از دلایلی باشد که جروم پاول، رئیس فدرال‌رزرو، چندی پیش اعلام کرد که به دنبال سیاست‌های پولی انقباضی است. موضع او درست است، اما خطرات خاص خود را دارد. اثرات سرریز می‌تواند به اقتصاد‌های در حال ظهور آسیب بزند، اقتصاد‌هایی که با سیاست‌های انقباضی فدرال‌رزرو، از خروج سرمایه و کاهش نرخ ارز رنج می‌برند.
اقتصاد‌های نوظهور ذخایر بیشتری دارند و نسبت به تلاش فدرال رزرو برای کاهش محرک‌های اقتصادی در زمان تشدید بحران بدهی سال ۲۰۱۳، کمتر به بدهی خارجی وابسته‌اند. با این حال آن‌ها باید با اومیکرون در خانه مقابله کنند. برزیل، مکزیک و روسیه همین حالا نرخ بهره را افزایش داده‌اند که به آن‌ها کمک می‌کند نرخ بهره را کمی مهار کنند، اما خب این سیاست ممکن است در شرایطی که موج جدیدی از بیماری در حال ظهور است، به کاهش رشد اقتصادی منجر شود. ترکیه، اما خلاف جهات بقیه عمل کرده است، نرخ بهره را کاهش داده و شاهد فروپاشی واحد پولی خود بوده است.
رکود چین
آخرین خطر رکود در چین، دومین اقتصاد بزرگ دنیاست. چندی پیش این کشور به نمونه‌ای درخشان از بهبود اقتصادی علیه پاندمی تبدیل شده بود. اما امروز با بحران بدهی صنعت املاک خود، کمپین‌های ایدئولوژیک علیه کسب‌وکار‌های خصوصی و سیاست ناپایدار «کووید-صفر» دست و پنجه نرم می‌کند و همین موضوع موجب منزوی شدن کشور شده است. در چنین شرایطی ممکن است قرنطینه‌های شدید محلی هم در چین آغاز شود. حتی با وجود اینکه دولت تحریک اقتصاد را در نظر گرفته، رشد اقتصادی به حدود ۵ درصد افت کرده است. به جز شوک کوتاهی که در آغاز پاندمی رخ داد، این نرخ کمترین میزان در ۳۰ سال اخیر بوده است.
اگر قابلیت سرایت اومیکرون از سویه دلتا باشد، استراتژی چین دشوارتر خواهد بود. از آنجایی که حرکت این سویه آسان‌تر است، چین مجبور است برای ریشه‌کن کردن آن در هر بار شیوع سخت‌تر از قبل برخورد کند که این موضوع به رشد اقتصادی آسیب زده و زنجیره‌های تامین را مختل می‌کند.
سازگاری جهان با ویروس
اومیکرون همچنین ممکن است خروج چین از سیاست کووید-صفر را پیچیده‌تر کند، چرا که موج جدید عفونت‌های ناشی از انتشار ویروس بیشتر بوده و این موضوع اقتصاد و سیستم بهداشت و درمان را تحت فشار قرار می‌دهد. این امر به ویژه با توجه به سطوح پایین ایمنی ناشی از عفونت در چین و پرسش‌هایی که در مورد چگونگی عملکرد واکسن‌های چینی وجود دارد، موضوع را پیچیده‌تر می‌کند.
با این حال همه‌چیز تیره و تار نیست. جهان شاهد تکرار بهار ۲۰۲۰ و افت چشمگیر تولید ناخالص داخلی نخواهد بود. بر اساس گزارش گلدمن‌ساکس، مردم، شرکت‌ها و دولت‌ها خود را با ویروس سازگار کرده‌اند و این بدین معناست که ارتباط میان gdp و محدودیت‌های جابجایی و رفتاری یک سوم از آن چیزی است که وجود داشت.
برخی از واکسن‌سازان انتظار دارند داده‌های جدید نشان دهد که واکسن‌های موجود احتمالا بتواند از ابتلای شدید به سویه جدید جلوگیری کند؛ و در صورت لزوم شرکت‌ها و دولت‌ها خواهند توانست که در ماه‌های ابتدایی ۲۰۲۲ واکسن و دارو‌های جدید تولید کنند. حتی اگر اومیکرون، یا در آینده، سویه‌های پی، سیگما یا رو، منجر به رشد پایین‌تر و افزایش تورم شود، جهان به تازگی به این نتیجه رسیده است که مسیر ویروس برای تبدیل شدن به یک بیماری بومی، هموار نخواهد بود.