اقتصاد ۲۴ - تله مدیسین، شاخه‌ای از جریان بزرگ سلامت الکترونیکی است که اجرایی شدن آن در کشور خیلی هم مشهود نیست. آنچه به طور جدی‌تر در ایران، آن هم بعد از همه‌گیری کرونا شاهد آن هستیم شاخه‌ای از سلامت الکترونیکی است با عنوان تله هلث، اما در شرایط فعلی باید دید برای تغییر مسیر از تله مدیسین به تله هلث چطور ممکن است، نهاد‌های بالادستی را با استارتاپ‌های این حوزه یا بیان دیگر بخش خصوصی همراه کرد؟ به بیانی دیگر پرسش اساسی‌تر در حال حاضر این است که آیا اساسا این همراهی ممکن است؟
همچنین در مطالعه شاخه تله‌مدیسین دو نکته مهم که به نظر می‌رسد، به شکل قابل توجهی در توسعه این حوزه نقش دارد پرونده سلامت الکترونیکی و همچنین نسخه الکترونیکی است. جایگاه اجرایی پرونده سلامت الکترونیکی همچنان با ابهاماتی همراه است و از طرف دیگر نسخه الکترونیکی نیز آرام آرام با حذف دفترچه‌های بیمه کاغذی و اجرای پروتکل‌های دیگر در حال عملیاتی شدن، است. حالا فرصت مناسبی است تا جایگاه پرونده‌های الکترونیکی سلامت را بار دیگر مورد واکاوی قرار داد.
مدیرعامل دکترساینا در رابطه با وضعیت فعلی پرونده سلامت الکترونیکی با بیان اینکه اساسا در این حوزه وضعیت خوبی نداریم به فعالیت‌هایی از طرف وزارت بهداشت تحت عنوان (سپاس) اشاره کرد و عنوان کرد که همچنان ایرادات فنی قابل توجهی در این حوزه وجود دارد و امکان بهره‌وری مناسب از آن وجود ندارد.
«مهدی خدادادی» با اشاره به اینکه یکسری زیرساخت با عنوان (سپاس) سامانه پرونده الکترونیکی سلامت، آماده شده است که چند سالی است بخشی از اطلاعات سلامت در آن‌ها نگهداری می‌شود، گفت: «به دلیل نبود بهینگی و نبود متولی درست و صحیح این سامانه هم هیچ خروجی قابل توجهی ندارد. از همین رو باید بگوییم در حوزه پرونده سلامت دیجیتال اساسا وضعیت خوبی نداریم.»
همچنین او با تاکید بر اینکه فعالیت‌های انجام شده در قالب سپاس ایرادات فنی بسیار جدی دارد، گفت: «متولی درست و قابل اتکایی در این حوزه وجود ندارد و از همین رو امکان سرویس‌دهی و استفاده درست از این سامانه هم فراهم نشده. از همین رو این حوزه شبیه چاهی شده است که با اطلاعات بسیار زیادی پر شده، اما اصلا قابلیت بهره برداری را ندارد. این موضوع نیز به دلیل چالش‌ها و مشکلاتی است که در وزارت بهداشت وجود دارد. متاسفانه وزارت بهداشت در این حوزه خیلی چابک نیست.»
بخش خصوصی امکان چابک سازی وزارت بهداشت را ندارد
او در پاسخ به این سوال که در چنین شرایطی چطور می‌توان وزارت بهداشت را نسبت به این حوزه حساس‌تر کرد، گفت: «کاری از دست بخش خصوصی حقیقتا در این حوزه ساخته نیست. نسخه پیچی الکترونیکی نیز قرار بود سال‌ها قبل در کشور راه‌اندازی شود و تا زمانی که دولت با هزینه گزاف درمان و دارو مواجه نشد، نسبت به اهمیت نسخه الکترونیکی حساسیت پیدا نکرد.»
خدادادی به جریان بدهکاری مدام و گسترده دولت به بیمه‌ها و واگذاری بخشی از اموال خود برای جایگزینی این بدهکاری اشاره کرد و گفت: «در چنین شرایطی بیمه‌ها پیشنهاد راه‌اندازی نسخه الکترونیکی را مطرح کردند. از سویی دیگر فضای وزارت بهداشت متاسفانه فضایی به شدت کند بود و منجر به این شد که در نهایت با دستور شورای عالی فناوری اطلاعات دستور اجرای این موضوع را به بیمه‌ها دهد. این کندی و خشکی فضای وزارت بهداشت در مواجهه با استارتاپ‌ها نیز وجود دارد.»
مدیرعامل دکترساینا در بخش دیگری از توضیحات خود با اشاره به جمع‌بندی دولت در این حوزه گفت: «به نظر می‌رسد دولت نسخه الکترونیکی را فعلا به عنوان اولویت مورد توجه قرار داده و پرونده الکترونیکی سلامت خیلی جدی مورد توجه قرار نگرفته است. از همین رو در این حوزه به هیچ عنوان موقعیت خوبی وجود ندارد، مگر اینکه باری دیگر منافع وزارت بهداشت منجر به اهمیت این موضوع شود.»
پرونده سلامت الکترونیکی جزئی از تله مدیسین است
خدادادی در بخش دیگری از توضیحات خود در پاسخ به این پرسش که با توجه به اینکه توسعه تله مدیسین به شکل قابل توجهی با جریان پرونده سلامت الکترونیکی گره خورده است، آیا بدون هماهنگی نهاد‌های بالادستی می‌توان به توسعه تله مدیسین امیدوار بود، گفت: «این موضوع خیلی هم به توسعه تله مدیسین ارتباطی ندارد. هرچند شکی بر این نیست که بخشی از توسعه تله مدیسین همراه با تحقق اجرایی شدن پرونده سلامت دیجیتال است.»
او با تاکید بر اینکه تله مدیسین در گام نخست بدون اجرای پرونده سلامت الکترونیکی هم قابلیت اجرا را دارد، گفت: «تصور کنید به مطب یک پزشک مراجعه کرده‌اید، الزاما برای انجام پروسه ویزیت توسط پزشک نیازمند وجود پرونده سلامت الکترونیکی نیستید. این موضوع در حوزه تله مدیسین نیز صادق است. از همین رو به نظر می‌رسد نهاد‌های بالادستی در این حوزه کار قابل توجهی از نهاد‌های بالادستی ساخته نیست و بخش خصوصی با سرمایه گذاری و مطالعه خود امکان توسعه این حوزه را دارد.»
به هر روی رشد و توسعه در بخش‌های نوین و نوآورانه نیازمند فراهم سازی زیساخت‌های مورد نیاز همان بخش است. از همین رو باید دید زیرساخت‌های لازم توسعه تله مدیسین تا چه حدودی در ایران فراهم شده است. خدادادی در توضیح این موضوع گفت: «برای درک بهتر فضای تله مدیسین نگاهی به فضای این حوزه بسیار کمک کننده است. برای مثال برخی ابزار‌های تله مدیسین، سال گذشته با دلار ۱۴ تا ۱۵ هزار تومانی قابل خریداری و واردات به کشور بود.»
از زیرساخت تا عمل‌گرایی
او در بخش دیگری از توضیحات خود به توضیح چگونگی استفاده از این ابزار‌ها در جریان تله مدیسین پرداخت و گفت: «این ابزار‌ها در منطقه‌ای که پزشک حضور ندارد از طریق پرستار، بهیار یا بهورز مورد استفاده قرار می‌گیرد. فرد بیمار با استفاده از این ابزار‌ها و ارتباطات رادیویی و فعالیت‌هایی که پرستار، بهیار یا بهورز انجام می‌دهند با پزشک ارتباط برقرار می‌کند.»
خدادادی با تاکید بر اینکه تله مدیسین نیازمند زیرساخت‌ها خیلی پیچیده‌ای نیست گفت: «این زیرساخت‌ها به طوری کلی در حوزه ارتباطات، نرم‌فزار و سخت‌افزار است. برای مثال توسعه پوشش اینترنت در همه مناطق کشور به این موضوع کمک قابل توجهی خواهد کرد.» به گفته او به نظر می‌رسد در حال حاضر اولویت حوزه سلامت کشور توسعه تله مدیسین نیست. خدادادی در تکمیل این اظهار نظر خود با اشاره به اهمیت توسعه نسخه الکترونیکی، گفت: «در حال حاضر موضوعات دیگری در حوزه سلامت کشور مورد توجه هستند که یکی از این موضوعات تحقق نسخه الکترونیکی است. در حال حاضر با تحقق این موضوع پزشک این امکان را دارد که به طور آنلاین نسخه را تنظیم و صادر کند. بیمار کد را دریافت کرده و به آزمایشگاه یا داروخانه مراجعه کرده و خدمات لازم را دریافت کند.»
او همچنین با تاکید بر اینکه مهم‌ترین زیرساخت توسعه تله مدیسین نسخه الکترونیکی بود که به شکل قابل توجهی تحقق پیدا کرده است، گفت: «با توجه به این گام اساسی و اثرگذار، حالا دیگر بخش خصوصی این امکان را دارد که با ورود به این حوزه تا نقطه قابل توجهی تله مدیسین را پیش برده و اجرایی کند.»