اقتصاد ۲۴- با پرش قیمت اوراق امتیاز تسهیلات مسکن (تسه) در فرابورس ایران، عملاً نرخ سود مؤثر وام خرید مسکن به بالاترین میزان در سال‌های اخیر رسیده است، این مسئله بانک عامل مسکن را به تکاپو انداخته است تا هم برای تنظیم بازار اوراق تسه و هم برای تضمین فرایند پرداخت تسهیلات، تخفیف قابل‌توجهی روی تعداد اوراق مورد نیاز برای دریافت وام اعمال کند.
تخفیف دو سر برد برای بانک
با صعود ۹۰درصدی قیمت اوراق امتیاز تسهیلات مسکن (تسه) در ۳ماه اخیر، سپرده‌گذاری در بانک عامل مسکن با هدف دریافت اوراق تسه به‌شدت جذاب شده و بانک به‌منظور استفاده از گردش مالی سپرده‌های خود باید تسهیلات بیشتری پرداخت کند؛ این در حالی است که عملاً به‌واسطه جهش قیمت مسکن در سال‌های اخیر، حتی افزایش ۱۰۰درصدی وام مسکن نیز نتوانسته محرکی برای رونق بازار مسکن باشد.
در این وضعیت، متقاضیان که پیش از این باید برای دریافت هر یک‌میلیون تومان تسهیلات، ۲ برگه از اوراق ممتاز را از فرابورس ایران خریداری کرده و به شعب بانک ارائه می‌کردند، اکنون می‌توانند به ازای هر یک‌میلیون تومان وام فقط یک برگه از اوراق تسه خریداری و ابطال کنند.
با این حساب، سود و زیان هر دوطرف وام مسکن یعنی متقاضی و بانک عامل در بازی تسهیلات مسکن برابر با صفر بوده و فقط منافع سپرده‌گذاران باقی می‌ماند که گویا خسارت قابل‌توجهی به آن وارد شده است.
بازپرداخت تسهیلات بدون سپرده
تسهیلات مسکن با استفاده از اوراق ممتاز با نرخ ۱۷٫۵ درصد و با دوره بازپرداخت ۱۲ ساله اعطا می‌شود و هزینه خرید اوراق تسه نیز به‌عنوان بخشی از نرخ سود وام محسوب می‌شود که با احتساب آن نرخ سود مؤثر این تسهیلات به بیش از ۲۰ درصد می‌رسد. در این میان بانک مسکن این اختیار را به متقاضیان وام مسکن داده که با توجه به گرانی قابل‌توجه اوراق تسه، نیمی از تسهیلات خود را بدون خرید اوراق و از محل منابع تسهیلات بدون سپرده دریافت کنند. نکته قابل‌توجه این است که براساس بخشنامه ابلاغی بانک عامل مسکن به شعب خود، نرخ سود تسهیلات خرید مسکن یا جعاله تعمیر بدون سپرده ۱۸ درصد بوده و سقف دوره بازپرداخت آن برای تسهیلات خرید مسکن بدون سپرده ۹۶ماه معادل ۸ سال و برای تسهیلات جعاله مسکن بدون سپرده ۶۰ماه معادل ۵ سال خواهد بود.
بیشتر بخوانید: چگونگی خرید آپارتمان در تهران با مشوق جدید بانکی
با این تفاصیل، گرچه متقاضی در قبال دریافت نیمی از وام مسکن خود نیازی به خرید و ابطال اوراق تسه ندارد و از این محل با نرخ دیروز به ازای هر یک‌میلیون تومان وام حدود ۱۱۳هزار تومان از هزینه او کاسته خواهد شد، اما در مقابل باید نیم درصد سود بیشتری به بانک عامل مسکن بپردازد و باید تسهیلات خود را نیز به‌جای ۱۲سال، حداکثر در ۸سال تسویه کند.
قربانیان منابع رایگان
در اردیبهشت امسال که فعالیت صندوق پس‌انداز مسکن یکم بعد از ۵٫۵ سال متوقف شد، ۲۷۱هزار سپرده‌گذار در این صندوق باقی ماندند که حدود بخشی از آورده آن‌ها همچنان در این صندوق بلوکه است.
همچنین به‌دنبال اجرای طرح ملی مسکن از سال ۹۸، متقاضیان مکلف شدند نسبت به افتتاح حساب و واریز آورده نقدی خود به حسابی نزد بانک عامل مسکن اقدام کنند. اما آخرین آمار‌های ارائه شده حاکی از آن است که: از زمان اجرای طرح تا اواسط آذر امسال، ۱۶۸ هزار نفر آورده اولیه خود را برای آغاز به‌کار و تکمیل واحد‌های مسکونی این طرح پرداخت کرده‌اند که این میزان معادل ۱۰ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان برآورد شده و بانک مسکن از این محل ۵ هزار میلیارد تومان به پروژه‌ها تخصیص داده است.
نکته قابل‌تأمل اینجاست که هزینه ساخت در طرح‌های مسکن ملی و نهضت ملی مسکن، براساس هزینه واقعی ساخت و متناسب با قیمت نهاده‌های ساختمانی تعیین می‌شود و با توجه به تورم متوالی قیمت مصالح ساختمانی، عملاً اجرا نشدن پروژه‌ها باوجود بلوکه شدن آورده متقاضیان به‌معنای کاهش قدرت خرید آورده اولیه آنهاست.