اقتصاد ۲۴- در سال ۲۰۲۱ گویی جهان از خواب پساکرونایی بیدار شد و مصرف‌کنندگانی که سال پیش از آن را در خانه‌های خود با دورکاری پشت سر گذاشته بودند با تزریق واکسن‌ها و کنترل نسبی پاندمی، روانه بازار‌ها شدند تا پاسخگوی اشتیاق خرید خود باشند. چنین شد که زنجیره عرضه دچار شوک و با سیل خریدارانی مواجه شد که انتظار این حجم از استقبال گرم آن‌ها را نداشت، وضعیتی که منجر به پدیده «کریسمس کمبودها» شد و تا پایان سال و حتی آستانه سال نوی ۲۰۲۲ هم نه فقط خودرو که عرضه طیف وسیعی از کالاها را با اخلال مواجه کرد.
بسیاری از افرادی که در زنجیره عرضه به عنوان نیروی فعال مشغول به کار بودند از ترس پاندمی و عواقب جسمی و مالی آن به بازار کار بازنگشته بودند که تقاضای روزافزون خریداران شروع شد. در این بین تولیدکنندگان قطعات هم همچون تولیدکنندگان سایر کالاها، با چالش کمبود مواد اولیه، کمبود نیروی کار و اخلال در عرضه مواجه شدند.
بحران تراشه‌ها و فلزاتی همچون منیزیم بر وخامت اوضاع افزود. آنچه ما‌حصل این اوضاع بود، افزایش قیمت خودرو‌ها در چندین مرحله طی ماه‌های مختلف بود. ظهور موج جدید خودرو‌های برقی، اما تلنگر دیگری بر قدرت خرید مصرف‌کنندگان است، چون بی‌تردید هزینه تولید خودرو‌های برقی بسیار بالاتر است و مشتری‌ها در طبقه متوسط اجتماع به سادگی نمی‌توانند خود را با این افزایش قیمت خودرو تطبیق دهند. به گفته تاوارس اگر خودروسازان خودرو‌های برقی را به خاطر افزایش هزینه‌ها گران کنند، به‌طور طبیعی از تعداد مشتریان آن‌ها کم خواهد شد.
طبق گزارش فورچون، قیمت‌ها بار دیگر در ماه اکتبر نسبت به مدت مشابه سال قبل ۹/ ۲۷ درصد افزایش یافت. این افزایش در ماه اکتبر ۹/ ۲۴ درصد بوده است. متوسط افزایش قیمت خودرو‌های کار کرده هم در سال ۲۰۲۱ نسبت به سال پیش از آن بالغ بر شش هزار و ۹۳۹ دلار بوده است.
افزایش قیمت خودرو‌های کارکرده هم تابعی از کمبود‌هایی است که خودروسازان برای تولید خودرو‌های صفر با آن مواجه شده‌اند و قادر به پاسخگویی تقاضا‌های بازار نیستند. کارشناسان نشریه فورچون بر این باورند که قیمت خودرو‌های دست‌دوم نیز تا سال ۲۰۲۲ به حال عادی باز نخواهد گشت. این در شرایطی است که میانگین قیمت خودرو‌های صفر هم به ۴۶ هزار و ۳۶ دلار رسیده است که نسبت به اکتبر سال گذشته پنج هزار و ۲۶۶ دلار یا ۹/ ۱۲ درصد افزایش را به ثبت رسانده است. این افزایش نسبت به سپتامبر ۲۰۲۱ بالغ بر ۹۱۰ دلار یا ۲ درصد بوده است.
آمار‌ها نشان می‌دهند که هم اکنون خودروی صفر بسیار بالاتر از قیمت خرده‌فروشی پیشنهادی تولیدکننده، فروخته می‌شود و دو درصد بالاتر از قیمت خرده‌فروشی پیشنهادی تولیدکننده در ماه اکتبر معامله می‌شود. این در حالی است که قیمت معاملات خودرو در ماه اکتبر ۲۰۱۹ به‌طور متوسط حدود ۲هزار و ۳۰۰ دلار کمتر از قیمت خرده‌فروشی پیشنهادی تولیدکننده فروخته می‌شد.
کایلا رینالدز، تحلیلگر مرکز کاکز اتومتیو در این رابطه می‌گوید: «مصرف‌کنندگان خواه از سر ناچاری و خواه از سر ناشکیبایی در چنین وضعیتی هنوز هزاران دلار بالاتر از قیمت پیشنهادی تولیدکننده برای خودرو‌های صفر پرداخت می‌کنند. در شرایطی که میانگین قیمت معاملات به رکورد جدیدی رسیده، میانگین بسته‌های مشوق مالی به کمترین سطح ۲۰ سال اخیر رسیده است. خریداران برای امتیازدهی به یک خودرو قیمت‌گذاری‌های بی‌ثبات را پذیرفته‌اند. در حال حاضر شاهد بازاری هستیم که فروشندگان در آن حاکم‌اند.
در چنین شرایطی فروش خودرو‌های لوکس ۳/ ۱۶ درصد از کل بازار را به خود اختصاص داده است که نسبت به سهم ۲/ ۱۵ درصدی سال گذشته بالاتر است. میانگین قیمت برای خودرو‌های لوکس ۶۱ هزار و ۲۰ دلار بوده است. بر اساس آمار‌های منتشر شده، مجموع فروش خودرو‌های صفر در مقیاس ماهانه ۱/ ۴ درصد افزایش داشته، اما نسبت به یک سال پیش ۴/ ۲۲ درصد و نسبت به ماه اکتبر ۲۰۱۹ تا ۲۱ درصد افت را نشان داده است. تحلیلگران بر این باورند که تولید خودرو‌های صفر هنوز «بسیار پایین‌تر از سطح عادی» است، چون هنوز خودروسازان با معضل کمبود ریزتراشه دست و پنجه نرم می‌کنند و به خصوص در تولید محصولاتی که سود تولید آن‌ها بیشتر است چنین مشکلاتی بیشتر نمود پیدا کرده است.
بیشتر بخوانید: چراغ سبز به واردات خودرو
هنوز هیچ کورسوی امیدی هم برای این وضعیت در چشم‌انداز مشاهده نمی‌شود و صاحب‌نظران حوزه خودرو پیش‌بینی می‌کنند که تولید خودرو تا نیمه نخست سال میلادی جدید (۲۰۲۲) هم همچنان در سطح پایین و همراه با دشواری‌های ذکر شده ادامه خواهد یافت. بازار خودرو‌های دست‌دوم هم در پی این معضلات همچنان با افزایش قیمت‌ها روبه‌روست و سطح پایین تولید بسیاری از خریداران را به سمت بازار خودرو‌های دست دوم می‌راند، پدیده‌ای که خود عامل افزایش قیمت‌هاست.
کارشناسان بر این باورند مصرف‌کنندگانی که در این دو بازار تحت فشار قرار دارند بعید به نظر می‌رسد بتوانند به سمت بازار خودرو‌های برقی که هزینه تولید بالاتر و در نتیجه قیمت تمام‌شده بالاتری دارند بروند و به نظر نمی‌رسد دست کم در سال ۲۰۲۲ شاهد جایگزینی خودرو‌های برقی به‌جای خودرو‌های احتراقی باشیم.