اقتصاد ۲۴ - همین اتفاق ناگهانی سرنوشت چای را رقم می‌زند، اتفاقی که حقیقتا افسانه‌ای بوده که توانسته این نوشیدنی را بعد از پنج هزار سال به نوشیدنی محبوب جهان تبدیل کند.
تاریخچه چای، اما در ایران زیاد نیست و تقریبا اوایل دوره قاجار بود که پایِ چای به ایران باز شد و روایت‌هایی از این حکایت دارد که در این زمان آقا محمدخان قاجار تخم چای را با مشتقات بسیار با خود از هند به ایران آورد. به هرحال آنچه امروز مهم است این است که این نوشیدنی حالا بعد از آب پرمصرف‌ترین نوشیدنی جهان است و تقریبا هیچ کشوری نیست که از طعم این نوشیدنی خوشمزه لذت نبرد.
مصرف چای درکشور‌های مختلف بالاست، اما در این زمینه ترکیه و مراکش سردرمدار بوده و ایران هم دررده‌های سوم یا چهارمی قرار دارد، طوری که برآورد می‌شود هرایرانی سالانه حدود دو کیلوگرم چای مصرف می‌کند.
با توجه به این مصرف بالا مهم است که بدانیم این نوشیدنی چه خواصی دارد وچطور باید آن را مصرف کرد که بتوان از فواید آن بهره برد. در همین راستا به مناسبت روز جهانی چای (۱۵ دسامبر- ۲۴ آذر) با دکتر فرزاد بابایی کارشناس تغذیه به گفتگو نشستیم.
بابایی با اشاره به دسته بندی‌های مختلف چای در جهان، گفت: در حال حاضر انواع شناخته شده چای شامل چای سیاه (فرآوری شده)، چای سبز (بدون فرآوری)، چای سفید، چای زرد و چای اُلنگ است.
وی افزود: آنچه که امروز در جهان درمیان انواع چای مصرف بالایی دارد، چای سیاه است که از فرآوری برگ‌های گیاه چای به دست می‌آید.
بیشتر بخوانید: هرگز در این زمان آب نخورید
بابایی تصریح کرد: این نوع چای حاوی آنتی اکسیدان "کاتچین" است که می‌توان در سلامت عروق و سلول‌های بدن مفید باشد.
وی افزود: همچنین این نوع چای حاوی مقداری کافئین است که می‌تواند روی متابولیسم سلولی و اعصاب تاثیرات مثبتی داشته باشد.
این کارشناس تغذیه خاطرنشان کرد: همچنین چای حاوی مقادیر پتاسیم و نیز فلوئور است که برای سلامت بدن مفید بوده و فلوئور آن به سلامت دندان‌ها کمک می‌کند.
بابایی افزود: این فواید چای در صورتی است که نکاتی در خصوص مصرف آن رعایت شود که از جمله مهم‌ترین آن سلامت چای مصرفی است و چای باید از مراکز معتبر و بهداشتی تهیه شود.
خطرات مصرف چای کهنه دَم
این کارشناس تغذیه افزود: نکته مهم بعدی در این زمینه میزان مصرف چای است و افراد باید بدانند هرچند چای نوشیدنی خوشمزه‌ای است، اما نباید در مصرف آن زیاده روی کرد و مصرف روزانه نباید از حداکثر سه فنجان چای بیشتر شود.
بابایی گفت: نکته مهم دیگری که باید در زمینه مصرف چای به آن توجه کرد تازه دم بودن چای است، چرا که استفاده از چای به اصطلاح "کهنه دم" می‌تواند با مضرات بسیاری برای بدن همراه باشد.
وی خاطرنشان کرد: درچای کهنه مقدار آنتی اکسیدن "کاتچین" کاهش یافته و از طرفی اسید تانیک در آن بالا می‌رود که همین اسید جذب یون‌های سه ظرفیتی مانند آهن و یون‌های دوظرفیتی مانند کلسیم و منیزیم را با اختلال مواجه می‌کند.
بابایی افزود: از طرفی در چای کهنه، مقدار "اگزالات" افزایش می‌یابد که همین امر موجب افزایش احتمال ابتلا به سنگ‌های کلیوی می‌شود.
وی افزود: بنابراین چای باید حداکثر نیم ساعت پس از "دَم کشیدن" مصرف شود که مدت این دم کشیدن هم در انواع چای متفاوت است، مثلا در چای تولید شمال کشور حداقل ۱۵ تا ۳۰ دقیقه برای دَم کشیدن زمان نیاز است و این مدت برای چای تولیدی در هند و سریلانکا حدود پنج تا ۱۰ دقیقه است.
بابایی خاطرنشان کرد: در مجموع در خصوص تازه دم بودن چای در حال حاضر باید گفت که اگر رنگ و طعم چای تغییر کند، چای عملا کهنه شده و نباید دیگر آن را مصرف کرد.
نوشیدن چای، بعد از صرف غذا ممنوع
وی در ادامه در خصوص مصرف همزمان چای با غذا هم هشدار داد و افزود: اسید تانیک موجود در چای موجب دفع آهن غذا می‌شود که این امر در خصوص آهن موجود در منابع گیاهی مانند سبزیجات، عدس، اسفناج و. عنوان شده است وتاثیر چندانی روی آهن موجود در منابع گوشتی ندارد.
وی افزود:، اما در مجموع توصیه می‌شود که چای بلافاصله بعد از صرف غذا مصرف نشود، چرا که تاثیرات منفی برروی مری خواهد داشت.
بابایی گفت: یکی از اثرات منفی مصرف چای بلافاصله بعد از غذا افزایش احتمال شُل شدن دریچه مری و بازگشت غذا از معده به مری یا همان رفلاکس معده است که توصیه می‌شود حتما بین صرف غذا و چای فاصله باشد.
این کارشناس تغذیه افزود: عمدتا توصیه می‌شود چای بصورت یک نوشیدنی میان وعده صرف شود.
بابایی در ادامه اشاره‌ای هم به جایگزین کردن مصرف چای به جای آب داشت و افزود: برخی افراد به تصور اینکه در طول روز چند فنجان چای مصرف کرده اند آن رادر شمار مصرف آب روزانه قرار می‌دهند که این موضوع کاملا اشتباه است.
وی افزود: چای "مدر" است و موجب دفع آب بدن می‌شود، بنابراین به هیچ عنوان نباید مصرف چای را جایگزین آب کرد و باید هشت لیوان آب روزانه به جای خود مصرف شده و در مصرف چای زیاده روی نکرد.
مصرف چای سبز احتمال ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهد
وی در ادامه اشاره‌ای هم به خواص چای سبز داشت و افزود: چای سبز هم هم اکنون رواج بسیاری پیدا کرده و عمده افراد آن را برای کاهش وزن مصرف می‌کنند، چرا که موجب افزایش متابولیک بدن می‌شود.
بابایی در خصوص مصرف بالای این نوع چای هم هشدار داد و افزود: مصرف بیش از یک لیوان از این نوع چای هم می‌تواند موجب افت فشار در افراد شود.
وی افزود: از طرفی این نوع چای هم حاوی اگزالات بالا است که می‌تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهد.
این کارشناس تغذیه به مصرف دیگر انواع چای هم اشاره کرد و افزود: برخی افراد انواع دیگر چای را از جمله چای سفید و اُلنگ را برای کاهش وزن مصرف می‌کنند که هنوز مبنای درست و علمی ندارد، اما قطعا این انواع چای هم فواید خود را دارند، به شرط آنکه به هیچ عنوان در مصرف آن‌ها زیاده روی نشود.
بابایی خاطرنشان کرد: درمجموع نوشیدنی چای، نوشیدنی مفیدی است به شرط آنکه سلامت و تازه دم بوده و به میزان مناسب و در زمان مناسب در طول روز مصرف شود.