جامعه ۲۴، در هفته آخر دی‌ماه امسال بود که روابط عمومی سازمان تأمین اجتماعی از حذف نسخه کاغذی و اجرایی شدن نسخه الکترونیک در اول دی‌ماه خبر داد. پس از آن نیز بلافاصله سازمان بیمه سلامت از اجرای این طرح در این بیمه خبر داد. این اطلاعیه سازمان تأمین اجتماعی در حالی منتشر شد که سازمان نظام پزشکی به شدت با این موضوع مخالفت کرده و از عدم آماده سازی زیر‌ساخت‌های فنی و در نتیجه سردرگمی داروخانه‌ها، پزشکان و مردم تأکید کرده بود.
مخالفت نظام پزشکی با نسخه نویسی الکترونیک
علی سالاریان، معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی در این رابطه به روزنامه سپید گفته بود که توجه به اینکه نسخه نویسی الکترونیک یک تکلیف قانونی بوده و چند سالی از تصویب آن می‌گذرد، سازمان تامین اجتماعی برای اینکه حتما به این تکلیف قانونی عمل کند، اعلام می‌دارد که در بسیاری از نقاط آن را اجرا کرده و بدون مشکل و ایراد است لذا می‌توان آن را در سراسر کشور به اجرا درآورد، در حالی که خود آن‌ها بهتر از هر کس دیگری می‌دانند که اشکالات کار بسیار زیاد است.
این مقام سازمان نظام پزشکی همچنین با اشاره به عدم صداقت بیمه‌ها در اعلام عدم آمادگی برای اجرای نسخه الکترونیک، بخشی از مشکلات تولید نسخه الکترونیک را عدم لود نسخه در داروخانه‌ها و مراجعه دوباره بیمار در نوشتن نسخه، قطعی برق، قطعی و کندی سرعت اینترنت عنوان کرد و گفت: برای برخی زیرگروه‌های پزشکی هنوز زیرساختی آماده نشده است، وضعیت دارو‌های ترکیبی در این نسخه‌ها مشخص نیست از سوی دیگر گاه بیماران مبتلا به بیماری‌های صعب‌العلاج مانند بیماران مبتلا به سرطان نیز در این وضعیت دچار مشکل شده‌اند.
مشکلات داروخانه‌ها در نسخه نویسی الکترونیک
همزمان با این موضوع علی فاطمی نایب رئیس انجمن داروسازان ایران از ایجاد مشکلاتی برای داروخانه‌ها خبر داده بود.
این مشکلات موجب شده بود بهرام عین‌اللهی وزیر بهداشت در نامه‌ای به رئیس جمهوری خواستار تعویق اجرای نسخه نویسی الکترونیک شود، اما این درخواست او با جواب منفی ابراهیم رئیسی مواجه شد. پس از این موضوع بود که هم سازمان بیمه سلامت و هم سازمان تأمین اجتماعی در اقدامی همزمان از حذف نسخه کاغذی و در نتیجه آنلاین شدن نسخ از اول دی‌ماه سال جاری خبر دادند.
به گفته یک داروخانه‌دار و عضو انجمن داروسازان تهران، نسخه‌های الکترونیک اگرچه می‌توانند در آینده بسیاری از مشکلات در این حوزه را کاهش داده و باعث شفافیت در حوزه دارو می‌شود، اما مشکلات زیادی بر سر راه آن وجود دارد.
یکسان نبودن قیمت دارو در سامانه‌ها
شهاب‌الدین جنیدی اظهار کرد: سرعت اینترنت، پهنای باند و اختلال در سایت سازمان بیمه از جمله مشکلات موجود است که موجب می‌شود تا دسترسی ما به نسخه از بین رفته و ندانیم پزشک چه دارویی را برای بیمار تجویز کرده است؛ حل این موضوع از عهده داروخانه‌ها خارج است.
وی افزود: مشکل دیگر قطعی برق است که داروخانه‌ها باید این موضوع را حل کنند و با صرف هزینه‌ای یک سیستم برق اضطراری راه بیندازند. با وجود برق اضطراری در صورت قطعی برق تا دو ساعت مشکلی برای داروخانه‌ها به وجود نمی‌آید.
جنیدی بیان کرد: مشکل دیگر عدم آموزش مردم در مورد نسخه و حتی پزشکان با نرم‌افزار‌های حرفه‌ای تولید نسخه است و به نظر می‌رسد تعداد بیمارستان‌ها در تولید این نسخه‌ها و ارتباط با فضای آنلاین بیشتر از مطب‌ها است.
بیشتر بخوانید: نگرانی نظام پزشکی از نسخه‌نویسی الکترونیک
وی بیان کرد: هماهنگ نبودن قیمت دارو مشکل دیگری است که با راه‌افتادن نسخه الکترونیک برای داروخانه‌ها به وجود آمده است. قیمت دارو در سایت سازمان بیمه‌گر با قیمت فاکتوری که ما از شرکت توزیع می‌گیرم متفاوت است. داروخانه مجبور است قیمت دارو را بر اساس فاکتور حساب کند. از سوی دیگر داروخانه‌دار مجبور است این مابه‌التفاوت را حساب کند. این در حالیست که این مابه‌التفاوت بین قیمت بیمه و قیمت فاکتور را بیمار باید بپردازد. در صورتی که باید بین شرکت‌های دارویی، سازمان غذا و دارو و بیمه‌ها به لحاظ نرم‌افزاری یک هماهنگی وجود داشته باشد تا قیمت دارو را در لحظه و به صورت هماهنگ تعیین کند.
مشکلات کد ملی در نسخه نویسی الکترونیک
عضو انجمن داروسازان از جمله دیگر مشکلاتی که در این حوزه برای داروخانه‌ها به وجود آمده است را عدم درج کد ملی بیمار در نسخ عنوان کرد و گفت: برخی از پزشکان برای بیمار کد رهگیری می‌زنند و کد ملی را درج نمی‌کنند. وقتی فردی غیر از بیمار به داروخانه مراجعه می‌کنند عمدتا کد ملی بیمار را نمی‌دانند تا زمانی که این افراد کد ملی بیمار را گرفته و به متصدی داروخانه بدهد زمان زیادی طول خواهد کشید.
این داروخانه‌دار ادامه داد: از سوی دیگر با نبود کد ملی بیمار ما به عنوان داروساز نمی‌دانیم دارو را برای چه کسی و چه فردی تجویز می‌کنیم.
جنیدی همچنین با اشاره به عدم هماهنگی سه سازمان بیمه‌گر پایه در کاربرد نسخه الکترونیک، اظهار کرد: در حال حاضر بیمه نیرو‌های مسلح همچنان به شکل سنتی نسخه کاغذی تولید می‌کند؛ از آن سو بیمه سلامت نیز تماما نسخ خود را آنلاین کرده است. در این میان بیمه تأمین اجتماعی هم به صورت بینابین کار می‌کند؛ این موضوع نیز مشکلاتی را برای داروخانه‌ها و اختلال در کار آن‌ها به وجود آورده است.
وی یادآور شد: وقتی چنین مشکلاتی وجود داشته باشد بیماران در داروخانه معطل شده و با توجه به اینکه داروخانه آخرین حلقه درمانی بوده و بیمار در مراکز درمانی بیشترین وقت را گذرانده است بیمار دیگر وقت و حوصله معطل ماندن در داروخانه را ندارد و بعضا ممکن است اصطکاکی بین آن‌ها و متصدی داروخانه به وجود آید، لذا بیمار باید آموزش ببیند.
بار نسخه نویسی الکترونیک بر دوش داروخانه
بهمن صبور، داروخانه دارو و نایب رئیس انجمن داروسازان تهران نیز بر سخنان جنیدی صحه می‌گذارد و با بیان اینکه نسخه الکترونیک بخشی از پرونده الکترونیک است و تا زمانی که زیرساخت‌ها و بستر‌های پرونده الکترونیک آماده نباشد این نسخه‌ها نیز آماده نمی‌شوند، گفت: این طرح نیز با این شکل اجرا به جایی نمی‌رسد و در واقع ما باید اول پرونده الکترونیک را آماده کنیم.
وی در ادامه با بیان اینکه در حال حاضر ۶۰ تا ۷۰ درصد پزشکان نسخه الکترونیک تولید نمی‌کنند، گفت: در حال حاضر بار اصلی نسخه الکترونیک بر دوش من داروخانه‌دار است چرا که پزشکان کمتر در این رابطه همکاری می‌کنند و عموما پزشکان به ویژه در شهر تهران رغبتی به این کار نشان نمی‌دهند.
این داروساز اظهار کرد: عموم داروخانه‌ها مجبور هستند که نسخه‌های کاغذی تولید شده توسط پزشک را به صورت دستی وارد سامانه کنند. سامانه بیمه‌ها هم متفاوت از یکدیگر است و به همین دلیل یک نفر را به پرسنل اضافه کرده‌ایم تا نسخه‌های پزشکان را که به صورت کاغذی تولید شده‌اند وارد سیستم کنند.
صبور یادآور شد: از سوی دیگر اگر اشتباهی در یک دارو رخ دهد تمام بار اخلاقی و حقوقی آن بر عهده داروخانه است. تمامی اینها برای ما و دیگر داروساز‌ها ایجاد مشکل کرده است.
وی اضافه کرد: مشکل دیگر، بیمه‌های تکمیلی هستند که هنوز سامانه بیمه‌های پایه که برای نسخه الکترونیک تعریف شده‌اند با بیمه‌های تکمیلی لینک نشده‌اند و ما مجبور هستیم سند‌های آن‌ها را وارد سامانه کنیم.
نایب رئیس انجمن داروسازان تهران تأکید کرد: تمامی اینها موجب شده است که هزینه‌های اضافی، وقت و انرژی زیادی صرف این نسخه‌های الکترونیک شود که این موضوع در حال حاضر به نوعی سردرگمی را برای داروساز و حتی بیمار ایجاد کرده است.
مشکلات شهرستان‌ها در نسخه نویسی الکترونیک
مشکلاتی که جنیدی و صبور برشمردند، مشکلاتی است که در تهران و شهر‌های بزرگ با بیشترین بستر نرم افزاری و سخت افزاری مناسب رخ داده است، در حالی که مشکلات داروخانه‌ها در شهرستان‌ها ممکن است بیشتر باشد.
عرفان ولدبیگی، تکنسین داروخانه در یکی از شهر‌های غربی کشور است که او نیز مانند جنیدی، قطعی و پهنای باند اینترنت را عمده‌ترین مشکل حال حاضر برنامه نسخه الکترونیک می‌داند.
این تکنسین داروخانه گفت: علاوه بر این مسائل فنی، پزشکان و مطب‌های پزشکی اصلا همکاری نمی‌کنند. اگر پزشکان همکاری کنند و نسخه خود را به صورت الکترونیکی بنویسند به شرط اینکه اینترنت سرعت مناسبی داشته و قطع نشود تمامی فرایند وارد کردن نسخه ۵ دقیقه بیشتر طول نمی‌کشد که معمولا هم بیمار همکاری لازم را انجام می‌دهد، اما مشکل این است که پزشک زیر بار خرید سیستم و تجویز دارو در نسخه الکترونیک نمی‌رود که این کار باعث می‌شود که حداقل ۱۰ تا ۱۵ دقیقه طول بکشد که دارو را وارد سامانه کنیم و بیمار هم باید تا این زمان منتظر بماند.
ولدبیگی بیان کرد: از سوی دیگر بیمه نیرو‌های مسلح همچنان نسخه کاغذی را به رسمیت می‌شناسد و ما مجبوریم به صورت همزمان این نسخه‌ها را از هم تفکیک کنیم. الان تمامی داروخانه‌ها یک نفر را برای این کار استخدام کرده‌اند در حالی که شرایط مالی آن‌ها به مراتب بدتر از پزشکان است، اگر نیرو هم اضافه نکنند مردم بیشتر در داروخانه معطل شده و اذیت می‌شوند در صورتی که آن‌ها هم می‌توانند یک منشی دیگر به‌کار گیرند و نسخه‌ها را آن‌ها وارد سامانه کنند، اما این کار را انجام نمی‌دهند.
اینها مشکلاتی است که نسخه نویسی الکترونیک در آغاز راه خود برای داروخانه‌ها ایجاد کرده است و اگر پای سخنان پزشکان یا بیماران هم بنشینیم شاید آن‌ها هم ناگفته‌هایی داشته باشند. در هر صورت در حال حاضر بیمه سلامت اجازه تولید ۲۰ درصد نسخه کاغذی را به پزشکان داده و از آن سو تأمین اجتماعی هم از ضرب‌العجل خود برای تولید تمامی نسخ به صورت الکترونیک کوتاه آمده و دوباره اجازه داده تا نسخه نویسی کاغذی از سوی پزشکان انجام شود. اما این نسخ در داروخانه باید به صورت الکترونیک درآید تا به گفته جنیدی بیمه با آن‌ها حساب کرده و هزینه پوشش بیمه‌ای دارو را پرداخت کند، در غیر این صورت بیمه هیچ پرداختی به داروخانه نداشته و آن‌ها به ورطه عدم نقدینگی و در نتیجه عدم قدرت خرید دارو از شرکت‌های دارویی خواهند افتاد.