جامعه ۲۴- چهارشنبه هفته گذشته بود که تصادف یک قطار تندرو با قطار عادی در مسیر کرج -گلشهر خبرساز شد. این قطار که به سمت ایستگاه صادقیه در حال حرکت بوده با قطار عادی در ایستگاه چیتگر برخورد کرد. از همان ساعت‌های اولیه علت این اتفاق از سوی اعضای شورای شهر تهران خطای انسانی اعلام می‌شد.
در نهایت عصر روز حادثه،، متروی تهران بیانیه‌ای صادره کرد که طی آن خطای انسانی را در بروز اتفاق تایید می‌کرد. مترو در بیانیه خود اعلام کرد: «طبق بررسی‌های به عمل آمده در کمیسیون عالی سوانح و بازبینی که در ظهر روز حادثه با حضور تمامی عوامل ذی‌ربط در ایستگاه چیتگر برگزار شد و پس از بازبینی و بررسی مکالمات مرکز فرمان و تصاویر استخراج شده از دوربین‌های نظارتی مشخص شد، راهبر قطار جانبی بدون داشتن سیگنال و مجوز عبور از ایستگاه، ۷۰۰ متر مانده به محل حادثه سیستم اتوماتیک قطار را بدون رعایت پروتکل و بدون هماهنگی با مرکز فرمان غیر فعال کرده و با وجود فعال بودن سامانه لوپ قطار اکسپرس و درست عمل کردن سوزن خط اصلی، متاسفانه منجر به برخورد قطار جانبی به قطار تندرو شده است.»
همچنین این اتفاق روز یکشنبه در صحن علنی شورا نیز مورد بررسی قرار گرفت. در این جلسه مجتبی شفیعی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران، عامل اصلی حادثه را خطای راهبر اعلام کرد: «خطای سرعت غیر مجاز، قطع ATP، توقف بیجا، بی توجهی به سوزن و بی توجهی به چراغ قرمز را هم زمان انجام داده و به نظر می‌رسد راهبر در آن لحظه از نظر روحی و جسمی هوشیاری نداشته و تمرکز حداقلی بر وظیفه خود نداشته است. البته راهبر قطار ۱۸ سال سابقه داشته و با اینکه دو مورد خطا در گذشته داشته، اما راهبر غیر حرفه‌ای نبود، اما تمرکز کافی نداشت.»
او البته به اشکالات فنی و ضعف در سیگنالینگ و مرکز کنترل نیز اشاره کرده و گفته: «یکی از مشکلات ما این است که راهبر می‌تواند ATP را قطع کند. البته بر اساس آیین نامه نباید این کار را انجام دهد اما چون ضعف سیستم زیاد است در سال‌های اخیر این اتفاق بین راهبر‌ها عرف شده و ۷ مورد برخورد قطار از سال‌های ۸۰ تا ۹۶ ثبت شده که به علت قطع ATP بوده است؛ البته هشدار‌هایی داده شده، اما توجه نشده است.»
او همچنین تصریح کرد:«اشکالات فنی زیادی در سیستم سیگنالینگ است که باید اصلاح شود . یکی از مشکلات ما نیز در مورد راهبرد‌ها است که باید پروتکل‌ها اصلاح شود و همچنین حفاظت فیزیکی خط ۵ مترو اشکالاتی دارد به طوریکه گزارشاتی مبنی بر تخریب در سال‌های اخیر وصول شده و احتمال آسیب به تجهیزات وجود دارد. اما مشکل دیگر ما فرسودگی تجهیزات است که بار‌ها اعلام کردیم باید قطارهایمان اورهال شود و همچنین سیستم سیگنالینگ قوی لازم است و سیستم خط ۵ متعلق به ۲۰ سال پیش است و فرسودگی قطعات و ترمز باید حل شود، اما متاسفانه می‌بینیم که از سال ۹۵ خرید تجهیزات انجام نشده و انبار قطعات حساس خالی است که ما تازه سفارش‌ها را ثبت کردیم، اما چند ماه طول می‌کشد که به دستمان برسد.»
خطای انسانی در حادثه برخورد دو قطار را با کمبود قطعات تداخل نکنید
بعد از اظهارات شفیعی، شایسته اصل، مدیرعامل تازه منصوب شده شرکت بهره‌برداری مترو نیز مشکلات را ناشی از فرسودگی سیستم و ناوگان و کم‌کاری‌ها گذشته‌گان اعلام کرد، موضوعی که سبب واکنش جعفر تشکری هاشمی، رییس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران شد.
او گفت: از شرکت مترو خواهش می‌کنم که کمبود قطعات و محدودیت فنی را با موضوعات مدیریتی تداخل نکند و یا به جای همدیگر مصرف نکند، چرا که در این حادثه خطای نیروی انسانی و مشکلاتی در حوزه مدیریت، نظارت، آموزش و مهارت وجود داشته است و موضوع کمبود قطعات و بی توجهی مدیریت گذشته و بی توجهی در لایحه بودجه ۱۴۰۱ در بعد دیگر وجود دارد.
بیشتر بخوانید: علت حادثه برخورد قطارهای مترو اعلام شد
عضو شورای شهر تهران تاکید کرد: باید به مردم بگوییم که نگران سامانه‌ها نباشند چرا که عمدتا مشکلات از خطای انسانی است که نباید تکرار شود. ما نباید بگوییم چون سیستم به مرکز فرمان وصل نیست ممکن است هر از چندگاهی حادثه رخ دهد چرا که اگر کنترل، نظم و دقت در مترو باشد حوادث اینگونه رقم نمی‌خورد.
تشکری هاشمی تصریح کرد: ما چند ده میلیارد مسافر در مترو جابجا کردیم و نباید بگوییم که بروز حوادث طبیعی است، وقتی راهبر، سامانه را سرخود قطع می‌کند و همزمان پنج خطا انجام می‌دهد این چه ربطی به سیستم دارد. البته کسی مخالف تکنولوژی نیست، اما آیا در همه دنیا سال به سال تکنولوژیشان را عوض می‌کنند؟ در اروپا می‌بینید که تراموا‌های چند دهه قبل استفاده می‌شود، اما مدیریت، نظم و آموزش دارند.
ترس شهروندان از استفاده از مترو
از آنجایی که مدیرعامل شرکت بهره‌برداری مترو در گزارش خود سعی داشت که اتفاق را تمام و کمال گردن فرسودگی ناوگان و کمبود تجهیزات بیندازد، این تصور در اذهان ایجاد می‌شود که مسوولان شهروندان را برای بروز حواث بعدی آماده کرده و همه چیز را گردن فرسودگی و کمبود تجهیزات می‌اندازند؟ موضوعی که شهرداری هنوز برای حل آن به راه‌حلی نرسیده و با وجود گذشت چهار ماه از شهردار شدن «تانک انقلاب»، اتفاق ویژه‌ای در زمینه حمل و نقل عمومی نیفتاده است. رفت و آمد‌های او به هیئت دولت نیز جواب نداده و همزمان دولت نیز با شدت بیشتری برخلاف سال‌های گذشته از سهم شهرداری‌ها از بودجه ملی کاسته است. حالا، اما این پرسش مطرح می‌شود که تکلیف ایمنی شهروندان در متروی تهران چیست؟
پرسشی که جعفر تشکری هاشمی به آن پاسخ می‌دهد. او می‌گوید: کمیسیون عمران و حمل و نقل این موضوع را به طور دقیق تا روشن شدن تمام زوایای پیدا و پنهان اتفاق پیگیری خواهد کرد. هدفمان این است که از تکرار چنین موضوعاتی به طور جدی جلوگیری شود و شاهد این نوع مسائل نباشیم. اینکه بگوییم سیستم مترو یک سیستم ناامن است، به هیچ عنوان اینگونه نیست. مترو از ایمن‌ترین و مطمئن‌ترین سامانه‌های حمل و نقلی نه تنها در ایران، بلکه در کل جهان است.
او ادامه می‌دهد: ما رتبه ۱۵ مترو‌های جهان را به لحاظ گستردگی متروهایمان داریم. از این دست حوادث بسیار نادر رخ داده است. در شهر روزی بیش از هزار تصادف خودرو دیده می‌شود و ده‌ها نفر به دلیل تصادفات مجروح می‌شوند. ما نباید مترو را با سامانه‌های دیگر مقایسه کنیم. این سامانه به قدری دقیق و ایمن است که به هیچ عنوان جای نگرانی برای هیچ کس ندارد. یک تخلف و اشتباهی توسط یک راهبر صورت گرفته و در حال کار کردن روی این هستیم که چرا راهبر دچار چنین خطا‌هایی شده تا نگذاریم چنین خطا‌هایی مجددا تکرار شود.
تشکری هاشمی اضافه می‌کند: این تلنگری برای مدیران بود که با نظارت‌ها و کنترل‌های بیشتر مواظبت کنند چنین اتفاقی نیفتد. ما به دنبال این هستیم که به صورت سیستماتیک و ساختار یافته این کنترل‌ها صورت بگیرد و اینگونه نباشد که با یک حادثه کنترل‌ها شدت پیدا کند و بعد از مدتی فراموش شود. تلاش می‌کنیم به صورت ساختاریافته این را دنبال کنیم و مطمئنم این حوادث را نخواهیم داشت.
حادثه برخورد قطار در ایستگاه مترو چیتگر خرابکاری نبوده است
رییس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران در پاسخ به این پرسش که برخی اخبار حاکی از آن است که خرابکاری‌ها عامل حادثه متروی چیتگر بوده است، تاکید می‌کند: این اتفاق به هیچ عنوان جنبه اینکه بخواهد خرابکاری باشد یا تعمدی بوده باشد ندارد، کل ماجرا این است که یک راهبر، پروتکل‌ها و مقررات را رعایت نکرده است. اینکه رعایت نکرده موضوع خیلی مهمی است و نباید تکرار شود، اما اینکه فکر کنیم تعمدی برای خرابکاری بوده به هیچ عنوان اینطور نیست. قطعا با ساختار‌های کنترلی که بعد از این بر آن‌ها تاکید ویژه خواهیم داشت، با همکاران روی این موضوع کار خواهیم کرد که به صورت سیستماتیک و ساختاریافته این کنترل‌ها تداوم داشته باشد و این اتفاقات تکرار نشود.
او اضافه می‌کند: داستان هوشیاری راهبر باید دقیق‌تر بررسی شود و آزمایش‌های پزشکی و بررسی دستگاه‌های نظارتی انجام گیرد، اما به هر حال اتفاقی نبوده که بگوییم تمام شد و رفت. اینکه راهبر اخراج شود یا نه در کمیته انضباطی دنبال خواهد شد و در محاکم قضایی نیز پرونده‌ای تشکیل شده و پیگیری می‌شود و در آنجا این تصمیم گرفته خواهد شد. این راهبر ۱۸ سال سابقه کار دارد و تاکنون موضوع پر خطری را در حوزه کاری‌اش نداشته است؛ این مسائل به طور دقیق بررسی خواهد شد.
تشکری هاشمی می‌گوید: آنچه که مسلم است این است که باید نظامات کنترلی جدی‌تری داشته باشیم تا این اطمینان حاصل شود که اگر کسی بیماری دارد و یا حال خوشی ندارد و در یک روز از نظر روحی روانی آمادگی لازم را ندارد در پست حساسی همچون راهبری مترو به کار گماشته نشود