اقتصاد۲۴ - بنیاد ملّی نخبگان با توجه به مأموریت‌های خود، ایستگاه های مسیر نخبگی را شناسایی و با کمک نهاد‌های مرتبط برای پشتیبانی از مشمولان هر ایستگاه برنامه ریزی کرده است. هدف بنیاد، طراحی مسیر کاملِ طیّ طریقِ نخبگانی و تمهید و تجهیز ایستگاه‌های نخبگانی به منظور بهره‌مندی از آنان در جهت اهداف و مصالح ملّی است. از این‌رو سیاست بنیاد مبتنی بر جامعیت برنامه‌های «شناسایی آحاد وگروه‌های نخبگانی»، «طراحی مسیر هدایت در پرتو تعالیم و آداب اسلامی ـ ایرانی»، «تمهید شرایط بکارگیری نخبگان در جهت اثرگذاری» و «الگوسازی از نخبگان» است. به همین دلیل بنیاد فرایند شناسایی نخبگان را از دوران آموزش ابتدایی تا دوران سرآمدی طراحی کرده و شناسایی، توانمندسازی و حمایت از اجتماعات نخبگانی در حوزه‌های مختلف علمی، فنّاوری، ادبی، هنری، حوزوی، قرآنی و... را در قالب ضوابط و مقررات مصوب، اجرایی ساخته است؛ ضمن اینکه تلاش شده تا ارتباط معناداری میان طرح‌های مختلف شناسایی و توانمندسازی ایجاد شود.
حمایت از هسته‌های دانشجویی مسئله‌محور (طرح شهید احمدی روشن)
مشاور معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری در تشریح برنامه‌های بنیاد به طرح شهید احمدی روشن اشاره کرد و اظهار داشت: با هدف افزایش سطح کیفی رشته و تسهیل کسب تجربه در دنیای واقعی، بنیاد ملّی نخبگان از سال ۱۳۹۶ تاکنون، اقدام به تشکیل هسته‌های نخبگانی در قالب «طرح شهید احمدی روشن» با استفاده از همکاری متقابل خبرگان علمی، شرکت‌های صنعتی و فعالیت مستعدان برتر کرده است.
وی ادامه داد: در این طرح، استادان خبرة دانشگاهی و متخصصان برتر صنعتی با شناسایی مسائل و مشکلات اصلی کشور، هسته‌های نخبگانی مسئله‌محور را با مشارکت دانشجویان مستعد برگزیده تشکیل داده و به صورت علمی و تخصصی در قالب طرحی مشخص و در بازة زمانی معین به حل آن‌ها می‌پردازند. طیّ برگزاری شش دوره از طرح مذکور، شبکه‌ای از مستعدان برتر با نظارت نخبگان شکل گرفته است که به خوبی توانسته نیاز‌های جامعه را شناسایی کرده و برای حل آن گام بردارد.
اجتماع دانشجویی/ شناسایی و هدایتِ دانشجویان و طلاب مستعد تحصیلی (طرح شهید وزوایی)
مشاور رئیس بنیاد ملی نخبگان سپس با اشاره به فعالیت‌های این بنیاد در حوزه اجتماع دانشجویی گفت: بنیاد هر ساله به منظور هدایت هدفمند دانشجویان و طلاب صاحب استعداد برتر در دانشگاهها، پژوهشگاه‌ها و حوزه‌های علمیة کشور و پشتیبانی از فعالیت‌های نخبگانی آنان، به تعدادی از دانشجویان و طلاب صاحب استعداد برتر کشور تسهیلاتی را در سه مقطع «کارشناسی/ سطح ۲»، «کارشناسی ارشد/ سطح ۳» و «دکتری تخصصی/ سطح ۴ و بالاتر» اعطا می‌کند.
وی گفت: این تسهیلات شامل «کمک‌هزینةتوان‌مندی آموزشی/کارآفرینی»، «کمک‌هزینة ارتباطات علمی»، «اعتبار آموزش‌یاری/ فن‌یاری/همکاری‌های علمی و اجرایی»، «اعتبار اجرای پایان‌نامه/ رساله»، «راتبة دانشجویی»، «هدیة ازدواج»، «اعتبار هستة مسئله‌محور پژوهشی/فناورانه»، «کمک‌هزینة اعزام به فرصت مطالعاتی»، «کمک‌هزینة شرکت در مجامع علمی داخلی و خارجی»، «وام ودیعة اجارة مسکن» و «برنامه‌های فرهنگی» است که هر ساله به دانشجویان و طلاب مستعد تحصیلی در دانشگاهها و حوزه‌های علمیة کشور اختصاص می‌یابد.
کرمی افزود: از مهم‌ترین نتایج اجرای برنامه‌های مذکور، می‌توان به «افزایش تعداد مشمولان»، «گسترش بیشتر دامنة پشتیبانی در سراسر کشور»، «ارائة خدمات موردنیاز برای انجام فعالیت‌های علمی فردی و گروهی»، و «ترویج فرهنگ‌کار و تلاش به جای ایجاد توقع» اشاره کرد.
حمایت از رویداد‌های رقابتی مسئله‌محور (طرح شهید بابایی)
دبیر ستاد فناوری‌های نرم و توسعه صنایع خلاق معاونت علمی و فناوری بیان کرد: ایجاد فضای نشاط علمی در دانشگاهها، آشنایی دانشجویان با نیاز‌ها و مسائل کشور و ترغیب آنان برای کارِ گروهی، از دیگر اهداف بنیاد در طراحی برنامه‌ها و اعطای تسهیلات به دانشگاهیان است که بنیاد ملّی نخبگان به همین منظور از برگزاری رویداد‌های رقابتی مسئله‌محور پیرامون حل مسئله‌های کشور، در قالب اجرای «طرح شهید بابایی» حمایت می‌کند.
کرمی ادامه داد: مهم‌ترین اهداف اجرای این طرح، «ایجاد فضای پرنشاطِ علمی و پژوهشی میان دانشجویان به ویژه در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد و همچنین طلاب سطح ۲ و ۳»، «آشنا نمودن دانشجویان، به ویژه دانشجویان مستعد با نیاز‌ها و مسائل جامعه و صنعت»، «ترغیب و توانمندسازی دانشجویان مستعد به انجام کارِ گروهی»، «کمک به شبکه‌سازی در اجتماع نخبگانی با هدف تقویت همکاری‌های علمی و فناورانه»، «کمک به ایجاد و تسهیل ارتباط میان اجتماع نخبگانی و سایر بخش‌های اجتماعی و صنعتی به منظور حل مسائل کشور» و «تشویق نهاد‌های دولتی و غیردولتی در راستای حل مشکلات و مسائل جامعه و صنعت توسط مستعدان برتر» است.
حمایت از پایان‌نامه‌های دانشجویان در مقاطع تحصیلات تکمیلی
مشاور رئیس بنیاد ملی نخبگان در ادامه با تاکید بر حمایت از پایان‌نامه‌های مرتبط با محور‌های پژوهشی اعلام شده از سوی بنیاد، گفت: بنیاد ملّی نخبگان همچنین به منظور گسترش زمینه‌های پژوهش در حوزه‌های مرتبط با اجتماعات و نظام نخبگانی و بهره‌مندی از توان تخصصی مراکز علمی کشور، سالانه از پایان‌نامه‌های مصوّب هر یک از دانشگاهها، پژوهشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و پژوهشی کشور که بر اساس مقررات وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری؛ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی یا شورای عالی انقلاب فرهنگی فعالیت می‌کنند و موضوع پژوهش آن‌ها مرتبط با مأموریت‌های بنیاد است و یکی از نیاز‌های پژوهش بنیاد را برطرف کند، با اختصاص پژوهانه پشتیبانی می‌کند. دانشجویانی که موضوع پایان‌نامه‌شان مرتبط با محور‌های پژوهشی اعلام شده از سوی بنیاد است، می‌توانند در موضوعات مرتبط یاری‌گر بنیاد برای انجام احصای چالش‌های مرتبط با نخبگان باشند.
اجتماع دانشآموختگان/ تسهیلات خدمت نظام‌وظیفة تخصصی (طرح شهید صیاد شیرازی)
کر می‌همچنین بیان کرد: بنیاد هر ساله با هدف استفادة بهینه از توانایی‌های دانشآموختگان برتر دانشگاهی و ایرانیِ خارج از کشور و حمایت از نهاد‌های فنّاورانه برای توسعة فعالیت‌های علمی، فرهنگی و فنّاورانة کشور و بر اساس مجموع فعالیت‌های نخبگانی دانشآموختگان در دوران دانشجویی، تسهیلات خدمت نظام‌وظیفه را به آنان اعطا می‌کند. مشمولان این تسهیل با معرفی بنیاد، دورة خدمت نظام‌وظیفة خود را مشتمل بر «دورة آموزش نظامی» و «اجرای طرحی پژوهشی، فنّاورانه، فرهنگی یا مشابه آن» می‌گذرانند و کارت پایان‌خدمت دریافت می‌کنند.
وی افزود: زمان دورة خدمت نظام‌وظیفة تخصصی حداقل برابر با نیمی از دورة رسمی نظام‌وظیفة سایر مشمولان هم‌تراز است که بر اساس مدت زمان اجرای طرح تعیین می‌شود. علاوه بر این، مقررات مرتبط با بهره‌مندی دانشآموختگان برتر حوزوی از تسهیلات نظام‌وظیفة تخصصی (طرح شهید صیاد شیرازی ویژة طلاب مستعد)، در سال جاری به تصویب رسیده و در مرحلة اجرا قرار دارد.
تسهیلات دورة پسادکتری (طرح شهید دکتر چمران)
سخنگوی بنیاد ملی نخبگان در ادامه درباره تسهیلات دورة پسادکتری گفت: با هدف ارتقای توانایی‌های پژوهشی، فنّاورانه و آموزشی، دانشآموختگان برتر دانشگاهها، پژوهشگاه‌ها و سایر مراکز آموزش عالی و پژوهشی کشور، بنیاد، دانشآموختگان برترِ دانشگاهی را بر اساس مجموع فعالیت‌های نخبگانی آنان در دوران دانشجویی و دانش‌آموختگی شناسایی می‌کند تا بتوانند از تسهیلات پسادکتری بهره‌مند شوند.
کرمی افزود: مشمولان این تسهیل، مطابق مقررات بنیاد دورة پسادکتری را زیرنظر استاد میزبان در یکی از مؤسسه‌های علمی داخل کشور سپری می‌کنند. پرداخت بخشی از کارمزد، حق بیمة تکمیلی پژوهشگر، اعتبار ارتباطات علمی و تسهیلات فرهنگی ـ رفاهی، از جمله تسهیلات اعطایی به برگزیدگان این طرح به شمار می‌رود.
تسهیلات جذب در نهاد‌های فنّاورانه (طرح شهید تهرانی‌مقدم)
کرمی گفت: بنیاد همچنین در راستای ایجاد شرایطی برای جذب دانشآموختگان برتر در نهاد‌های فنّاورانه و کمک به ایشان در جهت کسب مهارت‌های لازم برای دستیابی به اشتغالی پایدار، «طرح شهید تهرانی مقدم» را طراحی کرده است. راهبرد‌های اصلی بنیاد در طراحی این تسهیل، «پشتیبانی از اشتغال پایدار دانشآموختگان برتر»، «کمک به نهاد‌های فنّاورانه برای جذب نیرو‌های مستعد» و «ایجاد فرصت کسب تجربه و مهارت‌اندوزی برای دانشآموختگان برتر» بوده است.
وی ادامه داد: برگزیدگان این طرح می‌توانند در نهاد‌های فنّاورانه (از قبیل مراکز رشد، شرکت‌های مستقر در پارک‌های علوم و فنّاوری، بنگاه‌های صنعتی و شرکت‌های دانش‌بنیان) مشغول به کار شوند و بنیاد بخشی از کارمزد (تا سقف ۷۵ درصد) برای طی دورة آزمایشی حداکثر سه‌ماهه در نهاد فناورانة بکارگیرندة وی، اعتبار توانمندی مهارتی (معادل ۷۵ درصد از هزینه‌های شرکت در برنامه‌های توانمندسازی شامل یادگیری مهارت‌های موردنیاز برای جذب در نهاد‌های فناورانه) و تسهیلات فرهنگی ـ رفاهی (شامل: وام خرید/ ساخت مسکن، هدیة ازدواج و سایر تسهیلات فرهنگی) را به آنان اعطا می‌کند.
شناسایی و پشتیبانی از دانش‌آموزان برتر (طرح شهاب)
پرویز کرمی در این گفتگو با اشاره به اینکه بنیاد فرایند شناسایی نخبگان را از دوران آموزش ابتدایی آغاز می‌کند، بیان کرد: بنیاد ملّی نخبگان با همکاری وزارت آموزش و پرورش، اجرای برنامة «شهاب» (شناسایی و هدایت استعداد‌های برتر) را در همة استان‌های کشور در پایههای چهارم، پنجم، ششم و هفتم در حال اجرا دارد. هدف اصلی این برنامه، شناسایی و تدوین اطلس استعدادی دانش‌آموزان برتر کشور و هدایت آنان در مسیر شکوفاسازی استعداد‌های آنان است. این برنامه، مهم‌ترین برنامۀ شناسایی مستعدان برتر در عرصة آموزش عمومی و اولین همکاری گستردة بنیاد ملّی و وزارت آموزش و پرورش کشور است که از سال تحصیلی ۹۴-۱۳۹۳ در تمامی استان‌های کشور اجرا شده است.
وی افزود: مهم‌ترین نتایج اجرای این برنامه در سال‌های مذکور، «شناسایی هشت حوزة استعدادی (استعداد اجتماعی، استعداد کلامی، استعداد علوم، استعداد حرکتی، استعداد ریاضی، استعداد هنری، استعداد فرهنگ دینی و استعداد فضایی) دانش‌آموزان»، «پوشش اجرای برنامه در تمامی استان‌های کشور» و «ارتقای سطح کیفی آموزش‌های مدرسه‌ای (در همة دوره‌های تحصیلی) به منظور پرورش خلاقیت، مهارت حل مسئله، آداب و مهارت‌های زندگی در دانش‌آموزان» بوده است.
کرمی افزود: در جلسه اخیر مشترک دکتر ستاری و دکتر نوری وزیر محترم آموزش و پرورش مقرر شد در خصوص مقدمات پایههای اول تا چهارم هم در دستور کار قرار گیرد.
شناسایی و همکاری با کانون‌های تربیت مستعدان و آینده‌سازان
کرمی ادامه داد: همچنین بنیاد با هدف شناسایی و توانمندسازی کانون‌های محلی آموزشی و تربیتی و تشکل‌های دانش‌آموزی فعال در عرصۀ تربیت و آموزش نخبگانی و معرفی آنان به اولیای دانش‌آموزان مستعد، اقدام به شناسایی و همکاری با کانون‌های تربیت مستعدان و آینده‌سازان کرده است و از طریق خانه‌های خلاق و نوآوری اردو‌های شناسایی آغازگران برای جذب در کانون‌های تربیت مستعدان و آینده‌سازان از گروه هدف دانش‌آموزان مستعد دورۀ اول و دوم متوسطۀ شناسایی شده از طرق مختلف، و جلب همکاری دانشجویان مستعد تحصیلی برای همکاری با کانون‌ها، از جمله برنامه‌های مرتبط در این زمینه بوده است.
منبع: پایگاه اطلاع‌رسانی بنیاد ملی نخبگان