اقتصاد۲۴- نسخه الکترونیک که از اول دی ماه توسط سازمان تأمین اجتماعی و بیمه سلامت اجرایی شد، این در حالی است که سازمان نظام پزشکی با این استدلال که هنوز زیر‌ساخت‌های آن آماده نیست با این امر مخالفت کرد.
از سوی دیگر پیش از اجرایی شدن این نسخه وزیر بهداشت در نامه‌ای به رئیس جمهور دغدغه جامعه پزشکی را در این مورد بازتاب داده بود و خواستار شش ماه فرصت برای این امر شده بود. رئیس جمهور هم ضمن مخالفت با درخواست وزیر بهداشت و دغدغه نظام پزشکی، خواستار همکاری با بیمه‌ها برای اجرای سریع برنامه شد.
چند روزی از اجرای برنامه نسخه الکترونیک نگذشته بود که انتشار اطلاعات شخصی وزیر بهداشت توسط یک پزشک که دسترسی به سامانه نسخه الکترونیک داشت بلافاصله ضعف‌های آن را آشکار کرد. همین موضوع پیشتر مورد اشاره سازمان نظام پزشکی نیز قرار گرفته بود که این سامانه هنوز نتوانسته گواهی‌های امنیتی لازم را در اختیار بگیرد. در روزهای گذشته هم رئیس نظام پزشکی تهران بزرگ خواستار دخالت نهادهای امنیتی برای روشن شدن این موضوع شد.
با این حال بیمه‌ها این ادعا‌ها را تکذیب و ادعا کردند که این سامانه در بسیاری از استان‌ها به خوبی در حال اجرا بوده و تنها در دو استان استفاده از نسخه الکترونیک کمتر از ۹۰ درصد است، امری که صحت آن زیر سوال است.
از سوی دیگر بسیاری نسخه الکترونیک را در فرآیند راه‌اندازی نظام ارجاع، پزشک خانواده و پرونده الکترونیک می‌دانند و این پرسش را مطرح می‌کنند که وقتی هنوز این مراحل راه‌اندازی نشده چگونه نسخه الکترونیک راه‌اندازی شده است؟
پیش‌نیازهای لازم نسخه الکترونیک
مهدی یوسفی، رئیس سابق هیئت امنای ارزی وزارت بهداشت با بیان اینکه پرونده الکترونیک سلامت سال‌ها است که جزء برنامه‌های پنج ساله توسعه است، اما مجریان به دلیل نبود ساختار یا نداشتن برنامه و فرایند نتوانستند آن را به صورت کامل به سرانجام برسانند، گفت: در قسمت‌هایی مانند سامانه‌های سطح یک بهداشت پرونده الکترونیک راه‌اندازی و مراجعان به مراکز، ثبت الکترونیک شده و بیمه‌ها نیز با وصل شدن به این سامانه‌ها خرید خدمت می‌کردند اما در حوزه سرپایی این اتفاق رخ نداد.
بیشتر بخوانید: توزیع دارو در پلتفرم‌های مجازی؛ دلیوری‌هایی که گاه مرگ می‌آورند
وی ادامه داد: مراجعه مردم در حوزه درمان سرپایی چیزی حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیون بار در سال است که به صورت متمرکز ثبت نمی‌شود. افراد وقتی به مراکز درمانی، داروخانه و رادیولوژی مراجعه می‌کنند، سابقه آن‌ها ثبت نمی‌شود و نمی‌دانند آسیب کجا است؟ مصارف دارویی چه بوده و چه کسانی ویزیت کرده و چه چیزی را تجویز کرده‌اند. این در حالی است که الزام یک نظام سلامت خوب این پرونده‌های الکترونیک، پزشک خانواده و نظام ارجاع است تا افراد بی جهت و بی هدف به پزشکان مختلف مراجعه نداشته باشند.
یوسفی ادامه داد: پزشک خانواده در متن ارجاعات قرار دارد و او باید تصمیم بگیرد که افراد نیاز به مراجعه تخصصی داشته و به چه کسی مراجعه کنند؛ بنابراین برای یک نظام سلامت خوب نخست باید پزشک خانواده و نظام ارجاع راه اندازی شود، اما پزشک خانواده تنها در دو استان راه اندازی شد و این کار کامل نشد.
رئیس سابق هیئت امنای ارزی وزارت بهداشت اظهار کرد: وقتی نظام ارجاع و پزشک خانواده راه اندازی شدند، پرونده الکترونیک ابزار دست آن‌ها خواهد شد. در بودجه تفصیلی ۱۴۰۰ هم این موضوع مطرح شد که متولی آن وزارت بهداشت بوده و درگاه آن به صورت مشترک باشد. امنیت سیستم باید مشخص بوده و امضای الکترونیک ایجاد شود. هر یک از این وظایف هم به نهاد و سازمانی سپرده شد.
وی تأکید کرد: متأسفانه پرونده الکترونیک به سرانجام نرسید و در جلسه شورای فناوری اطلاعات گفتند حال که این موضوع صورت نگرفته نسخه الکترونیک که بخشی از پرونده الکترونیک سلامت است، راه‌اندازی شود. به بیمه‌ها گفتند پنلی را برای خود درست کرده تا شکلی از نسخه الکترونیک اجرایی شود و داخل این پنل‌ها می‌بایست سیستم دارو، آزمایشگاه‌ها و ... را تعریف کرده و بیمه‌ها هم در آن محاسبات خود را انجام دهند و خرید خدمت کنند.
یوسفی بیان کرد: راه اندازی نسخه الکترونیک فی نفسه چیز بدی نیست و هر چیزی که در سامانه‌های الکترونیک جای بگیرد و ثبت شود، حساب کتاب داشته و می‌توان بر اساس آن به سیاست‌گذاری پرداخت، اما وقتی به صورت ناقص اجرا شود مسلما عوارضی بر آن مترتب خواهد بود.
این کارشناس سلامت الکترونیک بیان کرد: امنیت سیستم، امنیت سامانه، نهادینه شدن سلامت مردم و جلوگیری از نوشته شدن نسخه توسط غیر پزشک و آمادگی بازار برای برآورده کردن نیاز‌های بیماران چیز‌هایی است که توسط نسخه الکترونیک به ارمغان می‌آید. از سوی دیگر بیمه‌ها هم که هنوز قواعد وزارت بهداشت را پیاده نمی‌کنند در نسخه الکترونیک مجبورند سیاست‌های وزارت بهداشت را اجرا کنند. اینکه چه کسی، چه چیزی را و برای چه بیماری تجویز کند در سامانه نسخه الکترونیک تعریف شده و در غیر این صورت سامانه خطا زده و اجازه تجویز نمی‌دهد.
وی ادامه داد: این نسخه‌ها به زور قانون راه‌اندازی شده است و مراکز از طریق پنل‌های بیمه‌ای کار خود را انجام می‌دهند، در عین حال وزارت بهداشت نیز درگاهی به نام دیتاس را راه‌اندازی کرده است، اما هنوز کسی از آن استفاده نمی‌کند چرا که زیرساخت مناسبی ندارد.
افزایش هزینه بیماران با اجرای ناقص نسخه الکترونیک
یوسفی با بیان اینکه نسخه الکترونیک اگر بخواهد در حالت ثبت موجود باقی بماند، کارایی نخواهد داشت و موجب زیان به مردم خواهد شد، گفت: اگر این موضوع ادامه داشته باشد چند اتفاق رخ خواهد داد؛ نخست اینکه پرداخت از جیب زیاد خواهد شد کما اینکه الان هم به دلیل ناقص بودن این سیستم این موضوع وجود دارد. وقتی پزشک نسخه‌ای را برای بیمار تولید می‌کند و به هر دلیلی امکان دانلود در داروخانه وجود نداشته بیمار مجبور به مراجعه دوباره به پزشک و ... یا در نهایت پرداخت قیمت آزاد دارو خواهد بود که این موضوع افزایش هزینه‌ها را برای بیمار در پی خواهد داشت.
رئیس سابق هیئت امنای ارزی وزارت بهداشت در ادامه صحت آمار بیمه‌ها در مورد نسخه الکترونیک را زیر سوال برد و گفت: آمار‌هایی که در مورد استفاده استان‌ها از نسخه الکترونیک وجود دارد درست نیست چرا که بلافاصله مرکزی که به سامانه وصل می‌شود را مشمول آمار می‌کنند در حالی که آن مرکز از ۱۰۰ درصد مراجعاتش ۱۰ تا ۲۰ درصد نسخه‌هایش را به صورت الکترونیک تولید می‌کند چرا که بیش از این، سیستم کشش نسخه‌های بیشتر را ندارد و مجبور است دوباره نسخه را کاغذی تولید کند.
یوسفی یادآور شد: بیاید از اول نقشه را مرور کنیم؛ نخست باید نظام ارجاع و پزشک خانواده و پرونده الکترونیک راه‌اندازی شود، نسخه الکترونیک بخشی از پرونده الکترونیک است و اگر نسخه الکترونیک را مجزا در نظر بگیریم و بیمه‌ها هم چون پول دستشان است دیگر به پرونده الکترونیک پولی نخواهند داد؛ بنابراین پرونده الکترونیک به سرانجام نخواهد رسید.
وی بیان کرد: از سوی دیگر قرار بود که در پرونده الکترونیک از مراجعه زیاد و تجویز‌های القایی و افزایش هزینه‌های مردم جلوگیری شود، اما با راه‌اندازی مجزای نسخه الکترونیک این اهداف محقق نخواهد شد و فقط مراجعات ثبت می‌شود و از سوی دیگر حتی یک داشبورد را در اختیار وزارت بهداشت قرار نداده‌اند تا ببیند چه میزان مراجعه وجود داشته و حتی چه مقدار دارو مصرف شده است؛ با این وصف وزارت بهداشت هم نخواهد توانست سیاست‌گذاری انجام دهد.
امنیت سامانه نسخه الکترونیک
از سوی دیگر یکی از مشکلات حال حاضر نسخه‌های الکترونیک، موضوع امنیت سامانه است که در اختیار همه بوده و با نام کاربری و رمز عبور یک پزشک به راحتی می‌توان نسخه را تولید و حتی از طریق این نسخه دارو‌های سنگین را جابه‌جا کرد. اینکه چه کسی مسئولیت این ضعف امنیتی را قبول می‌کند معلوم نیست. پیشتر جعل نسخه پزشک با مقایسه دست خط او مشخص می‌شد، اما در نسخه جدید الکترونیک پزشک نمی‌تواند ثابت کند که نسخه‌ای که با آن دارو‌ها جابه‌جا شده او تولید نکرده است چرا که کد و نام کاربری او، پای نسخه وجود دارد.
یوسفی بیان کرد: تنها خیر این سامانه این است که فعلا راه افتاده است، اما این تا مدتی نوآوری محسوب می‌شود و بعد از آن نقص‌ها مشخص می‌شود و باید عوارض آن گردآوری و رفع شود. ما پیشنهاد می‌کنیم تا تکمیل این سامانه همچنان نسخه کاغذی باقی بماند تا مردم دچار آسیب نشوند، با این حال باید با کسی که به صورت مرتب نسخه کاغذی تولید می‌کند هم برخورد قانونی شود.
رئیس سابق هیئت امنای ارزی وزارت بهداشت تصریح کرد: وقتی قرار است سیستمی تکمیل شود نباید هیچ صدمه‌ای به مردم برسد. پرونده الکترونیک کم از دولت الکترونیک ندارد و باید قرارگاهی آن را پایش کند. متاسفانه این قرارگاه در اختیار وزارت بهداشت نیست لذا دولت و شورای عالی سلامت و وزارتخانه‌های مرتبط باید کمک کنند و آن را پایش کرده و ضعف‌های آن را برطرف کنند.
منبه: جامعه ۲۴