اقتصاد۲۴- مسئولین جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا طی چند روز اخیر برای ابراز حسن نیت و اثبات جدیت در حل مسائل فیمابین بار‌ها از آزادسازی و تبادل زندانیان یا به عبارتی گروگان‌ها بین دو کشور گفته‌اند.
تنها تفاوت موضع طرفین در این است که اقدام مذکور در چارچوب مذاکرات برجام صورت گیرد با به نحوی دیگر. به‌عنوان مثال؛ رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران «آزادی گروگان‌ها در ایران را پیش‌نیاز برای احیای برجام» دانسته است.
این درحالی است که حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران روز شنبه ۱۹ فوریه طی سخنانی در کنفرانس امنیتی مونیخ گفت: «به نظر ما تبادل زندانی یک مسئله بشردوستانه است و ارتباطی به توافق هسته‌ای ندارد. ما می‌توانیم سریعا آن را انجام دهیم.»
این افراد چند نفر و چه کسانی هستند؟
شماری از شهروندان آمریکا که معمولا دوتابعیتی (ایرانی-آمریکایی) هستند در زندان‌های ایران به سرمی‌برند که عبارتند از:
۱. سیامک نمازی، شهروند ایرانی- آمریکایی که در اکتبر سال ۲۰۱۶ به اتهام جاسوسی برای ایالات متحده در تهران دستگیر و به ۱۰ سال زندان محکوم شد.
۲. پدر او، باقر نمازی هم در سال ۲۰۱۶ که برای پیگیری وضعیت فرزندنش به ایران سفر کرده بود، نیز بازداشت و به ۱۰ سال زندان محکوم شد.
۳. مراد طاهباز (ایرانی-آمریکایی) که در پرونده معروف به کنشگران محیط زیست در ایران در ژانویه ۲۰۱۸ به همراه هفت نفر دیگر بازداشت و در نهایت به ۱۰ سال زندان محکوم شد.
۴. عماد ادوارد شرقی، تاجر ۶۰ ساله ایرانی-آمریکایی که در ژانویه ۲۰۲۱ در ایران بازداشت و به ۱۰ سال حبس محکوم شد.
لازم به ذکر است چندین نفر دیگر مانند غلامرضا (روبین) شاهینی، کارن وفاداری، ژیو وانگ (چینی ساکن ایالات متحده)، مایکل وایت، سعید عابدینی، امیر میرزایی حکمتی، جیسون رضاییان و نصرت‌الله خسروی و ... در سال‌های گذشته از آمریکا به ایران سفر کرده و بازداشت و زندانی شده بودند که پس از مدتی تبادل یا یکطرفه آزاد شدند.
زندانیان ایرانی در آمریکا
۱. سجاد شهیدیان، صراف ۳۵ ساله ایرانی که در اکتبر ۲۰۲۰ به ۲۳ ماه زندان در آمریکا محکوم شد. اتهام: دور زدن تحریم‌های ایران و انتقال پول
۲. مهرداد انصاری شهروند ۴۰ ساله ایرانی که ساکن امارات متحده عربی بود در مارس ۲۰۱۴ طی عملیاتی توسط پلیس فدرال آمریکا در گرجستان بازداشت و به ایالات متحده مسترد شد. اتهام: خرید قطعات حساس نظامی برای ایران
۳. بهزاد پورقناد ۶۸ ساله که در نوامبر ۲۰۱۹ به ۴۶ ماه حبس در آمریکا محکوم شد. او در آلمان دستگیر شده بود. اتهام: صادرات الیاف کربن به ایران
۴. رضا اولنگیان شهروند ۶۱ ساله ایرانی-آمریکایی که اکتبر ۲۰۱۲ در استونی دستگیر و به آمریکا مسترد شد. دادگاهی در آمریکا در مارس ۲۰۱۸ او را ۲۵ سال حبس محکوم کرد. اتهام: اقدام برای ارسال موشک به ایران
۵. مهدی (ادی) هاشمی شهروند ۴۹ ساله، ایرانی-آمریکایی که در اوت ۲۰۱۹ دستگیر شد و هنوز در بازداشت به‌سرمی‌برد. اتهام: خرید غیرقانونی تجهیزات برای ایران
۶. امین حسن‌زاده، ۴۶ ساله، ایرانی-آمریکایی در نوامبر محاکمه شد و هنوز در انتظار حکمش است. اتهام: سرقت اسرار محرمانه فنی برای ایران
۷. مهین مجتهدزاده، شهروند ۷۶ ساله ایرانی که در نوامبر ۲۰۱۸ بازداشت و به ۴۴۳ روز زندان محکوم شد. اتهام: تامین قطعات توربین‌های گازی برای ایران
۸. احمدرضا محمدی دوستدار، ۴۱ ساله که در تابستان ۲۰۱۸ به ۳۸ ماه زندان محکوم شد. اتهام: جاسوسی برای ایران
۹. میلاد کلانتری، ۳۵ ساله که در اکتبر ۲۰۱۶ به ده سال زندان محکوم شد. اتهام: همکاری سایبری و بانکی با ایران
۱۰. منصور ارباب سیر شهروند ۶۷ ساله ایرانی- آمریکایی که در سال ۲۰۱۳ به ۲۵ سال حبس محکوم شد. اتهام: تلاش برای ترور سفیر وقت عربستان سعودی در آمریکا
۱۱. علی صدر هاشمی‌نژاد، ۴۲ ساله، ایرانی که در مارس ۲۰۲۰ شناخته شد، اما در ماه اوت همان سال دادگاه اتهاماتش را پس گرفت. گفته می‌شود وی احتمال دارد به ۱۰۵ سال زندان محکوم شود. اتهام: ارسال پول به ایران و پولشویی
۱۲. بهرام کریمی، ۵۳ ساله، ایرانی-کانادایی ساکن کانادا که در سال ۲۰۱۳ محاکمه شد. او هنوز در بازداشت به‌سرمی‌برد و حکم سنوات حبس برایش صادر نشده است. اتهام: کلاهبرداری بانکی و ارسال پول به ایران
بیشتر بخوانید: بحران اوکراین و مذاکرات احیای برجام در گره مشترک
علاوه بر موارد فوق ایرانیان دیگری به اتهام همکاری غیرقانونی به کشورشان در آمریکا زندانی هستند که عبارتند از: صدر عمادواعظ، پوران آزاد و حسن علی مشیر فاطمی (هر سه دو تابعیتی و مدیران شرکت فناوری قاره سبز ایران) که آوریل ۲۰۱۸ در کالیفرنیا دستگیر شدند.
آیا امضای مجدد برجام به آزادی زندانیان ایرانی توسط آمریکا منجر می‌شود؟
دکتر علی بیگدلی، استاد علوم سیاسی و کارشناس روابط بین‌الملل در این زمینه به سایت «دیپلماسی ایرانی» گفته است: باید دید که این افراد چه قوانین و چه تحریم‌هایی را دور زده‌اند؟ اگر در چارچوب تحریم‌هایی باشد که به واسطه احیای برجام لغو خواهد شد، احتمال آزادی آنها وجود دارد، اما اگر مسائلی مانند توان موشکی، نفوذ منطقه‌ای و مسائلی از این دست باعث زندانی شدن برخی از افراد شده، احتمال آزادی آنها، حداقل در کوتاه‌مدت بسیار بعید است. در آینده احتمال دارد طرف‌های اروپایی حاضر در برجام (آلمان، فرانسه و انگلستان) و همچنین اتحادیه اروپا به‌عنوان دیگر بازیگر مذاکرات وین که در اصل هماهنگ‌کننده مذاکرات است در چارچوب پیش شرط حقوق‌بشری آمریکا، آزادی تمام زندانیان دوتابعیتی بریتانیایی، فرانسوی، آلمانی، سوئدی، اتریشی و ... را در دستورکار قرار دهند.
منبع: آناتولی