اقتصاد۲۴- سرعت اينترنت هر روز در ايران كندتر مي‌شود و به‌رغم همه اعتراض‌ها و شكايت‌ها از اين موضوع، وزير ارتباطات كاهش پهناي باند را «فيك‌نيوز» مي‌داند. اگرچه كه نگراني‌ها درخصوص كندي سرعت نت در يك ماهه اخير بيشتر شده اما آنچه كاربران را بيش از پيش نگران كرده احتمال بروز مشكلاتي در اتصال به اينترنت جهاني است. گفته مي‌شود در صورت تصويب طرح ضد اينترنتي در مجلس، دسترسي به سرويس‌هاي كلاود و وب از سمت ايران را با مشكلاتي مواجه خواهد كرد كه اين امر در تضاد آشكار با آن چيزي است كه در برنامه ششم توسعه براي بخش ارتباطات درنظر گرفته شده است.
براساس اين برنامه كه در انتهاي ماه جاري به پايان مي‌رسد قرار بود پهناي باند اينترنت بين‌المللي افزايش يابد و وزارت ارتباطات نيز براي توسعه زيرساخت‌هاي لازم، از سرمايه‌گذاران خارجي استفاده كند، اما در عمل وزارت ارتباطات نه تنها به اين اهداف نزديك نشد بلكه طي ماه‌هاي اخير وضعيت سرعت اينترنت به نفع فراري دادن سرمايه‌گذاران تغيير كرده و بدتر شده؛ به نظر مي‌رسد اعضاي كميسيون مشترك طرح صيانت منتظر هستند تا زمان برنامه ششم توسعه به پايان برسد و بعد در حالي كه قرار بود دسترسي به پهناي باند فوق سريع براي برخي بخش‌هاي كشور صورت پذيرد، ورق را به نفع افزايش محدوديت‌ها برگردانند. اگرچه كه برخي نمايندگان از مطرح نبودن محدوديت و مسدوديتي در طرح ضد اينترنتي مجلس گفته بودند اما به نظر مي‌رسد اتفاقي كه براي پيام رسان «وايبر» در سال 94 افتاد قرار است براي اينستاگرام نيز رخ دهد و پهناي باند آن به قدري كاهش يابد كه عملا كاربران فراموش كنند كه شبكه اجتماعي به نام اينستاگرام وجود داشته است.
بیشتر بخوانید: آیا نوع جدیدی از مسدودسازی در حال پیاده‌سازی است؟
در ميان اعتراض‌ها به وضعيت اينترنت برخي كاربران به موضع ابراهيم رييسي پيش از انتخابات و در زمان تبليغات نيز اشاراتي كرده و گفته‌اند: «رييس‌جمهور كه در زمان انتخابات رياست‌جمهوري از پايين بودن سرعت اينترنت گفته بود، چرا در شرايط فعلي دستور پيگيري منشا و منبع كاهش سرعت اينترنت را نمي‌دهد؟»
وزير مي‌گويد فيك‌نيوز است
در آخرین گزارش سایت speedtest رتبه اینترنت همراه ایران کاهشی ۷ پله‌ای داشته و به جایگاه ۷۷ ام در جهان رسیده؛ وضعیت برای اینترنت خانگی نیز به مراتب بدتر است و سرعت اینترنت در آن کمتر از ۱۰ مگابیت بر ثانیه اعلام شده است. انتقاد از وضعیت اینترنت که تا چند ماه پیش مختص کاربران شبکه‌های اجتماعی بود، از هفته‌های گذشته دامنه وسیع‌تری به خود گرفت و معلمان، اساتید دانشگاه‌ها، دانشجو‌ها و... را نیز به صف منتقدان اضافه کرده است. طی روز‌های اخیر انواع و اقسام نمودار در فضای مجازی دست به دست شده که نشان‌دهنده کاهش پهنای باند است.
در این راستا روز گذشته عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات نسبت به این دست از نمودار‌ها واکنش نشان داد و در اکانت شخصی خود نوشت: «یکی از جعلیات رایج در فضای مجازی «فیک‌نیوزها» هستند. خبرهای جعلی که گاهی آنقدر باورپذیر آماده می‌شوند که ممکن است طیف بزرگی از جامعه باور و براساس آن قضاوت کنند یا تصمیم بگیرند. تصویر دست به دست شده نمودار ترافیک سایت ساز گوگل است که در دو هفته گذشته افت کرده و به هیچ‌وجه نشان‌دهنده ترافیک کل گوگل نیست، اما در فضای مجازی برای حقیقت نشان دادن یک دروغ، از آن به عنوان نمودار ترافیک کل سرویس‌های گوگل در ایران و وضعیت پهنای باند بین‌الملل کشور استفاده شده است.»
درحالی زارع‌پور کاهش وضعیت پهنای باند را دروغ می‌داند که در مهر ماه خبر‌هایی مبنی بر عدم افزایش پهنای باند منتشر شده بود؛ به نظر می‌رسد داستان از این قرار بود که شورای عالی فضای مجازی مجوزی برای واردات پهنای باند به شرکت زیرساخت‌ها نداده بود؛ خبری که بعد‌ها فیروزآبادی، دبیر و رییس مرکز ملی شورای عالی فضای مجازی در مصاحبه با یکی از سایت‌ها آن را رد کرد. اما هیچ کس نمی‌داند چرا سرعت اینترنت هر روز بیشتر کاهش می‌یابد. اگرچه که در دی ماه وزیر ارتباطات کاهش سرعت اینترنت را به دلیل «قطع یکی از کابل‌های فیبر نوری دریایی به سمت قطر و از دست خارج شدن ۴۳۰ گیگ پهنای باند کشور» عنوان و تاکید کرده بود که «قطعی مذکور پهنای باند کشور را ۷ درصد کاهش داده است.»
با وجود اینکه اواخر دی ماه زارع‌پور از حل شدن مشکل گفته بود، اما به نظر می‌رسد وضعیت بدتر شده و این شائبه پیش آمده که طرح صیانت نه با مسدودسازی و فیلترینگ که با کاهش پهنای باند برای برخی شبکه‌های اجتماعی در حال اجراست و به زودی پهنای باند به قدری کاهش می‌یابد که عملا فعالیت در اینستاگرام مختلف خواهد شد. اعضای کمیته مشترک طرح صیانت در حالی بر مسدودسازی شبکه‌های اجتماعی تاکید دارند که تقریبا تمام مسوولان در این شبکه‌های اجتماعی اکانت داشته و فعالیت می‌کنند، رییس‌جمهور، وزیر ارتباطات و رییس مجلس تنها بخشی از مسوولانی هستند که در اینستاگرام اکانت داشته و در آن فعالیت می‌کنند. نکته دیگر در این است که اکثر نمایندگان حامی طرح صیانت از فضای مجازی نیز در اینستاگرام اکانت داشته و در آن به مرور فعالیت‌ها و نطق‌های مجلس می‌پردازند.
نوع جديد فيلتر‌سازي
به نظر مي‌رسد تجربه از دسترس خارج شدن پيام‌رسان «وايبر» در سال 94، قرار است براي اينستاگرام نيز تكرار شود. از ابتداي سال 94 كاربران وايبر از كاهش سرعت آن و دسترسي بسيار سخت به اپليكيشن شكايت داشتند تا اينكه در 24 ارديبهشت همان سال وايبر در كشور مسدود شد تا امكان مكالمه، فرستادن پيام و... در اين اپليكيشن از دسترس كاربران ايراني خارج شود. نكته در اين است كه در آن سال وزير ارتباطات و وزير ارشاد به فيلترينگ‌هايي از اين دست انتقاد داشتند اما درنهايت و به‌رغم مخالفت دولت وقت اين اپليكيشن از دسترس خارج شد. در برخي خبرگزاري‌ها، خبري به نقل از دبير كارگروه تعيين مصاديق محتواي مجرمانه منتشر شده بود كه در آن فيلترينگ واتس‌آپ نيز از دستور كار اين گروه خارج نشده بود.
پیش از دسترس خارج شدن وایبر در سال ۹۴ چند روزی اختلال داشت که عبدالصمد خرم‌آبادی، دبیر کارگروه تعیین مصادیق فیلترینگ گفته بود که «این اختلال ارتباطی به تصمیمات این کارگروه ندارد و مصوبه‌ای برای مسدود کردن سرویس وایبر نداشته است.» در واقع این حرف دبیر وقت کارگروه تعیین مصادیق فیلترینگ تا حدودی درست بود. وایبر فیلتر نشده بود، بلکه پهنای باند مشترکان به این اپلیکیشن گرفته شده بود تا جایی که کاربر وایبر قید استفاده از این اپلیکیشن را به دلیل کند بودن بزند و سراغ پیام‌رسان‌های دیگری برود. به نظر می‌رسد همان استراتژی برای اینستاگرام نیز در حال پیاده‌سازی است. وب‌سایت جماران در این باره نوشته است: ««پینگ» معیار احتساب فاصله زمانی اتصال بین دو دستگاه در شبکه است. از طریق میزان پینگ، می‌فهمیم که چقدر طول خواهد کشید که یک بسته اطلاعات از سمت دستگاه هوشمند مانند کامپیوتر به سمت سرور رفته و دوباره از آن مسیر برگردد. پینگ اینستاگرام در ایران در مقایسه با دیگر کشور‌ها به شدت بالاست.»
یک روزنامه‌نگار حوزه فناوری نیز نوشته است: «فرض کنید اتوبان سه باندهای داریم به اسم اینترنت. کسانی که می‌خواهند به اینستا بروند را مجبور می‌کنند از یک باند بروند و هر روز در حال باریک کردن این مسیر هستند. با اینکه تعداد خودرو‌هایی که می‌خواهند از این باند بروند زیادتر است. نتیجه ترافیک زیادتر است و کند شدن ارتباط شما به سرور‌های اینستاگرام و بازگشت دیتا از سرور‌های اینستا به موبایل‌های شما. اما وقتی که اعتراض کنید میزان سرعت در باندهای دیگر را به شما نشان می‌دهند و می‌گویند اسپید تست می‌گوید همه‌چیز نرمال است.»
قرار بود وضعیت اینترنت در پایان ۱۴۰۰ به چه شکل باشد؟
در بخش ۱۳ برنامه ششم توسعه که به ارتباطات و فناوری اطلاعات مربوط می‌شد، مقرر شده بود که «وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اجازه داده می‌شود نسبت به افزایش ظرفیت انتقال (ترانزیت) پهنای باند عبوری از کشور به سی ترابیت بر ثانیه اقدام کند.» البته در بخش دیگری از متن قانون برنامه ششم توسعه برای این وزارتخانه آمده بود که «به شرکت ارتباطات زیرساخت اجازه داده می‌شود شرکت انتقال (ترانزیت) ارتباطات بین‌الملل را به منظور حضور موثر در بازار‌های منطقه‌ای و بین‌المللی صدور خدمات فنی و مهندسی پهنای باند با مشارکت و سرمایه‌گذاری مشترک با بخش‌های خصوصی و عمومی غیردولتی و شرکت‌های خارجی با رعایت منافع ملی ایجاد کند.»
اگرچه که قرار بود در بخش‌های مختلف از پتانسیل سرمایه‌گذاران خارجی استفاده شود، اما با طرح‌هایی که در مجلس مطرح می‌شود، هیچ سرمایه‌گذار خارجی تمایلی ندارد که سرمایه‌های خود را به کشور آورد. این امر به خصوص در شرایطی که در ۶ ماهه نخست سال جاری بیش از ۶.۳ میلیارد دلار سرمایه از کشور خارج شده، معضلات و مشکلات بیشتری برای اقتصاد ایجاد می‌کند؛ به بیان دیگر در وضعیتی که سیاستمداران و تصمیم‌سازان باید انگیزه‌های فرار سرمایه را از بین ببرند، خود به عاملی برای فرار بیشتر سرمایه چه به صورت مادی و چه به صورت انسانی تبدیل شده‌اند.
ما هم این حرف آقای وزیر را قبول داریم و معتقدیم نباید صرفا به استناد چند اظهارنظر در فضای مجازی یا به قول ایشان در واکنش به فیک‌نیوز، بگوییم سرعت اینترنت کند شده، اما وقتی بخش عمده‌ای از کاربران از این موضوع گلایه‌مندند و حتی سازمان تنظیم مقررات هم اعلام کرده که شکایات مردم از کیفیت اینترنت افزایش یافته، دیگر نمی‌شود همه چیز را به گردن فیک‌نیوز انداخت. مردم هم همین نظر را دارند و با کامنت‌هایی که زیر این پست وزیر ارتباطات گذاشتند، حرف دلشان را زدند:
* هیچ نیازی به آمار نیست، خودمان وضعیت اینترنت را لمس می‌کنیم.
* یعنی الان قبول ندارید سرعت اینترنت افتضاح شده؟ پس حتما با اینترنت سر و کار ندارید. ما جوان‌هایی که شغلمان فروشگاه اینترنتی است، این مشکل را خوب حس می‌کنیم.
* سرعت اینترنت پایین است و همه را اذیت می‌کند. چرا نمی‌خواهید قبول کنید؟