اقتصاد۲۴- درخواست دقیقه نودی روس‌ها از آمریکا برای ارائه تضمین به جهت خارج شدن برجام از شمول تحریم‌های جنگ اوکراین و سفر اخیر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران عاملی شده تا گمانه‌زنی‌ها در خصوص نتیجه احتمالی مذاکرات در وین به اوج خود برسد.
درهمین‌رابطه یک کارشناس مسائل بین‌الملل براین‌عقیده است که؛ نباید تصور کنیم حل‌وفصل اختلافات با آژانس به معنای رسیدن به توافق قطعی در مذاکرات وین است؛ بلکه این احتمال وجود دارد پرونده‌سازی‌های سیاسی ـ هسته‌ای علیه کشورمان که از دریچه آژانس می‌گذرد، در چند هفته آینده پایان پذیرد.
توافق با آژانس به معنای حل همه اختلافات نیست
حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با قرن نو در خصوص سفر اخیر «رافائل گروسی» به تهران و احتمال تأثیر آن بر مذاکرات وین اظهار داشت: باید بین توافق میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران و طرف‌های برجامی تفاوت قائل شد.
بیشتر بخوانید: روسیه چرا و چگونه برجام را به گروگان گرفته؟
وی گفت: موضوعات مختلفی بین ایران و آژانس و هچنین مذاکرات وین با یکدیگر همپوشانی دارند، اما نباید تصور کنیم توافق با هر کدام، موجب بهبود و حتی حل اختلاف با دیگری می‌شود.
آژانس مسائل دو دهه قبل را دستمایه فشار بر ایران کرده است
این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به درخواست ایران از 1+4 در دور جدید مذکرات وین، بیان داشت: ایران از طرف‌های برجامی خواسته تا موضوع پرونده‌سازی برای ایران ازطریق آژانس که به موضوعات بسیار قدیمی‌تر از «برجام» بازمی‌گردد را پایان دهند.
وی ادامه داد: آژانس دست روی موضوعاتی گذاشته که برای حدود دو دهه قبل است. حدود سال 2003 در برخی اماکن اورانیوم زیر پنج درصد کشف شده که امکان ادعایی برای حدود دو دهه تا به امروز متروکه بوده‌اند. اما همچنان «چهار» موضوع از سوی آژانس در بازه‌های زمانی مختلف مطرح می‌شود و به نوعی موجب اختلاف میان ایران و آژانس می‌گردد.
ایران تا پایان سال جاری باید به ابهامات آژانس پاسخ دهد
بهشتی‌پور گفت: قرار شده ایران تا پایان سال جاری شمسی به سؤالات مورد ابهام آژانس پاسخ دهد و آژانس نیز حداکثر تا چهارده روز به ایران پاسخ دهد که آیا از پاسخ‌های ایران قانع شده و یا هنوز ابهامات باقی مانده است.
این کارشناس مسائل بین‌الملل تأکید کرد: اگر اختلافات میان ایران و آژانس حل‌وفصل شود، به‌احتمال‌زیاد موضوعات مرتبط با همین مسئله در مذاکرات هسته‌ای نیز حل‌وفصل خواهد شد.
وی درباره سازوکار آژانس نیز گفت: آژانس دو موضوع «نظارت» و «کنترل» را در دستورکار خود قرار دارد؛ به‌این‌معنا که از نظر فنی فعالیت‌های هسته‌ای را مورد رصد قرار می‌دهد و ازسوی‌دیگر نظارت می‌کند تا فعالیت‌های کشورها ذیل «پادمان»، «ان‌پی‌تی»، «برجام» و «پروتکل الحاقی» فعالیت کنند.
اختلافات سیاسی بین ایران و آژانس
بهشتی‌پور تأکید کرد: بیشترین و گسترده‌ترین کنترل‌های تاریخ بر روی فعالیت کشورمان بوده و به لحاظ فنی و حقوقی آژانس هیچ ایرادی در این سال‌ها به ایران وارد نکرده است؛ بلکه همواره موضوعات سیاسی موجب اختلاف بین ایران و آژانس شده است؛ برای مثال برخی کشورها مدعی مواردی مشکوک در ایران می‌شوند و همین مسائل دستمایه ورود جدی آژانس به موضوع پرونده ایران می‌شود.
برخی کشورها برای ایران پرونده سیاسی ـ هسته‌ای می‌سازند
این کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: اختلافات میان ایران و آژانس جنبه سیاسی دارد و نمی‌توان به لحاظ حقوقی آنها را حل کرد؛ به‌همین‌دلیل باید بازیگرانی که این پرونده‌سازی‌ها را کردند به کار خود پایان دهند. البته نباید فراموش کنیم که آژانس اگر در موضوعات اختلافی فعلی با ایران به توافق برسد، قطعاً در آینده با مشاهده موضوعات مشکوک؛ براساس جایگاه نظارتی خود دوباره ورود خواهد کرد و هرگز چک سفید امضا برای بی‌اعتنایی به فعالیت‌های هسته‌ای ایران صادر نخواهد کرد.
ایران و روسیه مراودات تسلیحاتی دارند
وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو در پاسخ به این پرسش که چرا روسیه در روزهای اخیر در روند مثبت پیش‌آمده در مذاکرات سنگ‌اندازی کرد، بیان داشت: روسیه تأکید می‌کند که به بهانه تحریم‌های جنگ اوکراین، نباید رابطه با ایران دوباره ذیل تحریم قرار بگیرد و برای همین نیز به دنبال تضمین گرفتن از آمریکایی‌ها است.
بهشتی‌پور گفت: باید بپذیریم علاوه بر چین، مراودات نظامی، دفاعی و تسلیحاتی بین ایران و روسیه نیز وجود دارد و اگر آمریکا به بهانه تحریم شدن روس‌ها مانع از ادامه این مراودات شود، قطعاً دو کشور ایران و روسیه متضرر خواهند شد.
القا می‌کنند که روسیه در حال برهم زدن توافق برجام است
این کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد: جو ایجادشده در فضای رسانه‌ای به‌گونه‌ای است که انگار روسیه در دقیقه نود تصمیم به کارشکنی در توافق وین دارد، اما واقعیت امر این است که روسیه و ایران از همکاری با هم نفع می‌برند و اعمال سیاست تحریمی موجب ضرر هر دو کشور خواهد شد.
وی اظهار داشت: اگر منصفانه به قضیه پیش‌آمده نگاه کنیم، اگر خواسته روس‌ها موجب لغو توافق شود، ایران زیر بار خواسته کشور روسیه نخواهد رفت و توافق ایجادشده را نیز امضا خواهد کرد.
علل قهر لاوروف در جلسه پایانی برجام در سال 94
بهشتی‌پور با یادآوری موضوع مشابه در جریان مذاکرات سال 94 شمسی، گفت: شبیه چنین اتفاقی در زمان آقای ظریف رخ داد. در آن زمان قرار بر این شد که ایران برای پنج سال تحریم تسلیحاتی شود، اما روس‌ها به دلیل مراودات نظامی با ایران مخالف این بند بودند، اما در نهایت شاهد بودیم که ایران این محدودیت پنج‌ساله را پذیرفت و همین موضوع باعث شد تا آقای «لاوروف» در عکس یادگاری پایان مذاکرات به دلیل دلخوری حاضر نشود.
ایران و روسیه راه دور زدن تحریم‌ها را بلدند
این کارشناس در پایان تصریح کرد: مذاکرات محل بده‌بستان است و قطعاً ایران نیز برای مخالفت روس‌ها کل مذاکرات را فدای مراوده با روسیه نخواهد کرد؛ البته نباید فراموش کرد که ایران و روسیه در هر صورت راه‌هایی برای دور زدن تحریم‌ها پیدا خواهند کرد.
منبع: قرن نو